proteobakteriler ne demek?

Proteobakteriler (Proteobacteria), bakteriler üstaleminin ana gruplarından birisini meydana getiren ve önemli cins ve türleri içeren şubesidir. Çeşitli hastalık etmenleri (Escherichia, Salmonella, Vibrio, Helicobacter gibi) ve başka çok bilinen cinsler bu gruba dahildir.¹ Ayrıca doğada serbest yaşayan türleri ve azot fiksasyonundan sorumlu pek çok bakteri türünü de içerir. Bu grup ribozomal RNA (rRNA) dizinlerine göre tanımlanmıştır. Bakteri biçimlerinin çeşitliliğinden dolayı grup, ismini Yunan mitolojisinde yer alan, her şekle girebilen tanrı Proteus'tan almıştır. (Proteus aynı zamanda Proteobakterilerde yer alan bir cinsin de adıdır.)

Proteobakteriler Gram-negatif özelliklidir, dış zarları başlıca lipopolisakkaritlerden oluşur. Çoğu flagella ile hareket eder ama bazıları hareketsizdir veya bakteriyel kayma kullanırlar. Bu sonuncu yöntemi kullananlar arasında bulunan Miksobakteriler, kümeleşerek çok hücreli "meyve gövdeleri" oluştururlar. Metabolizma tipleri bakımından da bu grupta büyük bir çeşitlilik vardır. Çoğu seçmeli veya zorunlu anaerobik ve heterotrofiktir ama pek çok istisna da mevcuttur. Birbiriyle yakın ilişkisi olmayan bazı cinsler fotosentez yoluyla ışığı enerjiye dönüştürürler. Bunlar kırmızımsı pigmentlerini kullanan mor bakterilerdir.

Bölüm veya sınıflar

Proteobakteriler öncelikli olarak ribozomal RNA dizilimine göre sınıflandırılmıştır. İlk başta yunan harfleri (alfa, beta, delta, epsilon ve gamma) ile isimlendirilen 5 sınıf belirlenmiş, daha sonra (bazıları öncesinde alt sınıf olan) Acidithiobacillia ², Oligoflexia³, Zetaproteobacteria⁴ ve Hydrogenophilalia⁵ sınıflarının eklenmesiyle, tamamı monofiletik toplam 9 sınıf olmuştur.⁶⁷

Alphaproteobacteria

Alfaproteobakteriler çoğunlukla ışığı kullanarak organik madde üreten (fototrof) bakteri cinslerini içerir, ama bunlara ek olarak azot fiksasyonu yapan bakteri türleri, hayvan ve bitki simbiontları (örn. Rhizobia) ve tehlikeli bir patojen grubu olan Rickettsiaceae 'yı da kapsar. Ökaryotik hücrelerdeki mitokondrinin atasının da bu bakteri grubundan kaynaklandığı düşünülmektedir⁸ (bkz. endosimbiont teorisi)

Betaproteobacteria

Betaproteobakteriler, yıkım yetenekleri bakımından zengin olan aerobik veya seçmeli anaerobik bakteri gruplarından oluşur, ama kemolitotrofik cinsler (örn. amonyak yükseltgeyen Nitrosomonas) ve bazı fototroflar (Rhodocyclus ve Rubrivivax) de içerir. Çoğu doğada, örneğin atık sularda veya toprakta bulunur. Bu sınıfta yer alan patojen türler Neisseriaceae familyasındaki (frengi ve meningoensefalit etmenleri) ve Burkholderia cinsindeki türlerdir.

Gammaproteobacteria

Gammaproteobakteriler arasında, Enterobacteriaceae, Vibrionaceae ve Pseudomonadaceae gibi tıbben ve bilimsel olarak önemli sayılan gruplar bulunur. Çok büyük sayıda patojen bu gruba aittir, örneğin Salmonella (enterit and tifo etmeni), Yersinia (veba), Vibrio (kolera), Pseudomonas aeruginosa (hastanede yatan veya kistik fibroz hastalarında görülen akciğer enfeksiyonu).

Deltaproteobacteria

Deltaproteobakteriler büyük oranda aerobik cinslerden, meyve gövdesi oluşturan miksobakteriler ve zorunlu anaerobik cinslerin bir dalından oluşur. Bu gruba ait zorunlu anaeroblar arasında sülfat indirgeyici (Desulfovibrio, Desulfobacter, Desulfococcus, Desulfonema, vs.) ve kükürt indirgeyici (örn., Desulfuromonas) bakteriler ve farklı fizyolojileri olan bazı başka anaerobik bakteriler (örn., demir-III indirgeyici Geobacter ve sintrofik Pelobacter ve Syntrophus türleri) bulunur.

Epsilonproteobacteria

Epsilonproteobakteriler yalnızca birkaç cinsten oluşurlar bunlar başlıca burgulu Wolinella, Helicobacter ve Campylobacter 'dir. Bunlarin hepsi insan ve hayvan sindirim sisteminde ya simbiont olarak (ineklerde Wollinella) ya da patojen olarak (midede Helicobacter, duodenumda Campilobacter) yaşarlar.