mikrobiyalit ne demek?

Mikrobiyalitlar, belirli bentik mikrobiyal topluluğun dertital tortuyu yakalaması ve çökelti şeklinde oluştuğu zeminde birikmesi sonucu oluşan organize mercan resifi benzeri yapılardır¹. Yaşayan bentik mikrobiyal topluluklar, fotosentetik prokaryotların, ökaryotik mikroalglerin ve kemoototrofik ve kemoheterotrofik mikropların karmaşık ekolojik kümelerini içerir²

Mikrobiyalitler, kaya tipi yapıları sebebi ile cansız görünebilir, ancak üzeri tek hücreli birçok bakteri, mikroalgler ve mikroorganizmalar için konak yeridir³. Belirli sulak habitatlar da yaşayan milyonlarca mikrobun etkileşimi sonucu yıllar içinde oluşurlar⁴. Mikroplar, mikrobiyalit yapısını oluşturmak için sudaki minerallerin çökelmesini kolaylaştırırlar⁵. Mikrobiyalitler kaya gibi olduklarından, çok eski zamanlardan beri yeryüzüne fosil kalıntılar olarak kalmışlardır⁶. Stromatolitler olarak bilinen fosilleşmiş mikrobiyalitler (yatak veya katman anlamına gelen Yunanca ströma'dan ve kaya anlamına gelen litos'tan gelir.), 3.7 milyar yıl öncesine dayanan dünyadaki yaşamın en eski kanıtlarıdır⁷. Siyanobakteriler, mikrobiyalitlerde bulunan bir tür mikroptur. Ve bu bakteriler mikrobiyalit resiflerinin oluşumu sürecinde önemlidirler. Siyanobakteriler, mikrobiyal topluluğu ortamdaki tehlikeli şeylerden koruyan boşluku hücreler inşa ederler; bunların arasında kurumalarını ve güneşin UV ışınlarınından zarar görmelerini önlerler. Siyanobakteriler tarafından inşa edilen hücreler, mikrobiyalitlerin büyümesine yardımcı olan tortuları ve mineralleri hapseder ve bağlar. Siyanobakteriler ayrıca mukoza gibi ekzopolimerik maddeler (EPS) adı verilen sümüksü maddelerin üretiminde sorumludur. Ekzopolimerik maddeler mikropların birbirine yakın kalmasına yardımcı olur ve hücrelerin birbiriyle iletişim kurmasını sağlar. Siyanobakteriler ayrıca Güneş'ten gelen fotonlarla etkileşime giren ve onların fotosentez yapmalarına izin veren pigmentlere sahiptir, bu da atmosferden karbonun (Karbondioksit şeklinde) hücrelerine dahil edilmesine yol açar. Siyanobakteriler fotosentez sırasında suyu alır ve oksijen üretir. Mikrobiyalitler çok eski oldukları için, tahminlere göre Dünya'nın oksijenlenmesine katkıda bulunmuşlardır. Siyanobakteriler, diğer mikrop türleri için besin kaynaklarından biridir ve birçok farklı mikrop türünün, mikrobiyalit topluluğunu oluşturmak için bir ekip olarak birlikte çalışmasına yardımcı oldukları tahmin edilir.

Dünyadaki mikrobiyalit resifleri

Kutup, ılıman ve tropikal bölgeler dahil olmak üzere dünyanın her yerinde farklı su habitatlarında yaşayan mikrobiyalitler vardır⁸. Kötü şehir planlamaları, kanalizasyon arıtma eksikliğinden kaynaklanan kirlilikler, çok fazla su tüketimi ve tarım için kullanılan gübreler, ilaçlar gibi pek çok etken, dünyadaki mikrobiyalit topluluklarına oldukça zarar vermektedir. Ve mikrobiyalit resiflerin sayısında düşüş yaşandığı tahmin edilmektedir⁹.

Meksika'da mikrobiyalit toplulukları

Meksika'da, kıyı lagünleri, krater gölleri ve çöl havuzları içinde siyanobakteriler tarafından oluşturulan oldukça fazla mikrobiyalit resifleri bulunmaktadır. Kuzey Meksika'daki, Cuatro Ciénegas havzası, Orta Meksika'daki Alchichica krater gölü ve Yucatán Yarımadası'daki Bacalar lagünü Meksika'daki mikrobiyalit resiflerin dünyada en bilinen örnekleridir.

Türkiye'nin mikrobiyalit toplulukları

Türkiye'de Van Gölü içinde bulunan 70 bin yaşında olduğu düşünülen ve 23,4 metre boyundaki dünyanın en büyük mikrobiyalit resifleri¹⁰ bulunmaktadır. Van Gölü mikrobiyalitleri, bir polisakkarit matrisinde birlikte gömülü olan canlı ve / veya yakın zamanda fosilleşmiş mikroplardan ve nanobakteriye benzer aragonit kristallerinden oluştuğu bilinmektedir¹¹. Türkiye'nin Burdur İli, Yeşilova İlçesinde kapalı havzada bulunan Salda Gölü'de dünyada bilinen ve benzeri olmayan karbanonat minerallerini barındıran tek göldür. Ve Salda gölü mikrobiyalitlerin çözünmesiyle oluşan hidromagnezit çökeltilerine sahiptir¹². 2020 yılında NASA tarafından Mars'a gönderilen Perseverance keşif aracı, Salda gölüne oluşumsal ve yapısal olarak benzediği düşünülen Jezero kraterine indirilmiştir. Bu misyondan önce olası senaryoları ve Jezero kraterini anlamak amacıyla NASA Salda gölünde saha çalışmaları gerçekleştirmiştir¹³.

Kanada'nın mikrobiyalit toplulukları

Pavilion Gölü, Kanada'nın Biritanya Kolumbiyası, Marble Kanyonu bölgesinde yer alan, bir göldür¹⁴. Dünyada bilinen mikrobiyalit toplukların, habitatlarından biridir. Pavilion Gölü, NASA ve Kanada uzay ajansı tarafından sualtı kaşiflerinin mikrobiyal yapıları inceledikleri ve zaman içinde oluşumlarını ve evrimlerini anlamak için araştırma yaptıkları bilinen bir göldür¹⁵. Buna ek olarak bu göl içinde gelecekte yapılması beklenen uzay misyonlarına hazırlıkta yapılmaktadır¹⁶.