prokaryot ne demek?

Prokaryotlar, ökaryotlardan farklı olarak, zarla çevrili organelleri (örneğin, mitokondri, kloroplast, Golgi aygıtı) bulundurmayan tek hücreli organizmalardır. Genetik materyalleri (DNA), sitoplazmada serbestçe dağılmış veya bir nükleoid adı verilen düzensiz bir bölgede toplanmış halde bulunur. "Prokaryot" terimi, "önce çekirdek" anlamına gelir ve bu, ökaryotlardaki gibi iyi tanımlanmış bir çekirdeğin olmamasını yansıtır.

Prokaryotlar, yaşamın en eski ve en basit formlarıdır ve Dünya üzerindeki birçok farklı çevrede yaşarlar. İki ana prokaryotik alan vardır:

• Archaea (Arkealar): Genellikle aşırı ortamlarda (sıcak su kaynakları, tuzlu göller, asidik ortamlar) bulunan, genellikle metanojenik (metan üreten) veya halofilik (tuz seven) olan organizmalardır. Arkeaların hücre duvarları, bakteri hücre duvarlarından farklıdır ve peptidoglikandan yoksundur. Genetik ve metabolik olarak bakterilerden farklıdırlar.

• Bacteria (Bakteriler): Çeşitli ortamlarda yaşayan ve geniş bir metabolik çeşitliliğe sahip olan organizmalardır. Bazı bakteriler fotosentez yapar, bazıları ise kemosentez (inorganik maddelerin oksidasyonu ile enerji üretimi) yoluyla enerji elde eder. Diğerleri, diğer organizmaları parçalayarak beslenirler. Bakterilerin hücre duvarları genellikle peptidoglikandan oluşur.

Prokaryotların Genel Özellikleri:

• Küçük hücre boyutu: Ökaryotlara göre çok daha küçüktürler.
• Tek hücreli: Genellikle tek hücrelidirler, ancak bazıları koloniler oluşturabilir.
• Nükleoid: Zar ile çevrili bir çekirdeğe sahip değildirler. DNA'ları sitoplazmada serbestçe bulunur.
• Ribosomlar: Protein sentezi için gerekli olan ribozomlar bulunur, ancak ökaryotlardaki ribozomlardan daha küçüktür.
• Plasmidler: Bazı prokaryotlar, kromozomlarından ayrı olarak var olan küçük, dairesel DNA parçaları olan plazmidler içerebilir. Bu plazmidler, antibiyotik direnci gibi özelliklerin transferine katkıda bulunabilir.
• Hücre duvarı: Çoğu prokaryotta, hücre zarını çevreleyen ve şeklini koruyan bir hücre duvarı bulunur. Ancak, hücre duvarının bileşimi bakteri ve arkeler arasında farklılık gösterir.
• Flagella (Kamçılar): Bazı prokaryotlar, hareket için kullandıkları kamçı adı verilen ipliksi yapılar içerebilir. Ökaryotik kamçılardan yapısal olarak farklıdırlar.
• Pili (Pililer): Bazı prokaryotlar, diğer hücrelere bağlanmak veya genetik materyal transferi için kullanılan pili adı verilen ince, tüylü yapılar içerebilir.

Önemli Not: Prokaryotlar, insan sağlığı, çevre ve biyoteknoloji için son derece önemlidir. Bazıları hastalıklara neden olurken, diğerleri önemli çevresel süreçlerde yer alır ve bazıları ise endüstriyel uygulamalarda kullanılır. Örneğin, bazı bakteriler besinlerin üretiminde, diğerleri ise antibiyotik üretiminde kullanılır.