marsala ne demek?

Marsala (Yerel Sicilya lehçesi: Maissala), İtalya'da Akdeniz adası Sicilya Özerk Bölgesi'nin Trapani ilinde bir şehir ve yerel idare birimi olarak bir komündür.

Asıl Marsala şehrinin nüfusu yaklaşık 50.000 kişi olmakla beraber Marsala komünü içinde bulunan nispeten yüksek nüfuslu bağlı köyler dolayısıyla Marsala komünü nüfusu (28.2.2010 tahminiyle) 82.520 kişidir. Böylece nüfus itibarıyla Marsala Sicilya'da Trapani ili içinde birinci sırada komün ve Sicilya Özerk Bölgesi'nde ise (Palermo, Katanya, Messina ve Siraküza'dan sonra) beşinci büyük şehirdir.

Marsala şehri kendine özel olarak ürettiği ve birçok ülkeye sattığı "Marsala Şarabı" ile meşhurdur. Dış ülkelerde satılan Marsala şarapları yüzyıllarca uygulanan geleneklere göre saf alkol eklenerek "güçlendirilmişlerdir." 1987'den beri Marsala Città del Vino (Şarap Şehri) unvanını da taşımaktadır.

Tarihçe

Marsala antik Lilybaeum şehrinin mevkiindedir.

MÖ 397'de şimdiki Marsala'nın hemen güneydoğu açıklarında "San Panteleo adaları" adı verilen adalardan birinde bulunan ve daha önce yüzyıllara Kartacalılar üssü olarak kullanılmış olan "Mozia" kolonisi antik Siraküza Tiranı I. Dionysius tarafından ele geçirildi. Bunun üzerine M.S. 398'de Karatacalı "Hamilco" şimdi Marsala şehrinin bulunduğu mevkide Kartacalılar tarafından ana müstahkem mevki ve deniz üssü olarak kullanılmak üzere "Lilybaeum" şehrini kurdu.

Lilybaeum önce Makedonya Kralı Epiruslu Pirrhus tarafından ve sonra antik Romalılar tarafından birkaç defa kuşatma altına alınmaya karşı durmayı başardı.

Lilybaeum M.Ö. 241'de Birinci Pön Savaşı sonunda Kartacalılara ile Romalılar arasında yapılan antlaşma şartı olarak Marsala Romalılara terk edildi. Sonraki Roma-Kartaca savaşları sırasında Lilybaeum Romalılar tarafından ana üs olarak kullanıldı.

Uzun süren Romalı idaresi döneminde Lilybaeum gelişip zenginleşip Akdeniz'de önemli Romalı merkezi oldu. İlk Roma İmparatoru Augustus tarafından şehre belediye olma imtiyazları verildi. İmparatorluk Principatus dönemi ya Pertinaks ya da Septimius Severus imparatorluk döneminde "Roma kolonisi" imtiyazları verildi. Romalılar döneminde şehir ticaret ve deniz ulaşım merkezi oldu; şehirde "preator" ve "queastor" idarecileri bulundu; şehir zenginlerin villaları ve büyük kamu yapıları ile donatıldı. Şehirde MÖ 76-75de "questor" görevi yapan ünlü Marcus Tullius Cicero şehri "splendidissima urbs (muhteşem şehir)" olarak nitelendirdi.

MS 5. yüzyılın başlarında şehir Vandalların hücumuna uğrayıp talan edildi. MS 6. yüzyılda ise I. Justinianus'un İtalya'yı fethi sırasında ilk defa Bizans İmparatorluğu eline geçen şehirler arasına olmuştur. Bundan sonra "Lilybaeum" Bizans İmparatorluğu'nun bir parçası oldu. Bu dönemde özellikle bu idarenin son yıllarında diğer Sicilya şehirleri gibi Bizanslıların ihmaline uğradı ve şehir birçok korsan hücumlarının hedefi oldu.

8. yüzyılda Lilybaeum şehri de bütün Sicilya ile birlikte Arapların eline geçti. Arap Sicilya Emirliği'nin bir parçası oldu. Araplar şehrin ismini "Marsala"'ya çevirdiler. Bu isimin asıl şehir limanın o günlerde çok büyük olmasına atfen "Marsa Âlî (Büyük Liman)" veya "Marsa Allah" olduğu iddia edilmektedir. Fakat bazıları bu ismin şehir yakınlarında büyük deniz tuzlaları bulunduğu için "Deniz Tuzu - Mar Sala" teriminden ortaya çıkarıldığını savunmaktadırlar. Arap idaresinde şehir ve limanı demografik ve iktisadi bakımdan gelişti ve şehri bir Mağribi Arap şehri görümünü aldı.

11. yüzyılların sonlarında Sicilya'nın Normanlar tarafından istilası ile şehir bir Hristiyan yerleşkesi şekline döndü. Bundan sonra Marsala, Normanlar, Swabia hanedanı, Angevin hanedanı ve Aragonlu hanedanı idaresi altında bulundu. İspanyol asıllı Aragonlular altında şehrini hinderlandında bulunan mümbit arazilerin tarıma açılması ve bunun da limana iş alanı sağlaması dolayısıyla çok refahlı bir dönem geçirdi. Fakat 1575'te V. Karl (Kutsal Roma İmparatoru) Osmanlı donanmasının ve Osmanlılara bağlı Mağripli korsanların Akdeniz'de en büyük limanlardan biri olan Marsala limanı ele geçirmesi tehdidi olduğu nedeni ile Marsala'nın büyük limanı yıktırdı. Bu nedenle iki yüzyıl Marsala şehri büyük bir kriz geçirip küçük bir sahil şehrine dönüştü.

Marsala'nın tekrar gelişmeye başlaması 18. yüzyılın sonlarında Marsala şarabının bir ihraç malı olması ile oldu. John Webster adlı bir İngiliz şehre gezmeye geldiği zaman şehir yerli bağcılarının üretiği şarabın doğal olarak devamlı yüksek alkollü, güzel içimli bir şarap olduğunu anladı. Fakat Marsala şarabi uzun deniz seyahatlarıne dayanamadığı için ihraç edilmekteydi. John Woodhouse deneyimler yaparak eğer bu yerel şaraba belirli oranda saf alkol katılırsa bu şarabın ihraç edilebileceğini ve o zaman çok revaçta ihraç şarapları olan Porto ve Madeira şarapları ile rekabet edeceğini buldu. John Woodhouse Marsala şaraplarını İngiliz donanması ve İngiltere'de büyük bir promosyonla satmaya başladı ve Marsala yeniden bir refah dönemine girdi. Woodhouse kendi fonlarını kullanarak Marsala'da bazı büyük imar yatırımları yaptı, Bunların başında Marsala da 1575'te yıkılmış olan eski büyük limanın güneydoğusunda yeni Margetilo Limanı kurulması gelmekteydi.

Marsal için 19. yüzyılda en önemli olay İtalya birliğini sağlamak için 11 Mayıs 1860'ta Giuseppe Garibaldi'nin kurduğu "Binler" ordusunun Sicilya'nın Burbon Hanedanı'nın idaresinden alınıp İtalya Krallığı'na bağlanmasını sağlamak için Marsala çıkması gelmektedir.

II. Dünya Savaşı'nda, 11 Mayıs 1943'te Marsala Büyük Britanya Hava Kuvvetleri tarafından çok büyük hava bombardımanı hücumuna uğradı. Şehrin limanı ve barok binalarla dolu olan tarihi merkezi çok büyük maddi hasara uğrayıp neredeyse yerle bir oldu. Bu hücum şehrin sivil halkı arasında da büyük sayıda ölümler olmasıyla sonuçlandı.

Coğrafi konum

Marsala şehri Sicilya adasının en batı noktası olan "Boeo Burunu" üzerinde; deniz sahilde bulunan ovalık bir arazide konumlanmıştır. Marsala şehri, Trapanı ile Mazara del Vallo şehirleri arasındaki yol üzerindedir. Marsala komünü, şehir karşısında bulunan Egadi adasını ve etrafındaki diğer birkaç diğer adayı da ihtiva eder.

Marsala şehrinin iklimi çok mutedil, hatta sıcaktır. Yazın Temmuz, Ağustos ve Eylül'de ortalama ısı 28 C ile 30,3 C arasındadır ve bazı günler ısı 40 Ci aşkındır. Yaz ile kış ısı ortalamaları arasındaki fark 5-10 C olur.

Demografi

Marsala şehrinin komün belediye sınırları içindeki nüfusu (28.2.2010 tahminlerine göre) 82.520 kişidir ve nüfus yoğunluğu 34 kişi/km² olur. Marsala komününün belediye sınırları içinde 19. ve 20. yüzyıllarda nüfusunun gelişmesi resmi nüfus sayımı sonuçlarına göre şu gösterimde özetlenmiştir:¹

<small>Kişi</small> <timeline> Colors=

id:lightgrey value:gray(0.9)
id:darkgrey value:gray(0.7)
id:sfondo value:rgb(1,1,1)
id:barra value:rgb(0.6,0.7,0.8)

ImageSize = width:455 height:373 PlotArea = left:50 bottom:50 top:30 right:30 DateFormat = x.y Period = from:0 till:85000 TimeAxis = orientation:vertical AlignBars = justify ScaleMajor = gridcolor:darkgrey increment:5000 start:0 ScaleMinor = gridcolor:lightgrey increment:1000 start:0 BackgroundColors = canvas:sfondo

BarData=

bar:1861 text:1861
bar:1871 text:1871
bar:1881 text:1881
bar:1901 text:1901
bar:1911 text:1911
bar:1921 text:1921
bar:1931 text:1931
bar:1936 text:1936
bar:1951 text:1951
bar:1961 text:1961
bar:1971 text:1971
bar:1981 text:1981
bar:1991 text:1991
bar:2001 text:2001

PlotData=

color:barra width:20 align:left

bar:1861 from:0 till: 29012
bar:1871 from:0 till: 31384
bar:1881 from:0 till: 36903
bar:1901 from:0 till: 53173
bar:1911 from:0 till: 63803
bar:1921 from:0 till: 70442
bar:1931 from:0 till: 52804
bar:1936 from:0 till: 57171
bar:1951 from:0 till: 68886
bar:1961 from:0 till: 74786
bar:1971 from:0 till: 73492
bar:1981 from:0 till: 79175
bar:1991 from:0 till: 80177
bar:2001 from:0 till: 77784

PlotData=

bar:1861 at: 29012 fontsize:S text: 29.012 shift:(-8,5)
bar:1871 at: 31384 fontsize:S text: 31.384 shift:(-10,5)
bar:1881 at: 36903 fontsize:S text: 36.903 shift:(-10,5)
bar:1901 at: 53173 fontsize:S text: 53.173 shift:(-10,5)
bar:1911 at: 63803 fontsize:S text: 63.803 shift:(-10,5)
bar:1921 at: 70442 fontsize:S text: 70.442 shift:(-10,5)
bar:1931 at: 52804 fontsize:S text: 52.804 shift:(-10,5)
bar:1936 at: 57171 fontsize:S text: 57.171 shift:(-10,5)
bar:1951 at: 68886 fontsize:S text: 68.886 shift:(-10,5)
bar:1961 at: 74786 fontsize:S text: 74.786 shift:(-10,5)
bar:1971 at: 73492 fontsize:S text: 73.492 shift:(-10,5)
bar:1981 at: 79175 fontsize:S text: 79.175 shift:(-10,5)
bar:1991 at: 80177 fontsize:S text: 80.177 shift:(-10,5)
bar:2001 at: 77784 fontsize:S text: 77.784 shift:(-10,5)