halvetilik ne demek?

Halvetilik, cehri zikir adı verilen ve ilahi isimlerin yüksek sesle tekrar edilmesi anlamına gelen zikir yöntemini kullanan bir tarîkattır. Tarikat 14. yüzyılda yaşamış olan Ömer el-Halvetî'ye nisbet edilir. Pîr Ömer Halvetî'nin bir ağaç kovuğunda uzun süre halvet çıkarması ve ardından gelen müridlerin de tenhada kalmayı tercih etmeleri üzerine tarikat bu isimle anılmaya başlamıştır.

Halvet’îyye Tarîkatı

Halvet’îyye yolu Pîr Ömer Halvetî ile birlikte yaygınlık kazanmaya başlamışsa da sonrasında pek çok kollar zuhur etmiş ve bu nedenle de "tarikatların anası" olarak anılmıştır. Halvet gönlünden Allah'tan gayrısını uzaklaştırmak ya da Allah'tan gayrısından uzaklaşarak ona yaklaşmak üzere yalnız kalmak anlamlarına kullanılır.

Özellikle Osmanlı döneminde Anadolu, Balkanlar, Ortadoğu ve Afrika'da geniş bir yayılma alanı bulmuştur. Kıbrıs'ta Gazimagosa'ya Kutub Osman Efendi gitmiştir. Kurucusu Türk olan Halveti tarikatı, Azerbaycan'ın Şah İsmail trafından Şiileştirilmeden önce Şirvanşahlar devletinde yaygındı. Merkezi bugünkü Bakü şehrinde bulunan Şirvanşahlar devletinin son hükümdarları Halveti şeyhlerine büyük saygı göstermişler, zaviyelerini saray binasının yanıbaşına açmalarına müsaade etmişlerdir. "Pîr-i Sâni" olarak anılan Seyyid Yahya Şirvanî tarîkatın 15-16 yüzyıllarda Osmanlı coğrafyasında yayılmasını sağlayan en önemli sîmâlarından biridir. Günümüzde de Halveti mensupları tarafından okunan Vird-i Settar ismiyle anılan eser Yahya Şirvani'ye aittir. Yahya Şirvani tarafından yetiştirilen dervişlerin Anadolu'ya halife olarak gönderilmeleri tarikatın Anadolu'da yayılmasında etkili olmuştur.

Kol ve şubeleri

Halvetilik'nin en yaygın kolu Şâbânîlik koludur. Kastamonu Taşköprü doğumlu Pîr Şeyh Şâban-ı Veli'nin piri olduğu Halvetî-Şâbânî yolu mevcuttur.

İki ana kola ayrılan tarîkatın bazı önemli şubeleri aşağıda belirtilmiştir.

Şubeleri

Pîr İlyas Amâsî kolu
Seyyîd Yâhyâ-yı Şirvânî kolu
- Molla Hâbib Karamanî şubesi
- Cemâli’îyye şubesi (Çelebi Hâlife Cemâl-i Halvetî’ye atfedilen)
  - Sünbül’îyye
  - Assâl’îyye
  - Bahş’îyye
  - Şâbân’îyye
    - Karabaş’îyye
      - Bekr’îyye
        
        Kemal’îyye
        
        Hufn’îyye
        
        Tecân’îyye
        
        Dırdîr’îyye
        
        Sâv’îyye
        
        Semmân’îyye
        
        Feyz’îyye
      - Nasûh’îyye
        
        Çerkeş’îyye
        
        İbrahim’îyye/Kuşadav’îyye
        
        Halîl’îyye
- Ahmed’îyye şubesi (Yiğitbaşı Ahmed Şemseddîn bin Îsâ Marmarâvî’ye atfedilen)
  - Ramazan’îyye
    - Buhûr’îyye
    - Hayât'iyye
    - Cerrah’îyye
    - Raûf’îyye
    - Cihangiri'yye
  - Sinan’îyye
  - Muslih’îyye
  - Zeherr’îyye
  - Hayât’îyye
  - Uşşâk’îyye
    - Câhid’îyye
    - Selâh’îyye
  - Niyâz’îyye/Mısr’îyye
  - Beyûm’îyye
- Rûşen’îyye şubesi (Dede Ömer-i Rûşenî’ye atfedilen)
  - Gülşen’îyye
    - Sezâ’îyye
    - Hâlet’îyye
  - Demirtâş’îyye
- Şems’îyye şubesi (Şemseddîn Ahmed Sivâsî’ye atfedilen)

Halvetiyye-i Cemâl’îyye/Şâbân’îyye Silsilesi

Muhammed
Ali
Hasan Basrî
Habib Acemî
Dâvud et-Taî
Marûf el-Kerhî
Serî es-Sekatî
Cüneyd-i Bağdâdî
Mimşâd Dîneverî
Muhammed el-Bekrî
Kadı Vecîhüddîn Ömer el-Bekrî
Ebu’n-Necib Sühreverdî
Kutbeddîn el-Ebherî
Rükneddîn Necaşî
Şehâbeddîn Tebrîzî
Hâce Cemâleddîn Şirazî
Sultân-ul Halvetî¹ Tac’ed-Dîn İbrahim Zahid el-Geylânî
Ahî Muhammed el-Halvetî
Pîr Umar (Ömer) el-Halvetî (Halveti Tarîkatı Şeyh Ebû Abdullah Sirac’ed-Dîn Ömer bin Ekmel’ud-Dîn-i Lahicî tarafından Herat'ta kuruldu).
Ahî Mîrim el Halvetî
Sadreddîn Hayyamî
Pîr-i Sânî Seyyid Yahyâ-yı Şirvânî (Yetiştirdiği şeyhler aracılığıyle Halveti Tarîkatını Anadolu'ya yaydı).
Muhammed Bahaeddîn-i Erzincanî
Çelebi Hâlife Cemâl el-Halvetî
Hayreddîn Tokadî
Şabân-i Veli Kastamônî
Pir-i Sani Mustafa Çerkeşi
Mehmet Hilmi Efendi (Hacı Baba)
Kutbu'l Cihan İbrahim Hakkı
Hasan Muştak Efendi
Hacı Cemal Efendi
Hacı Nuri Efendi
İlyas Efendi El-Kastamonî