gnostik ne demek?

Gnostisizm Hakkında

Gnostisizm, M.S. 1. ve 2. yüzyıllarda ortaya çıkan, farklı dini ve felsefi inanç sistemlerinin bir karışımı olan bir düşünce akımıdır. Temelinde, gnosis (sezgisel bilgi, içsel bilgelik) yoluyla kurtuluşa ulaşma fikri yatar.

Temel İnançlar:

• Düalizm: Evrenin, iyi (ruhsal dünya) ve kötü (maddi dünya) olmak üzere iki zıt ilke tarafından yönetildiğine inanılır. Maddi dünya, genellikle cehalet ve acının kaynağı olarak görülür ve kusurlu veya kötü niyetli bir yaratıcı tanrı (Demiurgos) tarafından yaratılmıştır.
• Demiurgos: Yüce Tanrı'dan ayrı ve ondan daha aşağı bir varlık olarak kabul edilen Demiurgos, maddi dünyanın yaratıcısıdır. Genellikle Yaratılış Kitabı'ndaki Yahve ile ilişkilendirilir, ancak Gnostiklerde bu figür olumsuz bir şekilde tasvir edilir.
• Ruhun Esareti: İnsan ruhu, maddi dünyaya hapsolmuş ve asıl ilahi kaynağını unutmuş bir kıvılcım olarak görülür.
• Kurtuluş: Kurtuluşa ulaşmak için, bireyin içindeki ilahi kıvılcımı fark etmesi ve gnosis yoluyla bu maddi dünyadan kurtulması gerekmektedir. Bu bilgi, özel öğretiler ve içsel deneyimler aracılığıyla elde edilebilir.
• İsa'nın Rolü: Gnostiklere göre İsa, insanlara bu gizli bilgiyi (gnosis) getirmek için gönderilmiş bir kurtarıcıdır. Ancak, İsa'nın doğası ve rolü, Ortodoks Hristiyanlık'tan farklı yorumlanır. Bazı Gnostikler, İsa'nın sadece ruhsal bir varlık olduğuna ve fiziksel bir bedene sahip olmadığına inanır (Doketizm).

Gnostik Gruplar:

Gnostisizm, tek bir homojen hareket değildi. Farklı bölgelerde ve zamanlarda çeşitli Gnostik gruplar ortaya çıkmıştır. Bunlardan bazıları şunlardır:

• Valentinusçular
• Setçiler
• Basilidesçiler
• Maniheizm

Kaynaklar:

Gnostik düşüncenin kaynakları arasında Eski Yunan felsefesi (özellikle Platonizm), Yahudi mistisizmi ve Hristiyanlık bulunmaktadır. Nag Hammadi Kütüphanesi'nin keşfi, Gnostik metinlere doğrudan erişim sağlamış ve Gnostisizm hakkındaki anlayışımızı derinleştirmiştir. Bu metinler arasında Thomas İncili, Philip İncili ve Meryem İncili gibi apokrif inciller bulunur.

Gnostisizm, hem çağdaş düşünce üzerinde etkili olmuş hem de Hristiyanlık tarihi boyunca tartışmalara yol açmıştır.

Kategoriler