endosimbiyoz ne demek?

Endosimbiyoz, bir hücrenin başka bir hücrenin içinde yaşamaya başlamasıyla ortaya çıkan ve evrimsel biyolojide önemli bir rol oynayan bir süreçtir. Bu süreç, karmaşık ökaryotik hücrelerin (çekirdekli hücreler) kökenini açıklamada temel bir öneme sahiptir.

Endosimbiyoz teorisine göre, mitokondri ve kloroplast gibi bazı organeller, bir zamanlar serbest yaşayan prokaryotik hücrelerdi. Bu prokaryotik hücreler, daha büyük bir ökaryotik hücre tarafından yutuldu (fagositoz) ancak sindirilmek yerine, konak hücre içinde yaşamaya devam ettiler. Zamanla, bu simbiyotik ilişki, her iki taraf için de faydalı hale geldi. İçteki prokaryotik hücre, konak hücrenin sağladığı koruma ve besinlerden yararlanırken, konak hücre ise içteki prokaryotik hücrenin metabolik yeteneklerinden (örneğin, enerji üretimi veya fotosentez) faydalandı.

Endosimbiyozun Temel Adımları:

  1. Yutulma (Fagositoz): Bir prokaryotik hücre, daha büyük bir hücre (başlangıçta ökaryotik olmayan bir hücre olduğu düşünülüyor) tarafından yutulur.
  2. Sindirilmeden Hayatta Kalma: Yutulan prokaryotik hücre, konak hücre içinde sindirilmek yerine hayatta kalır.
  3. Simbiyotik İlişki: İki hücre arasında karşılıklı faydaya dayalı bir ilişki gelişir.
  4. Gen Transferi: Zamanla, içteki prokaryotik hücrenin genlerinin bir kısmı konak hücrenin çekirdeğine aktarılır. Bu, organelin genomunun küçülmesine ve konak hücrenin organel üzerindeki kontrolünün artmasına yol açar.
  5. Organel Oluşumu: İçteki prokaryotik hücre, artık konak hücrenin ayrılmaz bir parçası olan bir organel haline gelir.

Endosimbiyozun Kanıtları:

  • Mitokondri ve kloroplastların çift zarlı yapısı (bir zar, orijinal prokaryotik hücreye aitken, diğeri konak hücrenin zarından gelir).
  • Bu organellerin, konak hücreden bağımsız olarak kendi DNA'larına (bakteriyel DNA'ya benzer) sahip olmaları.
  • Ribozomlarının (protein sentezi yapan yapılar) prokaryotik ribozomlara benzemesi.
  • Bölünme mekanizmalarının (binary fission) bakteriyel bölünmeye benzemesi.
  • Gen dizilimlerinin, serbest yaşayan bakterilerle (özellikle alfa proteobakteriler için mitokondri ve siyanobakteriler için kloroplast) benzerlik göstermesi.

Önemli Kavramlar: