endositoz ne demek?
Endositoz, hücrelerin çevrelerindeki sıvı, büyük moleküller ve hatta diğer hücreleri içeren bir işlemdir. Hücre zarının içeri doğru kıvrılması ve bir vezikül (kesecik) oluşturarak bu maddeleri hücre içine almasıyla gerçekleşir. Başka bir deyişle, hücre, zarının bir bölümünü içeriye doğru katlayarak bir paket oluşturur ve bu paketin içindeki maddeyi hücre içine taşır. Üç ana tür endositoz vardır:
1. Fagositizasyon (Hücre Yeme):
- Hücrenin, büyük katı partikülleri (örneğin, bakteriler, hücre kalıntıları) sarıp içine almasıdır.
- Zar, partikülün etrafını sararak bir fagozom adı verilen büyük bir vezikül oluşturur.
- Fagozom daha sonra lizozom adı verilen bir organel ile birleşir ve lizozom içindeki enzimler partikülü sindirir.
- Örneğin, akyuvarlar (makrofajlar ve nötrofiller) bu yöntemi patojenleri ortadan kaldırmak için kullanırlar.
2. Pinositoz (Hücre İçme):
- Hücrenin, sıvı ve çözünmüş maddeleri içine almasıdır.
- Hücre zarı içeri doğru kıvrılır ve küçük veziküller oluşturur, bu veziküller daha sonra hücre içine girer.
- Pinositoz, hücrenin besin maddeleri ve diğer gerekli molekülleri almasını sağlar.
- Genellikle seçici olmayan bir süreçtir, yani hücrenin aldığı sıvı ve maddelerin türü üzerinde fazla bir seçiciliği yoktur.
3. Reseptor-Aracı Endositoz:
- Hücre zarında bulunan spesifik reseptörlere bağlanan moleküllerin hücre içine alınmasıdır.
- Bu reseptörlere bağlanan moleküller, klatrin adı verilen bir proteinden oluşan bir kapsül ile kaplanır ve daha sonra içeriye doğru kıvrılarak bir vezikül oluşturur.
- Bu yöntem, hücrenin belirli molekülleri seçici bir şekilde almasını sağlar.
- Örneğin, kolesterolün hücrelere taşınması bu yolla gerçekleşir. Kolesterol, LDL (düşük yoğunluklu lipoprotein) parçacıklarına bağlıdır ve LDL reseptörlerine bağlanarak hücreye alınır.
Endositoz, hücrelerin besin alımı, savunma mekanizmaları, sinyal iletimi ve diğer birçok hayati hücresel işlemi yerine getirmesi için gerekli bir işlemdir. Endositoz süreçlerindeki bozukluklar, çeşitli hastalıklara yol açabilir.