ampirizm ne demek?

Ampirizm (Deneycilik)

Ampirizm, bilginin kaynağının duyusal deneyimler ve gözlemler olduğunu savunan felsefi bir yaklaşımdır. Akılcılığın (rasyonalizm) karşıtı olarak da görülebilir. Ampiristler, doğuştan gelen bilgi veya fikirlerin olmadığını, zihnin doğuştan boş bir levha (tabula rasa) olduğunu ve tüm bilginin deneyim yoluyla kazanıldığını ileri sürerler.

Temel İlkeleri:

• Deneyimin Önceliği: Bilginin tek veya en önemli kaynağı deneyimdir. Duyularımız aracılığıyla elde ettiğimiz veriler, bilgi oluşturmamızın temelini oluşturur.
• Doğuştan Fikirlerin Reddi: İnsan zihni doğuştan hiçbir bilgiye sahip değildir. Tüm bilgiler, yaşantılarımız sonucunda edinilir.
• Gözlemin Önemi: Bilimsel bilgiye ulaşmak için sistematik gözlem ve deney yapılması gereklidir.
• Tümevarım: Tek tek gözlemlerden genel sonuçlara ulaşma yöntemi olan tümevarım, ampirik bilginin elde edilmesinde önemli bir rol oynar.

Tarihsel Gelişimi ve Önemli Temsilcileri:

• John Locke: Ampirizmin en önemli temsilcilerinden biridir. "İnsan Anlığı Üzerine Bir Deneme" adlı eseriyle, zihnin boş bir levha olduğu ve tüm bilginin deneyimden kaynaklandığı fikrini savunmuştur. Bkz: John Locke
• George Berkeley: "Var olmak, algılanmaktır" (Esse est percipi) sözüyle tanınır. Berkeley, duyularımız aracılığıyla algıladığımız şeylerin var olduğunu savunmuş, maddenin varlığına şüpheyle yaklaşmıştır. Bkz: George Berkeley
• David Hume: Ampirizmin şüpheci bir yorumunu getirmiştir. Nedensellik ilkesinin, deneyim yoluyla elde edilen alışkanlığa dayandığını ve kesin bir bilgiye ulaşmanın mümkün olmadığını savunmuştur. Bkz: David Hume

Etkileri:

Ampirizm, modern bilimin ve bilimsel yöntemin gelişiminde büyük rol oynamıştır. Gözlem, deney ve veri toplama gibi unsurların önemi vurgulanarak, bilgiye ulaşmada rasyonel spekülasyonlardan ziyade somut kanıtların önemi vurgulanmıştır. Ayrıca, eğitim felsefesi ve psikoloji gibi alanlarda da etkili olmuş, öğrenmenin deneyim yoluyla gerçekleştiği fikri benimsenmiştir. Bkz: Bilimsel Yöntem