31 ocak ne demek?

Olaylar

1729 - Türkiye'de ilk kitap, Mehmet Bin Mustafa'nın (Vanlı) kaleme aldığı Sıhahı Cevheri (Vankulu) adlı sözlük basıldı. İbrahim Müteferrika, ilk Türk matbaasını İstanbul'da Sultanselim'deki konağında kurmuştu.
1747 - İlk zührevi hastalıklar kliniği, Londra'da açıldı.
1790 - Osmanlı-Prusya ittifakı.
1865 - ABD Temsilciler Meclisi, köleliği yasaklayan yasayı onayladı.
1876 - ABD'de ülkedeki tüm Kızılderililer, Kızılderili rezervasyonu olarak adlandırılan, kendilerine ayrılmış özel bölgelerde yaşamaya zorlandılar.
1915 - I. Dünya Savaşı: Almanya, Ruslara karşı zehirli gaz kullandı.
1927 - Müttefiklerin Almanya üzerindeki denetimi sona erdi; bundan sonra Almanya'nın yeniden silahlanmasını Milletler Cemiyeti denetleyecek.
1928 - Türk Eğitim Derneği (TED) Ankara'da kuruldu.
1928 - Sovyetler Birliği'nde 30 muhalefet lideri Almatı'ya sürgüne gönderildi. Sürgüne gidenler arasında Lev Troçki de vardı.
1930 - Seloteyp, 3M şirketi tarafından pazara sürüldü.
1931 - Gümrük ve Tekel Bakanlığı kuruldu.
1931 - Kültür magazin dergisi, Resimli Ay kapandı.
1931 - Yarın gazetesi Başyazarı Arif Oruç ve Sorumlu Müdürü İzmit'te birer yıldan fazla hapse mahkûm oldular.
1934 - Nâzım Hikmet, Nail Vahtedi, Tosun Ömer ve Yonga Ömer beş yıl hapis cezasına mahkûm edildi.
1938 - Atatürk, Gemlik'te sun'i ipek fabrikasını açtı.
1942 - Öğrencilere sigara içme ve nişan yüzüğü takma yasağı getirildi.
1943 - Stalingrad Muharebesi'nde Nazi Almanyası'nın 6. Ordu Komutanı Generalfeldmarschall Friedrich Paulus, Sovyet Birlikleri'ne teslim oldu.
1946 - SSCB'den esinlenen yeni Yugoslavya Anayasasına göre ülke, altı cumhuriyetten oluşuyor: Bosna-Hersek, Hırvatistan, Makedonya, Karadağ, Sırbistan ve Slovenya.
1950 - Amerika Birleşik Devletleri Başkanı Harry S. Truman, hidrojen bombası geliştirme programı yürüttüklerini açıkladı.
1952 - Yunanistan Dış İşleri Bakanı Sofoklis Venizelos'un Türkiye'ye yaptığı resmî gezi sırasında, Türk-Elen Dostluk Derneği'nin kurulması kararlaştırıldı.
1953 - Kuzey Denizi taşkınlarında sadece Hollanda'da 1800'den fazla kişi öldü.
1956 - "Nesebi sahih olmayan çocukların tescili" hakkındaki kanun Meclis'te kabul edildi.
1956 - Guy Mollet, Fransa Başbakanı oldu.
1958 - İlk başarılı Amerika Birleşik Devletleri uydusu Explorer 1, Dünya çevresindeki yörüngesine oturdu.
1961 - İsrail Başbakanı David Ben Gurion istifa etti.
1961 - Ahmet Emin Yalman, Vatan gazetesinden ayrıldı.
1964 - 15 Ocak günü Kıbrıs sorununu görüşmek üzere toplanan III. Londra Konferansı, 19 günlük çalışmanın ardından bir sonuç alınamadan dağıldı.
1965 - Sağlık Bakanlığı bir açıklama yaptı; Türkiye'de ortalama insan ömrü 33 yıl.
1966 - Paşabahçe Şişe ve Cam Fabrikası'nda 2400 işçi greve başladı.
1968 - Vietkong büyük bir saldırıya geçti; Saygon'daki Amerikalı Elçiliği 6 saat işgal edildi.
1968 - TRT Ankara Televizyonu, deneme yayınına başladı.
1971 - İnsanlı ay yolculuklarında bir adım daha; Apollo 14 fırlatıldı. Görevli astronotlar: Alan Shepard, Edgar Mitchell ve Stuart Roosa.
1973 - Çetin Altan'ın 4,5 yıl hapsi istendi; karikatürist Turhan Selçuk'u döven 3 polis hapse mahkûm edildi.
1973 - Devlet Güvenlik Mahkemeleri'nin kurulmasına ilişkin kanun kabul edildi.
1974 - Seyfi Demirsoy'un ölümüyle boşalan Türk-İş Genel Başkanlığına Halil Tunç seçildi.
1976 - İlerici Kadınlar Derneği (İKD), Ankara'da "Evlat acısına son" mitingi düzenledi. Mitinge 5 bin kişi katıldı.
1978 - Zonguldak'ta ikramiyesi ödenmeyen 20 bin maden işçisi direnişe geçti.
1980 - Tariş olayları: Tariş'te direniş bitti, işçiler işbaşı yaptılar. 22 Ocak'ta güvenlik güçleri arama yapma gerekçesiyle Tariş işletmelerine girmek istemiş, 600 işçi gözaltına alınmıştı.
1985 - Başbakan Turgut Özal, Gökova'da termik santral kurulacağını açıkladı.
1986 - İşkence konusunda itiraflarda bulunan polis memuru Sedat Caner, Ankara Cumhuriyet Savcılığı'na teslim oldu.
1986 - Sosyaldemokrat Halkçı Parti (SHP) İçel Milletvekili Fikri Sağlar, Türkiye'de 5 yılda 800'den fazla insanın "kayıp" olduğunu söyledi.
1990 - Atatürkçü Düşünce Derneği ve Türk Hukuk Kurumu Başkanı Muammer Aksoy, 73 yaşında Ankara'da evinin önünde kurşunlanarak öldürüldü.
1990 - SSCB satranç şampiyonu Gary Kasparov, vatandaşı Anatoli Karpov'u yenerek dünya satranç şampiyonu oldu.
1990 - Moskova'da ilk McDonald's açıldı.
1996 - Patlayıcı yüklü bir kamyon Kolombo'da (Sri Lanka) Merkez Bankasının kapılarına çarparak infilak etti: en az 86 kişi öldü, 1400 kişi yaralandı.
2000 - Alaska Havayollarına ait bir yolcu uçağı, Büyük Okyanus'a düştü: 88 kişi öldü.
2004 - TL'den 6 sıfır atılması ve Türkiye Devleti para biriminin Yeni Türk Lirası olmasını öngören yasa, Resmi Gazete'de yayımlandı.
2005 - Dünyaca ünlü pop yıldızı Michael Jackson hakkında, 13 yaşındaki bir çocuğa tacizde bulunduğu gerekçesiyle dava açıldı.
2005 - Afganistan'daki Türk birlikleri, Kabil'deki uluslararası hava alanının sorumluluğunu üstlendi.
2006 - Abdullah Öcalan'ın avukatlarından İrfan Dündar, müvekkilinin yeniden yargılanmaya ilişkin dilekçesini, bu konuda yetkili olan Ankara 11. Ağır Ceza Mahkemesine göndererek başvuruda bulunduğunu bildirdi.
2008 - İstanbul'un Zeytinburnu ilçesinde ruhsatsız bir binada maytapların yanarak doğalgaz kazanını patlatmasıyla oluşan olayda 23 kişi öldü, 120 kişi yaralandı.
2019 - Wrapped Bitcoin piyasaya sürüldü.
2020 - Birleşik Krallık Avrupa Birliği'nden ayrıldı.¹ (bknz: Birleşik Krallık'ın Avrupa Birliği'nden ayrılması)

Doğumlar

1543 - Tokugawa İeyasu, orta çağ Japonya'sının en önemli shōgunlarından (askeri hükümdar) biri (ö. 1616)
1620 - Georg Friedrich, Almanya ve Hollanda kökenli mareşal (ö. 1692)
1624 - Arnold Geulincx, Fransız Descartesçı düşünür (ö. 1669)
1763 - Jens Esmark, Danimarkalı-Norveçli mineraloji profesörü (ö. 1839)
1769 - André-Jacques Garnerin, Fransız havacı ve çerçevesiz paraşütün mucidi (ö. 1823)
1797 - Franz Schubert, Avusturyalı besteci (ö. 1828)
1799 - Rodolphe Töpffer, İsviçreli yazar, öğretmen, ressam, karikatürist ve çizgi romancı (ö. 1846)
1858 - André Antoine, Fransız oyuncu, film yönetmeni, yazar, eleştirmen (ö. 1943)
1865 - Henri Desgrange, Fransız bisiklet yarışçısı ve spor muhabiri (ö. 1940)
1868 - Theodore Richards, Amerikalı kimyacı (ö. 1928)
1869 - Henri Carton de Wiart, Belçika'nın 23'üncü Başbakanı (ö. 1951)
1869 - Wilhelm Heye, Alman asker (ö. 1947)
1881 - Irving Langmuir, Amerikalı Nobel Kimya ödülüne sahip kimyager (ö. 1957)
1884 - Mehmed Emin Resulzade, Azerbaycan Demokratik Cumhuriyetinin kurucusu (ö. 1955)
1884 - Theodor Heuss, Batı Almanya'nın ilk Cumhurbaşkanı (ö. 1963)
1892 - Eddie Cantor, Amerikalı şarkıcı, komedyen, dansçı ve oyuncu (ö. 1964)
1893 - Arkadiy Plastov, sosyalist gerçekçilik akımının öncülerinden olan Rus Sovyet ressam (ö. 1972)
1894 - Kurt Blome, Nazi bilim insanı (ö. 1969)
1896 - Sofya Yanovskaya, Sovyet matematikçi ve tarihçi (ö. 1966)
1907 - John O'Hara, Amerikalı yazar (ö. 1970)
1910 - Faruk Kenç, Türk film yönetmeni (ö. 2000)
1911 - Baba Vanga, Bulgar kadın kâhin (ö. 1996)
1918 - Kerim Korcan, Türk yazar (ö. 1990)
1923 - Norman Mailer, Amerikan romancı ve Pulitzer Ödülü sahibi (ö. 2007)
1923 - Adela Forestello, Arjantinli insan hakları aktivisti
1929 - Jean Simmons, İngiliz asıllı Amerikalı aktris ve seslendirme sanatçısı (ö. 2010)
1929 - Rudolf Mössbauer, Alman fizikçi ve Nobel Fizik Ödülü sahibi (ö. 2011)
1933 - Bernardo Provenzano, İtalyan suç ögrütü lideri (ö. 2016)
1934 - Muhammed Taki Misbah Yezdi, İranlı siyasetçi (ö. 2021)
1935 - Kenzaburo Oe, Japon romancı ve Nobel Edebiyat Ödülü sahibi
1936 - Can Bartu, Türk futbolcu (Fenerbahçeli efsanevi futbolcu) (ö. 2019)
1937 - Philip Glass, Amerikalı besteci
1937 - Suzanne Pleshette, Amerikalı aktris (ö. 2008)
1938 - Beatrix, Hollanda Kraliçesi
1942 - Derek Jarman, İngiliz sinema yönetmeni (ö. 1994)
1942 - Zeynep Kerman, Türk edebiyat araştırmacısı ve akademisyen
1945 - Temel Gürsu, Türk yönetmen, yapımcı, senarist, oyuncu ve seslendirme sanatçısı
1947 - Bernard Guignedoux, Fransız futbolcu ve teknik direktör (ö. 2021)
1951 - Selma Güneri, Türk sinema ve ses sanatçısı
1961 - Fatih Kısaparmak, Türk besteci ve yorumcu
1961 - Filiz Kerestecioğlu, Türk hukukçu ve siyasetçi
1961 - Latif Demirci, Türk karikatürist
1963 - Ergün Poyraz, Türk araştırmacı yazar
1964 - Jeff Hanneman, Amerikalı müzisyen ve Slayer grubunun gitaristi (ö. 2013)
1966 - Anne Berge, Norveçli kayakçı
1970 - Minnie Driver, İngiliz oyuncu ve şarkıcı
1971 - Patricia Velásquez, Venezuelalı aktris ve model
1973 - Amanda Lee Rogers, Avusturyalı eski aktris
1975 - Preity Zinta, Bollywood'un (Hint Sineması) oyuncularından biri
1977 - Kerry Washington, Amerikalı oyuncudur
1980 - James Adomian, İngiltere doğumlu Amerikalı oyuncudur
1981 - Justin Timberlake, Amerikalı pop şarkıcısı ve aktör
1982 - Salvatore Masiello, İtalyan futbolcu
1982 - Allan James McGregor, İskoç kaleci
1982 - Elena Paparizou, Yunan şarkıcı

Ölümler

1398 - Sukō, Japonya'da Nanboku-chō dönemi sırasında üçüncü Kuzey Talibi (d. 1334)
1435 - Xuande, Çin'in Ming Hanedanı'nın beşinci imparatoru (d. 1399)
1606 - Guy Fawkes, İngiliz isyancı asker (d. 1570)
1644 - Kemankeş Kara Mustafa Paşa, Osmanlı devlet adamı (d. ?)
1788 - Charles Edward Stuart, İngiltere, İskoçya, Fransa ve İrlanda tahtlarının ikinci jakobit talibi (d. 1720)
1828 - Aleksandros İpsilantis, Yunan komutan (d. 1792)
1854 - Silvio Pellico, İtalyan yurtsever, şair ve oyun yazarı (d. 1788)
1882 - James Spriggs Payne, Liberyalı siyasetçi (d. 1819)
1888 - Giovanni Bosco, İtalyan eğitimci, yazar ve Katolik rahip (d. 1815)
1914 - Recaizade Mahmud Ekrem, Türk edebiyatçı (d. 1847)
1915 - ‎Alan Lomax‎‎, Amerikalı tarihçi, yazar ve akademisyen‎ (d. 2002)
1945 - Eddie Slovik, Amerikalı er rütbesinde asker (II. Dünya Savaşı sırasında firardan dolayı idam edilen tek ABD askeri) (d. 1920)
1946 - İsmail Hakkı İzmirli, Türk felsefeci ve İslam felsefesi tarihçisi (d. 1869)
1954 - Edwin Armstrong, Amerikalı elektrik mühendisi ve mucit (d. 1890)
1956 - A. A. Milne, İngiliz yazar (d. 1882)
1969 - Stoyan Zagorçinov, Bulgar yazar (d. 1889)
1973 - Ragnar Anton Kittil Frisch, Norveçli ekonomist ve Nobel Ekonomi Ödülü sahibi (d. 1895)
1974 - Samuel Goldwyn, Amerikalı film yapımcısı (d. 1882)
1974 - Ekrem Cemilpaşa, Kürt siyaset adamı (d. 1891)
1982 - Melih Vassaf, Türk eleştirmen ve oyun yazarı (d. 1927)
1984 - Pembe Marmara, Kıbrıs Türk şair (d. 1925)
1990 - Muammer Aksoy, Türk hukukçu ve siyasetçi (d. 1917)
2005 - İsmail Hakkı Şen, Türk oyuncu (d. 1927)
2006 - Moira Shearer, İskoç oyuncu ve balerin (d. 1926)
2006 - George Koval, Amerikalı casus, bilim insanı ve kandidat (d. 1913)
2013 - Hasan Habibi, İranlı siyasetçi, avukat ve akademisyen (d. 1937)
2014 - Miklós Jancsó, Macar sinema yönetmenidir (d. 1921)
2015 - Tomás Bulat, Arjantinli ekonomist, gazeteci ve yazar (d. 1964)
2016 - Celal Aliyev, Azeri akademisyen, biyolog ve siyasetçi (d. 1928)
2016 - Ülkü Ülker, Türk oyuncu ve şarkıcı (d. 1950)
2016 - Terry Wogan, İrlandalı radyo ve televizyon sanatçısı (d. 1938)
2017 - Thomas Barlow, Amerikalı siyasetçidir (d. 1940)
2017 - John Wetton, İngiliz şarkıcı, müzisyen, basçı ve gitaristtir (d. 1949)
2017 - Tokitenkū Yoshiaki, Moğol sumo güreşçisidi (d. 1979)
2018 - Rasual Butler, Amerikalı basketbolcudur (d. 1979)
2018 - Erwin de Vries, Surinamlı ressam ve heykeltıraştır (d. 1929)
2018 - Ann Gillis, Amerikalı oyuncudur (d. 1927)
2018 - Leonid Kadenyuk, Bağımsız Ukrayna'nın ilk astronotu unvanına sahip test pilotu (d. 1951)
2018 - Olavi Mäenpää, Fin siyasetçi ve eski parti başkanıdır (d. 1950)
2019 - Candice Earley, Amerikalı oyuncudur (d. 1950)
2019 - A. Ernest Fitzgerald, Amerikalı mühendis ve yazar (d. 1926)
2019 - Kálmán Ihász, Macar eski millî futbolcudur (d. 1941)
2019 - Ron Joyce, Kanadalı milyarder iş insanı ve hayırseverdir (d. 1930)
2019 - Johnny Lion, Hollandalı şarkıcı, gazeteci ve oyuncu (d. 1941)
2019 - Pierre Nanterme, Fransız yönetici ve iş insanı (d. 1959)
2019 - Georges Sarre, Fransız siyasetçidir (d. 1935)
2020 - Mary Higgins Clark, Amerikalı hikâye yazarı ve romancı (d. 1927)
2020 - Halid Bişara, Mısırlı yönetici ve iş insanı (d. 1971)
2020 - Mirza Hazar, Azeri yazar, siyasi analist, spiker, radyocu, yayıncı (d. 1947)
2020 - Dalip Kaur Tiwana, Hint romancı, akademisyen ve kısa hikâye yazarı (d. 1935)
2021 - Zoila Águila Almeida, Kübalı devrimci ve siyasi hükümlüdür (d. 1939)
2021 - Douglas Bravo, Venezuelalı siyasetçi ve direnişçi örgüt lideridir (d. 1932)
2021 - Alejandro Gómez, İspanyol uzun mesafe koşucusu (d. 1967)
2021 - Andrej Hryc, Slovak aktör (d. 1949)
2021 - Tozama Mantashe, Güney Afrikalı siyasetçi (d. 1960)
2021 - Michel Murr, Lübnanlı iş insanı ve siyasetçi (d. 1932)
2021 - Yitzchok Scheiner, Amerika Birleşik Devletleri doğumlu İsrailli haham (d. 1922)
2021 - Meshulam Dovid Soloveitchik, Belarus doğumlu İsrailli Haredi hahamı ve rosh yeshivası (d. 1921)
2021 - Abraham J. Twerski, Amerika Birleşik Devletleri doğumlu Hasidik hahamı ve bilim insanı (d. 1930)
2022 - Ekkehardt Belle, Alman aktör (d. 1954)
2022 - Pierre Bellon, Fransız milyarder iş insanı (d. 1930)
2022 - Onésimo Cepeda Silva, Meksikalı Roma Katolik piskopos (d. 1937)