zarf fiil ne demek?
Zarf-Fiil (Ulaç)
Zarf-fiiller (bağ-fiil veya ulaç olarak da bilinir), fiil kök veya gövdelerine getirilerek onları zarf görevinde kullandıran fiilimsilerdir. Cümlede belirteç (zarf) olarak kullanılırlar ve fiilin nasıl, ne zaman, ne şekilde gerçekleştiğini belirtirler.
Özellikleri:
- Fiilden Türeme: Fiil kök veya gövdelerinden türetilirler.
- Zarf Görevi: Cümlede zarf (belirteç) görevinde kullanılırlar. Fiili veya fiilimsiyi nitelerler.
- Çekimlenememe: İsim-fiil ve sıfat-fiiller gibi çekimlenemezler. Yani, hal ekleri veya iyelik ekleri almazlar.
- Cümle Bağlama: Bazı zarf-fiiller, cümleleri birbirine bağlama görevini de üstlenebilirler.
Zarf-Fiil Ekleri:
Türkçede yaygın olarak kullanılan zarf-fiil eklerinden bazıları şunlardır:
- -ken: (Örnek: giderken, bakarken)
- -alı / -eli: (Örnek: geleli, görelialı)
- -madan / -meden: (Örnek: gelmeden, bakmadan)
- -ınca / -ince / -unca / -ünce: (Örnek: gelince, görünce)
- -ıp / -ip / -up / -üp: (Örnek: gelip, bakıp)
- -arak / -erek: (Örnek: gelerek, bakarak)
- -dıkça / -dikçe / -dukça / -dükçe / -tıkça / -tikçe / -tukça / -tükçe: (Örnek: geldikçe, baktıkça)
- -casına / -cesine: (Örnek: koşarcasına, severcesine)
- -r... -maz: (Örnek: gelir gelmez, yapar yapmaz)
- -a... -a / -e... -e: (Örnek: güle güle, koşa koşa)
Örnek Cümleler:
- "Eve gelirken ekmek al." (Ne zaman?)
- "Odaya gülerek girdi." (Nasıl?)
- "Ders çalışmadan başarılı olamazsın." (Nasıl?)
- "Sen gidince çok üzüldüm." (Ne zaman?)
- "Konuşa konuşa yürüdüler." (Nasıl?)
Zarf-fiiller, cümlenin anlamını zenginleştiren ve ifadeyi daha canlı hale getiren önemli dil unsurlarıdır.