T-72 (УРАЛ), üretimine 1970 yılında başlanan ikinci nesil bir Sovyet ana muharebe tankıdır. T-64A tankıyla paralel tasarım özellikleri taşıyan Obyekt-172 prototipinden tasarlanmıştır. İlk kez 1973'te hizmete girdi. İlk kez 1977 yılında görüldü.
T-64 ile paralel tasarımda olsalar da, aralarında bariz mekanik ve tasarım farkları vardır. T-64 serisi bugün T-80 ile devam ederken T-72 serisi T-90 ile devam etmektedir.
Bu tankların savaş alanındaki ilk kullanımı 1982 İsrail-Suriye Savaşı'dır. Bu savaşta zamanının ilerisinde olan 125 mm'lik topu sayesinde İsrail tanklarına karşı etkili olmuştur.12
Ayrıca mühimmat deposunun, tankın taretine ve motor kısmına oldukça yakın olması sebebiyle tek atışta feci bir şekilde infilak olabilir. Küçük bir iç hacme sahip olduğundan tankın mürettebatı, genellikle 1.70 cm boyun altında ve zayıf olanlarından seçilir.
Körfez Savaşı sırasında Irak'ın elindeki 300 adet T-72 tankı, gece savaşında Amerika Birleşik Devletleri Ordusuna ait termal kameralı M1A1 Abrams tankları tarafından yok edilmiştir.
T-64 tanıtıldığında belki de dünyanın en avantajlı savaş tankı dizaynlarından biriydi, fakat 5TDF ( Dizel "boxer" motor, Cheftain tank'ın L60'ına benzer ) motorunda çıkan problemler, yürüyen aksam ve ana silahının tutarsızlığından ve özellikle T-64 tankının yüksek birim fiyatları ve işçi odaklı üretiminin dikkat çekmesi üzerine Sovyet liderler daha düşük teknolojili ve benzer bir performansa sahip bir seçenek arayışına girdiler. Tank bütün Varşova Paktı (WARPAC) üyelerinin tank birliklerini donatmak bir yana, sadece Sovyet ordusunun tank birliklerini donatmak için bile çok pahalıydı.
1967'den itibaren Nizhny Tagil'de konumlandırılmış olan Uralvagonzavod fabrikasında eski dizayn V-46 güç kaynağı ile bir "ekonomi" tankı geliştirildi. Baş Mühendis Leonid Kartsev temel tasarım olan "Object 172" 'yi yarattı fakat, prototip "Object 172M" olarak adlandırılan tank, Valeri Venediktov tarafından düzenlendi ve tamamlandı. Saha testleri 1971'den 1973'e kadar sürdü ve Çelyabinsk Tank fabrikasının kabul etmesi üzerine T-55 ve T-62 tanklarının üretimi derhal durduruldu ve üretim hattı yeni T-72 tankının üretimine uygun hale getirildi.
T-72 1970'lerden Sovyetlerin yıkılmasına kadarki sürede Varşova Paktı ordularında en fazla kullanılmış olan tanktı. Lisanslı modeller ve ihraç modelleri Polonya ve Çekoslovakya'da Varşova Paktı ülkelerine ve Sovyetlere yakın ülkeler için üretilmiştir. Bu lisanslı modeller daha kaliteli olmasına karşın zırhları Sovyet standartlarına göre daha inceydi ve kompozit değildi. Varşova Paktı dışındaki Sovyetlere yakın ve dost ülkeler için üretilen T-72M modeli Ortadoğu ve Afrika ülkelerine çok sayıda ihraç edilmiştir.
Bu modellerden alan Irak,Yugoslavya gibi ülkeler bu modelleri geliştirip farklı isimlerle seri üretime almıştır. Bu varyantlardan biri olan M-84 tankı üretime girdiği 1980'lerden itibaren dünya çapında yüzlerce sattı. Iraklıların parçalarını Sovyetler Birliğinden tedarik edip montajını El Taji fabrikasında yaptığı Asad Al Babil Tankını lazer menzil bulucu ile geliştirmişlerdir. Bu tankın üretimi 80'lerde başlamış olup 1991 yılında sona ermiştir.
Sovyetler Birliği'nin dağılmasıyla birlikte Sovyet T-72 modellerinin üretimi sona ermiştir. Ancak ihraç modelleri halen Rusya tarafından üretilmektedir. Ayrıca daha önce üretimi yapılan fabrikalarda, hasar görmüş T-72 tanklarının yeniden montajı yapılmıştır.
Diğer Sovyet menşeili tanklarda olduğu gibi T-72 tankları kısa ve eni büyüktür
Ayrıca bu tankta mühimmat raflarındaki mühimmatların patlaması sonucunda oluşabilecek bir patlama için üflemeli kapaklar bulunmaktadır bu sayede mürettebata zarar vermeden aracı tahliye edebilir.
T-72 tanklarının ana silahı otomatik doldurucuyla donatılmış 125mm'lik bir yivsiz tank topudur. Ana silahı o dönemde batılı tankların kullandığı NATO standardı 105mm'lik L7 yivli topuyla karşılaştırıldığında önemli ölçüde büyüktü ve uzun menzilde daha isabetli atışlar yapabilmekteydi. Ayrıca namlu çapı NATO standardı Rheinmetall 120mm'lik topundan da büyüktür fakat uzun menzilde isabet yüzdesi ve zırh geçme performansı 120mm'lik Rheinmetall yivsiz topundan daha kötüdür. Ana silahı kullandığı çeşitli mühimmatlarla bugünkü birçok modern tankı imha edebilir. Fakat batılı tanklara karşı yapılan muharebelerde üstünlük batılı tankların oldu. Lübnan ve Irak savaşlarında T-72 tankı istenen başarıyı gösteremedi.
TPD-2-49 optik nişangah ile 1000m ile 4000m arasındaki hedeflerine nişan alabilir. Diğer tüm modern tank silahları gibi Sabot, Anti-personel ve HEAT mermileri kullanır.
Gücünü V tipi dizel 786bg'lik güç üreten bir motordan alır.T-34 tankında kullanılan motordan geliştirilmiştir.
Toplam ağrılığı o zamanın batılı tanklarıyla karşılaştırıldığında çok düşüktü ve günümüz tankları arasında meyil tırmanma kapasitesi en yüksek olan tanktır. Düşük ağırlığının sağladığı en önemli avantaj ağırlık nedeniyle köprüleri aşmada sorun yaşamamasıdır.
T72 modeline oranla daha kötüdür, Polonya ve Eski Çekoslovakya tarafından üretilmiştir.
- 40
- 22 T-72M1
- 435 T-72A ve T-72B
- 1.465 T-72B
- 160 T-72M2
- 500
- 543
- 316
- 160
- 50 (T-72M1 ve T-72M1D)
- 200
- 4 T-72M
- 10 T-72Sim
- 99 T-72 3
- 225+(T-72B1-T-72M,T-72Sim–1 ve T-72A)
- 3
- 1.900 (T-72M ve T-72M1)
- 480 (T-72S ve T-72M1)
- 1000( T–72,T-72M ve T-72M1)
- 300
- 77 (T-72AV)
- T-72S
- 50
- 215
- 150
- Şimdilik 14 195(T-72M ve T-72M1 2010 itibarıyla emekli)
- 31 T-72A
- 50
- 139
- 586 (T-72M1 ve T-72M1D)
- 9500 T-72B ve 300 T-72M
- 65 T-72M
- 2
- 272 T-72M ve T-72M1
- 20
- 1.600
- 44
- 702
- 10 T-72
- 70
- 480 T-72M1
- 100 T-72MB
- 39
- Parçalandı ve bir kısmı müzelere dağıtıldı.
Çeçen İçkerya Cumhuriyeti - Hepsi imha edildi veya yeniden montajı yapılarak Rus Ordu hizmetine alındı.
- Ardılı devletlere geçti.
- 549 T-72M/M1 Ardılı devletlere geçti
- Servis dışına çıkarıldı.
- 5 adet servis dışına çıktı
- Ardılı devletlere geçti.
Krayina Sırp Cumhuriyeti - 2 T-72M
- 2 T-72M Servis Dışına çıkarıldı.
- 95 T-72M Ardılı devletlere geçti
Orijinal kaynak: t-72. Creative Commons Atıf-BenzerPaylaşım Lisansı ile paylaşılmıştır.
Ne Demek sitesindeki bilgiler kullanıcılar vasıtasıyla veya otomatik oluşturulmuştur. Buradaki bilgilerin doğru olduğu garanti edilmez. Düzeltilmesi gereken bilgi olduğunu düşünüyorsanız bizimle iletişime geçiniz. Her türlü görüş, destek ve önerileriniz için iletisim@nedemek.page