syedra ne demek?

Syedra, Antalya il sınırları Alanya ilçesi yakınlarındaki antik kent. Alanya'nın 20 kilometre doğusundadır. Alanya Arkeoloji Müzesi'nin Kültür ve Turizm Bakanlığı, Kültür Varlıkları ve Müzeler Genel Müdürlüğü izni ve desteğiyle çalışmaları sürdürülen Syedra Antik Kenti'nde kazı çalışmaları ilk olarak 1994-1999 tarihleri arasında yapılmış ve kazı çalışmaları sonunda çıkan veriler ışığında, kent tarihinin MÖ 7. yüzyıla kadar uzandığı ve iskan faaliyetlerinin olduğu düşünülmektedir.

Varlığını 13. yüzyıla kadar sürdüren kentte, halen kısmen ayakta olan yapılar arasında kent girişine anıtsal kapıdan girilmektedir. Kentin çevresi surlarla (Akropolis) çevrilidir. Doğal su kaynaklarından kanal sistemi ile beslenen ve içi sıvalı su sarnıçları antik çağ'dan günümüze kalan yapılar arasındadır. Kent içindeki mimari biçimde yapılmış bir mağarada kayaya oyulmuş nişin çevresi freskolarla süslü bölümün dinsel amaçla kullanıldığı saptanmıştır. Mağara, vaftiz mağarası adıyla da anılmaktadır. Antik kent çevresinde Yapılan yüzey çalışmalarda Kentin doğusunda görkemli bir hamam kalıntısı bulunmaktadır. Yapılan arkeolojik çalışmalar Hamamın zemininde yer yer mozaik süslemeler gün yüzüne çıkarılmıştır.

Geniş bir alana yayılan kentin güneydoğusunda 10 metre genişliğinde 250 metre uzunluğunda görkemli sütunlu cadde uzanmaktadır. Caddenin kuzeyinin gölge sağlamak için sütunların taşıdığı ahşap bir çatı ile kaplı ve örtülü olduğu görülmektedir. Antik kent güneyinin ise taş döşemeli açık yol şeklinde düzenlendiği anlaşılmıştır. Antik yerleşimde Sportif oyun ve yarışmalarla ilgili bilgiler içeren çok sayıda yazıt kalıntısından kentin antik çağın bölgedeki önemli spor merkezlerinden biri olduğunu göstermektedir.

Kentin öteki ve diğer mekanları arasında tapınak kalıntıları, tiyatro basamakları, kısmen ayakta duran akropol, kent dışında kalan nekropol alanı, kent agorası ve konut kalıntıları sayılabilir derecede harabe konumunda görülmektedir.

Coğrafi Konumu

Syedra antik yerleşimi coğrafi konumu antik kaynaklarda belirtildiği üzere Kilikia Bölgesi sınırları batıda Korakesion (Alanya) kentinden başlar ve doğuda İskenderun Körfezi’ne kadar uzanmaktadır. Kuzeyden Toros Dağları ile kuşatılmış olan Kilikia Bölgesi, Dağlık Kilikia (Kilikia Thrakheia) ve Ovalık Kilikia (Kilikia Pedias) olarak ikiye ayrılır.¹ Günümüz Çukurova’sı, Mersin ve Adana çevresi Ovalık, Mersin’den Alanya’ya kadar olan bölge ise Dağlık Kilikia olarak adlandırılmakta, Syedra kenti de Dağlık Kilikia olarak adlandırılan, Ovalık Kilikia’ya göre daha engebeli olan bu bölgede, Kilikia-Pamphylia sınırında yer almaktadır. Dolayısıyla kentin hangi bölgeye dahil olduğu konusunda belirsizlikler ortaya çıkmıştır. Eskiçağda bölge sınırlarının her daim keskin çizgilerle belirlenemiyor olması, sınırların savaşlar veya diplomasi yoluyla sürekli değişmesi ayrıca Antik dönem yazarlarının Syedra hakkında verdikleri bilgilerin çok kısıtlı olması nedeniyle bu konu hakkında net bir kanıya varmak zorlaşmaktadır. Bu sebeple bazı yazarlar kenti Pamphylia sınırları içinde anarken, bazıları kentin Kilikia’da olduğunu savunmuş, bazı yazarlar ise kentin Isauria Bölgesi’ne dahil olduğunu söylemişlerdir. Strabon, Geographika’da Syedra’dan bahsetmezken, Kilikia-Pamphylia sınırının Korakesion kenti olduğunu, Kilikia Thrakheia’nın Korakesion’dan başladığını söylemektedir. ki bu durumda Syedra Kilikia Bölgesi’nde kalmaktadır. Cladius Ptolemaios ise Geographia adlı eserinde Syedra’yı Pamphylia kentleri listesi içinde göstermiş, hatta Kilikia Bölgesi’nin de Syedra’dan itibaren başladığını belirtmiştir. 6. yüzyıl coğrafyacılarından Stephanos Byzantinos’un Ethnica adını verdiği eserinde ise Syedra kenti Isauria sınırları içinde gösterilmiştir.Yine MS 6.yüzyılda yaşamış olan coğrafyacı Hierocles, Synecdemus adındaki Doğu Roma İmparatorluğu’nun tüm idari bölge ve şehirlerini listelediği kitabında Syedra’nın Pamphylia sınırlarında yer aldığını yazmıştır28. Ancak kent günümüz bilim insanları tarafından Kilikia sınırları içinde kabul edilmektedir.²

Dosya:07-Alanya-Osten-Aufstieg Syedra -Neuapflanzung Bananen - panoramio.jpg Dosya:Alanya-Syedra-Westteil - 4-6. Wasserreservoir Quellwasser und Zisterne - panoramio.jpg Dosya:Syedra 3 - panoramio.jpg Dosya:Syedra- Ostteil - Griechisch- Römischen Kolonadenplatz - Breite Freitreppe zur Stadt - panoramio.jpg Dosya:Syedra- Ostteil - Freitreppe von der Stadt zur Quelle und der Basilika - panoramio (3).jpg

Tarihçe

Kent tarihi hakkındaki en net bilgiler Roma İmparatoru Septimus Severus'un İsa'dan sonra 194 yılında kente gönderdiği teşekkür mektubundan hazırlanan yazıttan anlaşılmaktadır. Alanya Müzesi'nde sergilenen yazıt ; İmparator, kente saldıran haydutlar ve dinsizlere karşı direnen Syedra halkını kutlamaktadır.

Ayrıca kent tarihi ile ilgili diğer arşivlenmiş nümismatik bulgular neticesinde değerlendirildiğinde Antik kenti MS 14-17 yılları arası hakimiyet süren Roma İmparatoru Tiberius döneminde kentin kendi adına bastığı sikkelerde karşımıza çıkmaktadır.³

Antik kent yapıları

Sütunlu cadde

Syedra’nın doğusundaki sur duvarından başlayarak batıya doğru uzanan, 250 metre uzunluğundaki bu cadde, kentin günümüzde ayakta kalan en önemli yapısıdır. Yolları kireç taşından yapılmış olan bu caddenin kuzey, doğu ve batı duvarlarında sıralı dükkanlar yer almaktadır. Caddenin ortasında 10 metre yüksekliğinde bir duvar bulunmakta, yine caddenin ortasına yakın bir yerde bir sıra sütun bulunmaktadır ve bu sütunların bir kısmı sağlam kalmıştır. Sütünlar arası mesafe 2.75 metredir ve sütun kaideleri Ion stilindedir.⁴

Akropolis

Etrafı surlarla çevrili olan Syedra akropolünde yan yana üç mekandan oluşan bir yapı bulunmuştur53. Bu yapının MS 3. Yüzyıl sonrasında yapıldığı düşünülmektedir. Duvarları moloz, ostotek parçaları, harç, kiremit ve birtakım yazıt parçalarından oluşan yapının, kentte bulunan yazıtların asıl bulunduğu yer olduğu düşünülmektedir. Akropoliste “Kule” olarak adlandırılan bir yapı bulunmaktadır ve bu yapının güney duavrında daha önce Bean ve Mitford’un bahsetmiş olduğu “Kehanet Yazıtı” bulunmuştur. Klaros Kehanet Merkezi’nden alınan kehanetin yazılı olduğu bu yazıt bölgede yaşanan olayları ve Syedra’nın durumunu açıkça gösterdiğinden oldukça önemlidir.⁵

Bazilika

Kentin batısında, ana giriş kapısının yakınında dikdörtgen planlı bir yapı kalıntısı görülmektedir. MS 4. Yüzyıl’a ait olduğu düşünülen bu yapının hem kuzey hem de güneyinde yer alan duvarlarında nişler bulunmaktadır.⁶

Kilise yapıları

Sütunlu Cadde üzerinde yapılan çalışmalarda MS 5. yüzyıla tarihlendirilen, bazilika özellikleri gösteren bir kilise kalıntısı bulunmuştur. Ancak kilise ve diğer duvar boyunca bulunan yapılar çökmüş ve yıkıntılar caddenin bir kısmını doldurmuştur. Akropolün güneyinde küçük bir kilise yapısı daha ortaya çıkarılmıştır. Batısında narteksi bulunan, duvarlarında freskler olan ve tuğla zeminli bu yapının Iotape kentinde yapılan araştırmalar sonucu bulunan kilise ile aynı özellikleri taşıdığı ve çağdaşı olduğu, dolayısıyla da 10. veya 11. yüzyıllarda yapılmış olabileceği düşünülmektedir.⁷

Tapınak

1998 yılında yapılan kurtarma kazılarında, kent surlarının içerisinde, bir tepeciğin üzerinde yer alan ve girişinde basamakların bulunduğu küçük yapının tapınak olduğu düşünülmektedir60. Yapı epeyce zarar görmüş durumdadır ve tabanındaki kaplamaların çok azı yerinde durmaktadır.⁸

Bouleuterion

Kentin yamacında bulunan ve boyut olarak küçük bir tiyatro kadar olanyapının üzeri hala toprak dolgularla dolu olduğundan tam olarak gün yüzüne çıkarılamasa da yapının meclis binası olduğu düşünülmektedir. Zira kent yazıtlarının bazılarında Syedra Meclisi’nin onurlandırmış olduğu kişiler anılmaktadır, bu da bize kentte meclisin toplanabileceği bir yerin olması gerektiğini göstermektedir. Ancak yapının birden fazla amaçla, hem meclis binası hem de tiyatro olarak kullanılıyor olması da ihtimaller arasındadır.⁹

Büyük Hamam

Kentin Sütunlu Cadde’den sonra ayakta kalan en önemli yapısı olan Büyük Hamam Sütunlu Cadde’nin güneyinde bulunmaktadır63. Somay Onurkan iki katlı ve apsisli olan bu hamamı bölge kentlerinden Iotape, Antioch ad Cragum ve Anemurium’daki hamamlara benzetmektedir. Hamam birbirine paralel olmayan salonlardan oluşmaktadır ve su gereksinimi de kent sarnıçlarından karşılanmaktadır.¹⁰

Gymnasium

Hamam yapısının güneyinde, hemen bitişiğinde yer alan yapı kalıntılarının kentin Gymnasium’una ait olduğu düşünülmektedir. Kentte bir Gymnasium’un olduğu kesindir zira yapılan kazılarda bulunan yazıtlarda ve sikkelerde “Gymnasiarkhia” agonuna dair izler bulunmaktadır. Duvarlarda sıva izlerinin ve nişlerin görülebildiği bu yapının su ihtiyacı da kent sarnıçları sayesinde karşılanmaktadır.¹¹

Sarnıçlar

Sütunlu Cadde’nin güneyinde, kent hamamının yanında bulunan sarnıçlar Syedra’nın su gereksinimini karşılamakta olup günümüzde dahi kullanıldığı bilinmektedir. Bu sarnıçlar yağmur suları ve doğal kaynaklar sayesinde beslenmektedirler ve havuz şeklindedirler. Yapılan çalışmalarda Sütunlu Cadde ve Hamam arasında bulunan sarnıcın içinde bol miktarda keramik tespit edilmiştir.

Kaynak (Sarnıç) Mağarası

Kentin batısında bulunan ve halk arasında Sarnıç Mağarası olarak bilinen mağara içinde suyun geçtiği kaya yarıkları bulunmakta ve mağaranın duvarlarında sıva izleri görülebilmektedir. Bu da bu mağaranın geç dönemde de kullanılmaya devam edildiğini gösteren bir işarettir.¹²

Vaftiz Mağarası

Syedra’nın geç dönemdeki Hristiyan karakterini yansıtan, neredeyse bütün duvarları fresklerle ve ikonografik ögelerle bezeli olan dikdörtgen planlı bu mağara kentin batı kapısının yakınında yer almaktadır. Mağaranın doğu duvarında bir adet niş ve daire şeklinde bir havuz kalıntısı görülmekte, bu havuzun kişileri vaftiz etmek için kullanıldığı düşünülmektedir.¹³

Ören yerine giriş ücretsizdir. Karayolunun bittiği yerden sonra 1 kilometre kadar tırmanarak yürümek ya da arazi aracı ile çıkmak gerekir. Makiliklerle kaplı arazide tepeye doğru çıkıldıkça Akdeniz ve Alanya Kalesi tüm güzelliği ile kendini gösterir.