silikozis ne demek?

Silikozis, silika (SiO₂) adı verilen maddenin uzun süre solunması sonucu gelişen kronik bir pneumoconiosis (pnömokonyoz) tablosudur. Önemli bir meslek hastalığıdır; zımpara işleri, mermer ve granit işleri, seramik, porselen ve kaolin işleri, metal döküm işleri, kumaş aşındırma (taşlama) emekçilerinde görülür.¹²³⁴ Kum fırtınalarının sık olduğu yörelerde yaşayanlarda da saptanabilir. Maden işçileri arasında bir dönem "Dul Bırakan Hastalığı" olarak anılmıştır. Bir işçinin kot taşlama işinde altı ay çalışması bu hastalığa yakalanması için yeterli bir süre olup nefes darlığı, yorgunluk gibi belirtilerle ortaya çıkar. Ancak toza maruz kalma ortadan kalksa bile hastalığın ilerlemesinin önüne geçilemez.

Silikozis Tipleri

Klinik ve patolojik bulguları açısından 2 tip silikoz vardır:⁵⁶

1. Akut silikozis: silisyum tozlarının akut ve yoğun olarak solunması sonrasında meydana gelir. Alveol lümenlerinde lipoproteinsi bir madde ve nekrotik hücreler saptanır. Prognozu kötüdür.
2. Kronik silikozis: silisyumlu partiküllerin uzun süreli solunmasının sonucunda oluşan tabloda bir süre sonra kronik obstrüktif akciğer hastalığı (KOAH) gelişir; güçlü fibrozis ve “silikotik nodüller”, plevra yapışıklıkları, güçlü emfizem ve “balpeteği akciğer” bulguları izlenir. KOAH olgusunda pulmoner hipertansiyon, cor pulmonale ve kanser riskleri vardır. Caplan sendromu gelişebilir. Kronik silikozis, tüberküloz için oldukça uygun bir ortamdır. Peribronşiyal lenf düğümlerinde “yumurta kabuğu (eggshell)” niteliğinde kalsifikasyon görülebilir.

Demir ve silikat tozları karışımının solunmasıyla “siderosilikozis” tablosu ortaya çıkar.⁷

Patogenez

Soluma ile silika tozları, akciğer interstisiyumuna gider ve alveoler makrofajlarca fagosite edilir. Fakat fagositozu takiben kısa süre içinde makrofajlar ölürler. Başka makrojafların silika tozlarını fagosite etmesi devam eder. Bu fagositozu sağlayan makrofajlar bir süre sonra fibroblastların çoğalmasını sağlayan Growth Factorleri salgılarlar ve böylece fibrozis stimüle edilmiş olur. Çünkü her ne kadar fagosite etseler de hücreler ölecektir ve organizma buna bir nevi "Dur" demek adına bu oluşumu tetikler.⁸

Silika kristallerinin kollagenler ile sarılması ve bu esnada tozları solumayı izleyen süreçte fibrotik hiyalinize nodüller (silicotic nodules) oluşur. Nodüller alveolleri doldurmaya başlamıştır. Silikozis oluşum ve sonuçlanma bakımından tıpkı siroza benzer. Mekanizma bağ doku üremesi ve bunun önüne geçilememesidir.⁹

Risk grubu

Maden işçileri, kot taşlama işçileri, oto boya çalışanları, çimento fabrikası çalışanları, cam endüstirisi çalışanları, diş teknisyenleri ve teknikerleri başlıca risk grubunu oluşturur.^1011121314 Silika kedi kumu adı altında piyasada satılan kedi kumlarını kullanmak durumunda olan kediler göz önünde bulundurulursa, bazı ev hayvanlarının da risk grubu dahilinde olduğu söylenebilir.

Tedavi

Bilinen bir tedavisi yoktur. Sadece profilaktik (koruyucu) önlemler alınarak hastalığın önüne geçilmesi mümkündür.¹⁵

Kaynakça

Dış bağlantılar

• Imaging Findings in Silicosis
• Spray-on liquid glass is about to revolutionize almost everything www.physorg.com
• Is ecotech the new asbestos? www.lowtechmagazine.com
• Risk estimates for silicosis: comparison of animal and human studies by CL Tran, BG Miller and CA Soutar. Institute of Occupational Medicine Research Report TM/05/02

Orijinal kaynak: silikozis. Creative Commons Atıf-BenzerPaylaşım Lisansı ile paylaşılmıştır.

Footnotes

1. Kumar V, Abbas AK, Aster JC. Robbins and Cotran Pathologic Basis of Disease. 9th edt., Elsevier Saunders, Philadelphia, 2015 ↩

2. Beckett WS. Occupational respiratory diseases. New England Journal opf Medicine, 342(6):406–413, 2000 ↩

3. Meslek Hastalıkları ve İşle İlgili Hastalıklar Tanı Rehberi, İSGİP, 2020 ↩

4. Karkhanis VS, Joshi JM. Pneumoconioses. Indian J. Chest Dis. Allied Sci, 55(1):25-34, 2013 ↩

5. ↩
6. ↩
7. ↩
8. ↩
9. ↩
10. ↩
11. ↩
12. ↩
13. ↩
14. ↩
15. ↩

Kategoriler