pragmatizm ne demek?

Pragmatizm

Pragmatizm, 19. yüzyılın sonlarında Amerika Birleşik Devletleri'nde ortaya çıkan bir felsefi akımdır. Temelinde, bir inancın veya teorinin doğruluğunun, pratik sonuçlarına ve işe yararlılığına bağlı olduğu düşüncesi yatar. Yani, bir fikir veya eylem pratikte başarılı oluyorsa, o zaman doğrudur veya geçerlidir.

Temel İlkeleri:

• Pratik Sonuçlara Odaklanma: Bir düşüncenin değeri, soyut teorik tutarlılığından ziyade, pratik hayatta ne gibi sonuçlar doğurduğuyla ölçülür. (Pratik Sonuç)
• Eylemsellik ve Deney: Bilgi, eylem yoluyla kazanılır ve deneyimlerle test edilir. Teoriler, eylemleri yönlendiren ve deneyimlerle sürekli olarak revize edilen hipotezler olarak görülür. (Eylem, Deneyim)
• Araçsalcılık: Fikirler ve teoriler, gerçeği yansıtan nesnel temsillerden ziyade, belirli amaçlara ulaşmak için kullanılan araçlardır. (Araçsalcılık)
• Esneklik ve Değişkenlik: Pragmatizm, mutlak ve değişmez doğruların olmadığını savunur. Doğruluk, bağlama ve amaca göre değişebilir. (Değişkenlik)
• Probleme Odaklanma: Pragmatizm, felsefeyi soyut bir düşünce egzersizi olarak değil, pratik sorunları çözmek için bir araç olarak görür. (Problem Çözme)

Önemli Pragmatistler:

• Charles Sanders Peirce: Pragmatizmin kurucularından sayılır. Anlamın, bir kavramın pratik sonuçlarıyla belirlendiğini savunmuştur.
• William James: Pragmatizmi popülerleştiren ve psikolojiye uygulayan önemli bir düşünürdür. "Doğruluk, işe yararlı olandır" şeklindeki ünlü ifadesiyle bilinir.
• John Dewey: Pragmatizmi eğitim felsefesine uygulayan ve deneyimsel öğrenmeyi savunan bir düşünürdür. (Eğitim Felsefesi)

Pragmatizmin Etkileri:

Pragmatizm, eğitim, hukuk, siyaset ve sosyal bilimler gibi çeşitli alanlarda önemli etkiler yaratmıştır. Özellikle, problem çözme odaklı düşünce, esneklik ve eylemsellik gibi ilkeleri nedeniyle, modern yönetim ve liderlik yaklaşımlarında sıklıkla kullanılmaktadır. (Liderlik)

Eleştiriler:

Pragmatizme yöneltilen bazı eleştiriler şunlardır:

• Görelilik: Doğruluğu pratik sonuçlara bağlaması, göreliliğe yol açabileceği ve evrensel etik değerlerin reddedilmesine neden olabileceği eleştirisi.
• Oportünizm: İşe yarayan her şeyin doğru kabul edilmesi, ahlaki açıdan sorgulanabilir davranışlara zemin hazırlayabileceği eleştirisi. (Ahlak)
• Derinlik Eksikliği: Pratik sonuçlara odaklanması, derinlemesine teorik analizleri ve soyut düşünceyi ihmal ettiği eleştirisi. (Teori)