pragmatik ne demek?

Pragmatik, dilbilimin bir alt dalı olarak dilin kullanımını ve bağlam içinde anlamını inceleyen bir disiplindir. Dilin yalnızca kelime ve cümle yapılarıyla değil, aynı zamanda konuşmanın gerçekleştiği sosyal, kültürel ve fiziksel bağlamlarla nasıl etkileşime girdiğini araştırır. Pragmatik, dilin kastedilen, ima edilen ve örtük anlamlarını anlamaya çalışır. Bu nedenle, yalnızca konuşulan veya yazılan sözlerin yüzeysel anlamıyla değil, aynı zamanda bu sözlerin hangi şartlar altında söylendiği ve hangi niyetlerle kullanıldığı gibi faktörlerle de ilgilenir.

Başlıca pragmatik konuları arasında şunlar bulunur:

1. Konuşma edimleri: Dilin, belli bir eylem gerçekleştirme amacıyla nasıl kullanıldığı incelenir. Örneğin, bir istekte bulunma, emir verme veya söz verme gibi eylemler.

2. Bağlam: Bir ifadenin anlamı, konuşma veya yazışma anındaki fiziksel, sosyal ve kültürel bağlam tarafından şekillendirilir. Örneğin, "Kapı açık mı?" ifadesi hava durumunu kontrol etmek için bir soru yerine kapının kapatılması gerektiğine dair bir ima olabilir.

3. Anlamın çıkarımı: Konuşmacıların ima ettikleri veya dinleyicilerin çıkardıkları anlamları inceler. Örtük veya dolaylı anlamların anlaşılması bu kapsamda değerlendirilir.

4. Deixis (Gösterim): Dilin kullanıldığı ana bağlı olan kelimeler ve ifadeler, zamirler (ben, sen), zaman ifadeleri (şimdi, sonra) ve yer zarfları (burada, orada) gibi, konuşma anına veya katılımcılara göre anlam kazanan kelimeler ve ifadeler.

5. Maksimler: Genellikle Paul Grice tarafından tanımlanan dört ana iletişim kuralı (nicelik, nitelik, ilişki ve tarz) dinleyicilerin ve konuşmacıların anlamı daha iyi sağlayabilmesi için önerilen prensiplerdir.

Pragmatik, dil öğrenimi, yapay zeka, iletişim çalışmaları ve kültürel etkileşimler gibi birçok alanda uygulamaları olan geniş bir konudur. Bu nedenle dilin insanlar arasında nasıl gerçekten kullanıldığını daha iyi anlamak için önemli bir araçtır.