parasomnia ne demek?

Parasomnia Hakkında Bilgiler

Parasomnia, uyku sırasında veya uykudan uyanırken ortaya çıkan anormal davranış, deneyim veya fizyolojik olayları içeren bir uyku bozukluğu grubudur. Bu bozukluklar uyku evrelerinde (REM veya NREM) veya uyanıklık geçişlerinde meydana gelebilir. Parasomnialar genellikle bireyin kontrolü dışındadır ve bilinçli bir şekilde hatırlanmayabilir.

Temel Özellikler:

• Anormal Davranışlar: Konuşma, yürüme, yeme, cinsel aktivite gibi.
• Anormal Deneyimler: Kabuslar, uyku terörü, halüsinasyonlar gibi.
• Fizyolojik Olaylar: Diş gıcırdatma (bruksizm), idrar kaçırma (enürezis) gibi.
• Farkındalık Eksikliği: Olay sırasında veya sonrasında yaşananları hatırlamama.

Parasomnia Çeşitleri:

• NREM Parasomniaları: Genellikle uyku döngüsünün derin evrelerinde ortaya çıkar.
  • Uyurgezerlik (Somnambulizm): Uyku sırasında yürüme veya diğer karmaşık davranışlar sergileme.
  • Uyku Terörü (Gece Terörü): Ani korku ve panik atakları, genellikle çığlık atma, terleme ve hızlı kalp atışıyla birlikte görülür.
  • Konfüzyonel Uyarılma: Uykudan uyandıktan sonra uzun süren bir bilinç bulanıklığı ve dezoryantasyon hali.
• REM Parasomniaları: Genellikle REM uykusu sırasında ortaya çıkar.
  • Kabus Bozukluğu: Sık ve rahatsız edici kabuslar nedeniyle uykunun bozulması.
  • REM Uykusu Davranış Bozukluğu: REM uykusu sırasında kasların felç olmaması sonucu rüyalardaki davranışların fiziksel olarak sergilenmesi.
  • Uyku Paralizisi: Uyanırken veya uykuya dalarken geçici kas güçsüzlüğü ve hareket edememe durumu.
• Diğer Parasomnialar:
  • Diş Gıcırdatma (Bruksizm): Uyku sırasında dişleri sıkma veya gıcırdatma.
  • Uyku Enürezisi (Yatak Islatma): Uyku sırasında istemsiz olarak idrar kaçırma.
  • Uykuda Yeme Bozukluğu: Uyku sırasında farkında olmadan yeme.

Nedenleri:

Parasomniaların kesin nedenleri tam olarak bilinmemektedir. Ancak genetik yatkınlık, stres, uykusuzluk, bazı ilaçlar, alkol veya madde kullanımı, bazı tıbbi durumlar (örneğin, epilepsi) gibi faktörlerin rol oynayabileceği düşünülmektedir.

Teşhis ve Tedavi:

Parasomnianın teşhisi genellikle uyku çalışması (polisomnografi) ve hastanın veya yakınlarının bildirimleri ile konulur. Tedavi, parasomnianın türüne ve şiddetine bağlı olarak değişir. Tedavi seçenekleri arasında davranışsal terapiler, ilaç tedavisi ve altta yatan tıbbi durumların tedavisi yer alabilir.

Önemli Not: Parasomnia semptomları yaşayan kişilerin bir uyku uzmanına başvurması önemlidir. Doğru teşhis ve tedavi, semptomların kontrol altına alınmasına ve yaşam kalitesinin artırılmasına yardımcı olabilir.