parasetamol ne demek?

Parasetamol (asetaminofen), ağrı kesici ve ateş düşürücü etkiye sahip bir ilaç etken maddesidir.¹ Parasetamol ağızdan alındığında gastrointestinal sistemde hızla emilir.² İlaç alındıktan 30-60 dakika sonra maksimum plazma konsantrasyonlarına ulaşır. Parasetamol bütün dokulara hızla dağılır. Plazma proteinlerine bağlanması zayıftır. Plazma yarı ömrü 1-4 saattir. İdrarla, parasetamol’ün %1-3’ü değişmemiş olarak atılır. %80’i ise biyolojik olarak glukuronid veya sülfat bileşikleri olarak atılır. Analjezik etkisi yeni nesil analjeziklere göre hafif kalmış olsa da gastrointestinal sistemde yan etkisinin hemen hemen olmaması, güvenilirliği ve de gebelerde kullanılabilmesi parasetamolun her zaman ön planda kalmasını ve klasik bir analjezik olmasını sağlar.

Molekül DSÖ'nün Temel İlaçlar Listesi'nde yer almaktadır.

Endikasyon

Baş ağrısı, migren, âdet sancıları, diş ağrısı, soğuk algınlığı ve gribal enfeksiyonlara bağlı ağrı, nevralji, nevrit, siyatik, lumbago, kas ve eklem ağrıları, orta kulak ağrıları, sinüzit ve cerrahi operasyonlara veya yaralanmalara bağlı ağrılar ile adet zorluklarından kaynaklanan ağrılarda endikedir. Bunun yanında yüksek ateş durumunda ateş düşürücü olarak kullanılır. Asetilsalisilik asite duyarlılığı olan hastalarda alternatif ilaç olarak da kullanılır.

Ağrı

Parasetamol, baş ağrısı, kas ağrıları, küçük artrit (eklem iltihabı) ağrısı, diş ağrısı gibi hafif ila orta şiddette ağrıların yanı sıra soğuk algınlığı, grip, burkulma ve karın kramplarını içeren ağrılı adet görme [dismenore] kaynaklı ağrıların giderilmesinde kullanılır.³ Kronik ağrı tedavisine ilişkin kanıtlar yetersiz olduğundan, özellikle akut hafif ila orta şiddette ağrı için önerilir.⁴

Kas ağrısı

Parasetamolün kireçlenme ve sırt ağrısı gibi kas-iskelet sistemi rahatsızlıklarındaki faydaları belirsizdir.⁵

Kireçlenme'de (ing:osteoarthritis) sadece küçük ve klinik olarak önemsiz faydalar sağladığı görülmüştür.⁶⁷ Amerikan Romatoloji Koleji ve Arthrit Vakfı, kireçlenme idaresi kılavuzunda parasetamolün klinik denemelerde çok küçük etkisi olduğuna dikkat çekmiştir ki bu da çoğu birey için etkisiz olduğunu gösterir.⁸ Kılavuz, parasetamolü nonsteroidal iltihap önleyici ilaçları tahammül edemeyenlere kısa süreli ve aralıklı kullanım için şartlı olarak önerir. Düzenli olarak alan kişiler için karaciğer zehirlenmesinin izlenmesi gerekir.⁹ Esasen aynı tavsiye Avrupa Romatizma Karşıtı Birliği(EULAR) tarafından el kireçlenmesi için yayınlanmıştır.¹⁰ Benzer şekilde, diz kireçlenmesinin tedavisine yönelik Avrupa algoritması ESCEO, parasetamol kullanımının sadece kısa süreli kurtarma ağrı kesimi ile sınırlandırılmasını önerir.¹¹

Akut bel ağrısı için parasetamol etkisizdir.¹²¹³ Hiçbir rastgele klinik çalışma, kronik veya radiküler (Spinal sinirin kökünü etkileyen) sırt ağrısı için kullanımını değerlendirmedi ve parasetamol lehine kanıtlar yoktur.¹⁴¹⁵¹⁶

Baş ağrısı

Parasetamol akut migren için etkilidir:¹⁷ Kontrol grubundaki %20'ye kıyasla insanların %39'u bir saatte ağrıdan kurtulur.¹⁸

Aspirin/parasetamol/kafein kombinasyonun da "etkili olduğu hakkında sağlam kanıtları vardır ve migren için birinci basamak tedavide kullanılabilir."¹⁹

Alman, Avusturya ve İsviçre baş ağrısı dernekleri ve Alman Nöroloji Derneği, migrenin kendi kendine tedavisi için "vurgulanan" bir kombinasyon olarak ve parasetamolün tek başına ilk seçenek olarak önerir.²⁰

Parasetamol tek başına, sık hastalanan kişilerde aralıklı (epizodik) gerilim baş ağrısı durumunu yalnızca hafifletir.²¹

Ancak aspirin/parasetamol/kafein kombinasyonu hem tek başına parasetamol hem de plasebodan daha üstündür ve gerilim tipi baş ağrısında anlamlı bir rahatlama sağlar: İlacın uygulanmasından 2 saat sonra kombinasyonu alanların %29'u parasetamolde %21 ve plaseboda %18 ile karşılaştırıldığında ağrıları dinmiştir.²²

Alman, Avusturya ve İsviçre baş ağrısı dernekleri ve Alman Nöroloji Derneği, bu kombinasyonu gerilim baş ağrısının kendi kendine tedavisi için "vurgulanan" kombinasyonda; parasetamol/kafein kombinasyonu "birinci çare seçeneği" ve parasetamolu "ikinci çare seçeneği" olarak önerir.²³

Kontrendikasyonları

İleri derecede böbrek ve karaciğer rahatsızlığı olan hastalarda kullanılmamalıdır. Parasetamole aşırı duyarlılığı olanlarda ve daha önce Anemisi olanlarda kullanılması sakıncalıdır. Parasetemol kedilerde toksik özelliğe sahip olduğundan kullanılmamalıdır.

Marka isimleri

Parasetamol, dünya çapında birçok farklı marka adı altında satılmaktadır. Yaygın marka adları arasında Tylenol, Excedrin, Parol, Calpol ve Panadol bulunur.

Uyarılar

Günlük alınabilecek maximum doz 4 gramdır. Aktif alkolizm, viral hepatit, karaciğer hastalığı ve ağır böbrek fonksiyon bozukluğu olanlarda dikkatle kullanılmalıdır. Kronik alkoliklerde terapötik dozları takiben hepatotoksisite ve karaciğer yetmezliği gelişir. Kronik alkol bağımlılarında güvenli doz saptanamadığından, günde 2 gram veya daha düşük dozlar önerilir. Alışılmış terapötik dozlarda kısa süreli olmak şartıyla gebeliğin tüm dönemlerinde kullanılabilir. Yüksek dozlarda devamlı kullanımı annede anemiye, yeni doğan bebekte ise ölümcül böbrek hastalığına neden olabilir; ama bunun dışında gebelerde güvenle kullanılabilir.

Yan etkileri

Deride püriritik makulopapüler döküntüler, ürtiker, methemoglobinemi ve bazı gastrointestinal belirtiler gibi yan etkiler görülebilir.

İlaç etkileşimleri

Barbitüratlar ve diğer antikonvülzanlar, kloramfenikol, desipramin, doksorubisin, mide boşalma süresini etkileyen ilaçlar ve uzun süreli tedavilerde antikoagülan ilaçlarla etkileşme olasılığı vardır.