Megleno-Rumenler1, Meglen Vlahları2, Moglenite Vlahları3, Megleniti veya Karacaovalılar4 olarak adlandırılan halk (Megleno-Rumence: Vlashi; Βλαχομογλενίτες, Vlachomoglenítes) Yunanistan Makedonya'sı içerisinde yedi köyde ikamet etmektedirler. Yunanistan'ın Moglena (Karacaova) bölgesinde, Yunanistan Makedonya'sı merkez valiliğine bağlı Pella ve Kılkış şehirlerinde ve bölgelerdeki diğer bazı köylerde, sınırın diğer tarafında Kuzey Makedonya'ndeki Huma köyünde hala yaşayan topluluklar vardır. Aromanlar'dan farklı olarak bu Vlah topluluğu geleneksel olarak yerleşik bir tarım topluluğudur, Yaylacı veya göçer değillerdir5. Türkiye'de en çok Edirne,Tekirdağ, Kırklareli ve Kütahyada yaşamaktadırlar.
Dilleri Hint-Avrupa dil ailesinin İtalik diller sınıfının Romen dilleri grubuna bağlı Doğu Romen dillerinden olan Megleno-Rumence'dir. Dil bilimciler tarafından Latin kökenli olduklarını vurgulamak için bu halkın mensupları Megleno-Rumen veya Meglenitik, Helencede ise Yunanistan'da ise βλαχομογλενίτικα (vlachomoglenítika) veya basitçe μογλενίτικα (moglenítika) , Türkiye'de ise Karacaovalı olarak adlandırılırlar. Kendi dillerine vlaheshte derler, fakat Romanya'daki Megleno-Rumenler'in kullandığı dile megleno-români denir. Bu dil halen, Dobruca Romanya'da, Cerna'nın bazı bölgelerinde ve Județul Tulcea'da konuşulmaktadır, yok olmak üzere olan Megleno-Rumen dili bugün tehlike altındaki diller arasındadır6. Megleno-Rumenler'in bir kısmı 20. yüzyılın ilk yarısında Romanya idaresindeki bölgelere yerleşip Megleno-Rumen olarak hayatlarını sürdürmüşlerdir. Tahmini göç edenlerin sayısı sayıları yaklaşık 5,213 (P. Atanasov7, en son tahmin) ve 20,000 (P.Papahagi8, ca, 1900) arasındaydı.
Bu topluluk da Doğu Avrupadaki diğer "Doğu Romalı" (Arumenler) topluluklar gibi "Romanus" adını kullanmamışlar ve kendilerine "Vlashi, Vlach veya Ulah9 demislerdir.10
Roma İmparatorluğu'nun bölgede kurduğu kolonilere yerleştirdiği Latin halkları, zamanla imparatorluğun bölgeden çekilmesine rağmen topraklarını terk etmemişler ve yaşamaya devam etmişler. Bunu sonucunda balkanlarda Latin kökenli dil konuşan Rumenler, Arumenler, İstro-Rumenler ve Megleno-Rumenler olarak adlandırılan gruplar ortaya çıkmıştır. Temelde geleneklerini koruyan bu topluluklar dini ve coğrafi sebeplerle çevrelerindeki diğer topluluklarla kültürel etkileşime girmişler11, bu da onların dillerinin şekillenmesine yol açmıştır. Megleno-Rumenlerin kökenine ait diğer teoriler ise şu yöndedir: Ovid Densusianu ve C. Jirecek isimli Rumen bilim adamlarının teorilerine göre 1091 yılında Bizans İmparatoru I. Aleksios, imparatorluğa askeri güç sağlamak için aldığı Rumen ve Peçenek askerleri bölgeye yerleştirdiği ve bu topluluğun bu şekilde ortaya çıktığıdır. Ancak Makedonya sınırları içine yerleştirilen askerlerin büyük çoğunluğunun Rumence konuşmadığı ve hakim Yunan kültürünün (o dönemde Bizans İmparatorluğu'nun resmi dili Yunanca'dır) etkisinde kalarak zamanla helenleştikleri bilinmektedir12. Diğer teori ise yine Rumen kökenli iki bilim adamı olan Gustav Weigand ve George Murnu tarafından ortaya atılmıştır. Bu teoriye göre Megleno-Rumen halk 1185 yılında kurulan II. Bulgar-Rumen İmparatorluğu tarafından bölgeye yerleştirilen Ulahlar olduğu yönündedir13.
En önemli Megleno-Rumen araştırmacılarından biri olan Theodor Capidan, Megleno-Rumencenin diğer Rumen dilleri ile olan benzerliği üzerine uzun yıllar boyunca çalışmalar yapmış ve çalışmaları sonun da Megleno-Rumenlerin Moglen bölgesine gelmeden önce uzun bir süre Rodop Dağları civârında yaşadığı kanısına varmıştır (Rodoplarda konuşulan Bulgarca ile Megleno-Rumence'nin günümüz Yunancasında kullanılmayan, eski Yunanca kelimeler içerdiğini fark etmiştir).14 Papahagi ve Capidan, Arumence ve Meglena-Rumence'nin her ikisinde de az miktarda slav etkisinin olduğunu, onun yerine Yunan etkisin ağırlıklı olduğunu saptamışlardır. Megleno-Rumen dili ve diğer Doğu Rumen dilleri üzerine yaptığı çalışmaları sonunda Capidan'ın Rumen dilinin oluşumu sırasında, takriben Orta Çağ'ın başlarında Tuna nehrinin her iki yakasında (kuzey-güney) etnik bir Rumen devamlılığının olduğu tespitinde bulunmuştur. Bu da Megleno-Rumen varlığının daha eskilere dayandığının bir göstergesidir.
Çoğunlukla Ortodoks Hristiyanları olan Megleno-Rumen topluluğunun, Yunanistan'ın Notia köyü ve yukarı bölgesindeki halkı 18. yüzyılda topluca İslam'ı seçmiştir. Halkın İslam'a geçmesiyle birlikte yaşadıkları bölge olan Karacaova'dan esinlenilerek Osmanlılar tarafından Karacaovalılar olarak anılmışlardır.1516171819. 1923'teki Nüfus Mübadelesi sırasında, büyük bir Pomaktopluluğuyla Karacaova bölgesinden bölgeden çıkarılmışlardır. Türkiye'nin Trakya bölgesinde yoğunlukla Kırklareli ve Şarköy civârına yerleştirilmişlerdir. 1919 ile 1922 arasındaki harp sonrasında imzalanan mübâdele antlaşmasıyla 1,5 milyon Rum Yunanistana sevkedilirken Yunanistanlı 400,000 Müslüman da Türkiyeye sevk edilmiş olup içlerinde 6000 MeglenRumeni (Karacaovalı Vlah) bulunuyordu; Edirne (100 âile), Kırklareli (100 âile), Babaeski (70 âile), Lüleburgas (80 âile), Uzunköprü (100 âile) , Çorlu (100 âile), Malkara (50 âile), Balli (10 âile), Gözsüzköy (50 âile), Kalamış (50 âile), Hoşköy (20 âile) ve bir kısım Mürefte köyüne.20
1900 yılında, birçok Megleno-Rumen yerleşimini içeren Gevgelija şehrindeki nüfus kayıtlarına göre, bölgenin toplam nüfusu 49,315'tir. Nüfusun etnik dağılımı ise şöyledir: 20,643 Slav (Karacaovalı Pomaklar dâhil), 14,900 Türk, 9,400 Hristiyan Arumen ve Megleno-Rumen, 3,500 Müslüman Megleno-Rumen (Karacaovalı), 655 Çingene ve 187 Çerkes'den oluşmaktaydı.
1926'da yaklaşık 450 Megelo-Rumen aile Yunanistan'dan ayrılıp Romanya'da Güney Dobruca bölgesine yerleşmiştir. Bulgaristan Güney Dobruca'yı ele geçirdikten sonra Megleno-Rumenler Romanya'nın diğer bölgelerine büyük çoğunluğu Cerna köyü civarına yerleşti21. II. Dünya Savaşı ve Yunan İç Savaşı boyunca Hala Megleno-Rumen dili konuşan yaklaşık 1,200 kişi Romanya ve diğer ülkelere göçettiler22. Göç sürecini başaran ailelerin bir kısmı bugün hala Moglená bölgesinde yaşamaktadırlar23. 1996 yılı itibarıyla Romanyada 820 aile Megleno-Rumen kimliklerine sahip çıkarak yaşamaktadırlar.
Megleno-Rumen yerleşimlerinin listesi.2425
Pella, Arhangelos (Megleno-Rumence: Ossiani)
Kılkış, Karpi
Kılkış, Kupa (Megleno-Rumence: Cupa)
Pella, Langadia (Megleno-Rumence: Lugunţa,
Lundzini)
Edessa (Megleno-Rumence: Vodina)
Notia (Megleno-Rumence: Nutya, Nânti, Nânta)
Perikleia (Megleno-Rumence: Birislav)
Skra (Megleno-Rumence: Liumniţa)
Huma (Megleno-Rumence: Uma)
Tulcea, Cerna
Eski Megleno-Rumen köyleri
Kastaneri
Konsko (Megleno-Rumence: Coinsko)
Sermenin (Megleno-Rumence: Sirminina)
Orijinal kaynak: megleno-rumenler. Creative Commons Atıf-BenzerPaylaşım Lisansı ile paylaşılmıştır.
Encyclopedia of the Stateless Nations: Ethnic and National Groups Around the World: by James Minahan ↩
Thede Kahl, "The Islamisation of the Meglen Vlachs (Megleno-Rumen): The Village of Nânti (Nótia) and the Nântinets in Present-Day Turkey". Nationalities Papers 16, March 2006 ↩
Thede Kahl Nationalities Papers, 1465-3923, Volume 34, Issue 1, 2006, Pages 71 – 90 ISSN: 1465-3923 ↩
Papahagi, Per. 1905. Basme aromâne ↩
Asterios I. Koukoudis, The Vlachs: Metropolis and Diaspora, 2003, ISBN 960-7760-86-7 ↩
http://books.google.com.tr/books?id=rUs-hHd89xAC&pg=PA26&lpg=PA26&dq=cumans+in+byzantine+empire&source=bl&ots=aeGHYJtSpk&sig=8OGBIos0OfNZ5drWHkZNCaAoIug&hl=tr&ei=WrL2Son2Ioie_Aa2wuGqAw&sa=X&oi=book_result&ct=result&resnum=9&ved=0CCkQ6AEwCA#v=onepage&q=cumans%20in%20byzantine%20empire&f=false ↩
George Murnu, Istoria romanilor din Pind, Vlahia Mare 980-1259, Bükreş, 1913, p. 229-230 ↩
Teodor Capidan, Meglenoromânii, I, 1925, p. 56 ↩
Thede Kahl, "The Islamisation of the Meglen Vlachs (Megleno-Rumen): The Village of Nânti (Nótia) and the Nântinets in Present-Day Turkey". Nationalities Papers 34:1, March 2006 http://www.informaworld.com/smpp/content~content=a743783557~db=all ↩
Kahl 2014, p. 41 ↩
Ne Demek sitesindeki bilgiler kullanıcılar vasıtasıyla veya otomatik oluşturulmuştur. Buradaki bilgilerin doğru olduğu garanti edilmez. Düzeltilmesi gereken bilgi olduğunu düşünüyorsanız bizimle iletişime geçiniz. Her türlü görüş, destek ve önerileriniz için iletisim@nedemek.page
