Kutaisi (Gürcüce: ქუთაისი; Antik adı: Aeas/Aias), Gürcistan'da İmereti Bölgesi'nde yer alan dünyanın en eski sürekli yerleşim yerlerinden biri ve geleneksel olarak başkent Tiflis'ten sonra Gürcistan'ın en büyük ikinci ve en kalabalık üçüncü şehridir. Tiflis'in 221 kilometre batısında, Rioni Nehri üzerinde yer alır. İmereti Bölgesi'nin merkezidir ve nüfusu 147.635’dir (2014).
Kutaisi'nin yazılı tarihi, antik tarihçilerin eski Kolhis Krallığı'na başkentlik yaptığını aktardıkları MÖ 3. yüzyıla dek uzanır. Kutaisi'nin eski isimleri : Aia, Kutaia, Kutatisiumi isimleridir. Yüzyıllar içerisinde batı Gürcü krallıklarının (son olarak İmereti Krallığı) merkezi olmuştur. VI. yüzyıl Bizans tarihçisi Prokopius şehirden şöyle bahsetmektedir :
Kutaisi'nin ismi Orta Çağ'da Kurucu Davit'in faaliyetleri ve Yakın Çağ'da ise Akaki Tsereteli, Zakaria Paliaşvili, Kote Marcanişvili'nin çalışmaları ile anılmaktadır. Kutaisi ve çevresindeki başlıca turistik yerler arasında Bagrati Katedrali'nin kalıntıları (11. yüzyıl), Gelati Manastırı (12. yüzyıl), Geguti Sarayı (12. yüzyıl), Sataplia Tabiatı Koruma Alanı ve bir balneolojik tatil yeri olan Tskaltubo gelmektedir. Kutaisi'de Kutaisi-Gaenati Piskoposluğu'nun bir makamı ve ikametgahı bulunmaktadır.
Şehrin arazisi ve çevresindeki Tzkaltztela Vadisi Alt Paleolitik dönemden beri yerleşim yeriydi. Bu döneme dair buluntular Çahati, Tetramitza, Sakajia ve Sakvarcile arkeolojik sit alanlarında korunmaktadır. Bakır Çağı ve Erken Tunç Çağı tabakaları Tetramitza ve Sagvarcile'de doğrulanmıştır. Kutaisi MÖ 2. milenyumun ikinci yarısında yükseldi. MÖ 15-18. yüzyıllarda burada Kolhis kültürünün varlığı doğrulanmıştır. Antik Yunan mitolojisi ve tarihinde Kutaisi Minos Çağı'na (MÖ 17.-15) tarihlenir. Girit hükümdarı Minos ve Aetius, eski Yunanlar tarafından aynı çağda yaşamış, müttefik ve akraba (kayınbirader) olarak kabul edildi.
Rioni nehrinin sağ kıyısında, Dateşidze ve Gabaşvili tepelerinde M.Ö. 6. yüzyılda burada büyük bir şehir tipi merkezin varlığına ulaşıldı. 1920 yılında "Ihlamurlar" bölgesinde MÖ 5-4. yüzyıllara tarihlenen mezar höyükleri bulundu. Gabaşvili tepesindeki yerleşimde MÖ 5. yüzyıla tarihlenen kültür alanı kısmen incelenmiştir. Siyah çanak çömlek parçaları bulundu. Bir demirhanenin varlığına işaret eden bir demir eritme fırını üfleme borusu tespit edilmiştir. Keşfedilen materyal, Kutaisi'nin dış dünya ile ticari ve ekonomik ilişkilerini gösteriyor. Helenistik döneme ait arkeolojik malzemelerden Mtsvanekvavila civarında bulunan Büyük İskender'in tetradrahmisi ve Mitridates'in altın sikkesi dikkat çekicidir. Ukimerion tepesinde Helenistik döneme ait eserler bulunmuştur.
Şehir M.Ö. 3.yüzyılda Rodoslu Apollonius tarafından Kutaia olarak adlandırılmaktadır. O zamanlar Kolhis'in büyük bir merkeziydi. Homeros’un İason ve Argonotlar hakkında yazdıklarından hareketle tarihçiler, Kolheti’ye yapılan bu efsanevi yolculuğun, Argonotların varmayı amaçladıkları ve Kral Aietius’un sarayının bulunduğu Kutaisi'de (Aias) son bulduğunu kabul ederler.
Şehrin 3.-4. yüzyıllarda Lazika Krallığı’na başkentlik yaptığı dönemde yapısı sonraki yüzyıllar boyunca değişmeden kaldı. Önce bugünkü Gora tepesine bir iç kale inşa edildi ve daha sonra kalenin etrafına büyük bir sarayın yapıldığı bir iç şehir eklendi. Daha sonra, Rioni'nin sol kıyısına doğru duvarlarla çevrili bir banliyö kurulmuştur. 6. yüzyılda şehir Prokopius tarafından Kutaion adıyla anılır. Büyük Lazika Savaşı sırasında şehir sürekli el değiştirdi. 551'de Pers komutan Mihr-Mihroe tarafından işgal edildi. 9. yüzyılın 30'larında Kutaisi, Halife Sağır Mervan tarafından basıldı. Emriyle, Argveti prensleri Davit ve Konstantine, Kutaisi'de işkence gördü.
736'da Batı Gürcistan'a yapılan Arap istilası, Abhazyalılar tarafından Lazikalı ve İberyalı müttefikleriyle birlikte püskürtüldü. 8. yüzyılın son çeyreğinde Abhazya prensi II. Leon, Bizans vasallığından kurtuldu, başkentini Anakopya'dan Kutaisi'ye taşıdı ve Lazika ve Abasgia'yı bir hanedan birliği aracılığıyla birleştirerek Abhaz Kralı olarak taç giydi. Ayrıca Rioni Nehri'nin sağ kıyısındaki kaleyi kuşattı ve bir kraliyet sarayı inşa etti. Şehrin dışında yeni yerleşimler ve mahalleler ortaya çıktı, şehrin nüfusu arttı.
978'de III. Bagrat, Gürcistan Krallığı'nın başkentini Kutaisi'ye taşıdı. Bu zamandan 1122'ye kadar Kutaisi, Gürcistan Krallığı'nın başkenti unvanını korudu. III. Bagrat döneminde, şehir önemli ölçüde değişti: kraliyet sarayı ve kalesi yeniden inşa edildi ve kral 1003'te Bagrati Katedrali'ni inşa etti. Bu katedralin Gürcistan'ın birliğinin ve gücünün bir sembolü olması gerekiyordu, bu yüzden kutsanması özel bir olay haline geldi. Kral Bagrat "Kutaisi kilisesini büyük ve erişilmez olanlarla kutsadı, çünkü tüm yöneticileri ve Katolikleri, rahipleri ve tüm manastırların başkanlarını ve krallığın tüm soylularını, Zemon soylularını ve ailesini yanına topladı."
1073'te büyük feodal bey Nyania Kvabulisdze krala isyan etti ve kısa süreliğine Kutaisi'nin kontrolünü ele geçirdi. 1080 yılında Didi Turkoba döneminde Selçuklu Hanedanı tarafından Kutaisi yakılmıştır. 1089'da Kurucu Davit, Kutaisi'de kral olarak taç giydi. IV. Davit'in saltanatı sırasında şehir daha da gelişti. 1106-1125'te Kutaisi yakınlarında "İkinci Kudüs" ve "Yeni Athos" olarak adlandırılan Gelati Manastırı ve Gelati Akademisi'ni inşa etti. Gelati aynı zamanda tüm Gürcistan için bilgelik ve saflığın merkezidir.
1122'de Kurucu Davit, Araplardan kurtarılan Tiflis'e öncelik verdiğinde ve başkenti Tiflis'e taşıdığında, Kutaisi birleşik Gürcistan krallarının ikametgahı olarak kaldı. "Sakdarsa Davitiani" olarak adlandırılan Geguti Sarayı, kraliyet ikametgahı olarak hizmet veriyordu. Kutaisi, düşmanlar Tiflis'i ele geçirdiğinde kraliyet mahkemesinin sığınağı ve başkenti vazifesi görüyordu. 1226'da Celaleddin Harezmşah'ın işgali ve 1235'te Moğollar tarafından doğu Gürcistan'ın istilası sırasında bu durum yaşandı. İki kral yönetimi döneminde, 1259-1329'da Kutaisi, VI. Davit Narin ve haleflerinin başkentiydi. Timurlenk'in 1386'da başlayan yıkıcı seferleri 1403'te Kutaisi'ye ulaştı. Şehir harap oldu ve nüfusu önemli ölçüde azaldı. Bu istiladan sonra Kutaisi gerilemeye başladı.
1489'da Gürcistan Krallığı'nın bölünmesinden sonra Kutaisi, İmereti Krallığı'nın başkenti oldu. 15. yüzyıl İtalyan gezgini Joseph Barbarossa'ya göre Kutaisi, küçük bir tepe üzerinde kurulmuş bir şehirdi. 1510'da Osmanlılar tarafından baskın düzenlendi.
1555'te Amasya Antlaşması'ndan sonra İmereti Krallığı, Osmanlı'ya bağlı vasal bir devlet oldu. 17. yüzyılın ilk yarısında İmereti Kralı III. Giorgi döneminde kraliyet ikametgahı, bir Katolik Kilisesi, Mtsvanekvavila'nın laik ve kült binaları inşa edildi. 17. yüzyılın ortalarında Kutaisi'nin nüfusu 1000 hane idi. 1666'da şehir Osmanlılar tarafından işgal edildi. 1667'de şehrin lordu Bejan Lortkipanidze Osmanlıları Kutaisi'den kovdu, ancak 1669'da şehir tekrar Osmanlılar tarafından işgal edildi ve bir asır boyunca Ukimerion kalesini ellerinde tuttular. Bu sırada ekonomik ve kültürel hayat geriledi, mahalleler boşaltıldı. 1691'de Osmanlılar Bagrati Katedrali'ni yıktı. 17. yüzyılda Kutaisi, Katolik misyoner Başmelek Lamberti tarafından şöyle tanımlandı:
Şehrin gelişiminin gerilemesine rağmen İmereti başkenti eski yapısını az çok korudu. Şehrin ana kısmı hala eski merkezdi : İç kale ve Bagrati Katedrali'nin bulunduğu surlarla çevrili iç şehir. Şehrin bu kısmına "Didi (Büyük) Kutaisi" veya "Zedakalaki" deniyordu. 18. yüzyılda, Rioni'nin sol kıyısı boyunca uzanan, "köprü kapısı" ile korunan, dağ yamacında müstahkem bir banliyö hala vardı. Surun dışında, Didi Kutaisi'nin etekleri yayılıyordu. Zedakalakinin önemine rağmen, Kutaisi, Rioni'nin sol kıyısında, ovalarda gelişti. Bu bölgeye "Küçük Kutaisi" adı verildi. Surun ötesinde kralın bahçeleri ve büyük bir meydan vardı. Bu meydanda kralın halka açık toplantıları, yarışmalar düzenlendi. Meydanın yanında bir banliyö olan "Yeni Şehir" vardı. Orada ticarethaneler ve tüccar evleri sıralanmaktaydı. 18. yüzyılda şehre, Aziz İlori'nin yazıtından da anlaşılacağı gibi, Megrelya Prensi II. Levan Dadiani tarafından defalarca baskın yapıldı ve yakıldı.
1737'de Kutaisi'nin ilk haritası Timote Gabaşvili tarafından derlendi. 1770 yılında Kral I. Solomon Rus birliklerinin yardımıyla Osmanlıları Kutaisi kalesinden kovdu. Kral , tüccarları Honi ve diğer yerlerden taşıdı ve Kutaisi'deki "şehri" (pazarı) restore etti. Bu dönemden itibaren Kutaisi'nin canlanma dönemi başlar. Tarım canlandı, nüfus arttı, eğitim ve kültürel hayat canlandı. Yükseliş II. Solomon zamanına kadar devam etti. 18. yüzyılda, Doğu Gürcistan'dan göç edenler de dahil olmak üzere yazarlar ve şairler Kutaisi'de çalıştı: Giorgi Batonişvili, I. Teimuraz, II. Arçil, Nikoloz Rustaveli, Zakaria Gabaşvili, Besiki, Eizbar Eristavi, Aleksandre Amilahvari, Solomon Lionidze, Kutaisi rahipleri ve diğerleri. 1800 yılında ilk matbaa kurulmuş, yüze yakın ticarethane açılmış ve şehrin çehresi değişmiştir. 18. yüzyılda kentte Ermeniler, Yahudiler ve Türkler ticaret yaparken, daha sonra 19. yüzyılda kent yaşamına büyük katkı sağlayan II. Solomon tarafından Ahaltsihe'den Katolik tüccarlar iskan edilmiştir.
1810'da İmereti Krallığı Rus İmparatorluğu tarafından ilhak edildi. Şehir, Batı Gürcistan'ın çoğunu içeren Kutaisi Guberniyası'nın başkentiydi. Mart 1879'da şehir, Rusya'nın her yerinde dikkat çeken bir kan iftirası davasına sahne oldu; on sanık Yahudi beraat etti.
Kutaisi, 9 Nisan 1991'de Gürcistan'ın bağımsızlığından önce büyük bir sanayi merkeziydi. Bağımsızlığı ülkenin ekonomik çöküşü izledi ve sonuç olarak Kutaisi'nin birçok sakini yurtdışında çalışmak zorunda kaldı. Nüfusun geri kalanı arasında küçük ölçekli ticaret hakimdir.
2011 yılında Gürcistan Cumhurbaşkanı Miheil Saakaşvili, parlamentonun Kutaisi'ye taşınmasını sağlayan bir anayasa değişikliğini imzaladı. 26 Mayıs 2012'de Saakaşvili, Kutaisi'deki yeni Parlamento binasının açılışını yaptı. Bu, yasama organını marjinalleştirdiği ve daha önce yeni binanın bulunduğu yerde bulunan bir Sovyet Savaş Anıtı'nın yıkılması nedeniyle eleştirilmiş olmasına rağmen, politik gücü merkezileştirmek ve bazı siyasi kontrolü ayrılıkçı Abhazya bölgesine yakınlaştırmak amacıyla yapıldı. Gürcistan Rüyası'nın müteakip hükümeti, Ocak 2019'dan itibaren geçerli olmak üzere parlamentoyu Tiflis'e geri taşıyan yeni bir anayasa çıkardı.
Kentin simgesi, 11. yüzyılın başlarında Gürcistan kralı III. Bagrat tarafından yaptırılan yıkık durumdaki Bagrati Katedrali'dir. Şehrin birkaç km doğusunda bulunan Gelati Manastırı, UNESCO Dünya Mirası Listesi'ndedir. Gürcistan'daki ünlü kiliselerden biri Motsameta Manastırı'dır. Adını iki azizden, Davit ve Konstantine kardeşlerden almıştır. Onlar Margveti Dükleri idi ve 8. yüzyılda Arap işgalciler tarafından işkence ile öldürüldüler. Kutaisi'de kiliselerin yanı sıra, dinozorların ayak izlerini gözlemleyebileceğiniz Sataplia Mağarası; Gürcü hükümdarlarının konutlarından biri olan Geguti Sarayı'nın kalıntıları; "Okros Çardahi" – Gürcü Krallar Sarayı; ve birçok önemli vatandaşın gömülü olduğu Pantheon bulunmaktadır. 1885 yılında inşa edilen Kutaisi Sinagogu da ilginç bir manzaradır.
Dosya:Kutaisi. A renovated downtown street (Photo A. Muhranoff, 2010).jpg|Kutaisi'nin merkezinde bir sokak Dosya:Khareba church.jpg|Beşaret Kilisesi Dosya:Wikiwyprawa 2015 sad apelacyjny kutaisi 6.jpg|Temyiz Mahkemesi Dosya:Kutaisi Public School -1.jpg|Kutaisi Devlet Okulu Dosya:2014 Kutaisi, Wielka Synagoga (01).jpg|1886'da inşa edilen yerel sinagog Dosya:Kutaisi State Opera.jpg|Kutaisi Devlet Operası Dosya:აკაკი წერეთლის სახელმწიფო უნივერსიტეტი.jpg|Akaki Tsereteli Devlet Üniversitesi
Yerel gazeteler şunlardır: Kutaisi, İmeretis Moabe, PS , Ahali Gazeti ve Kutaisuri Versia. Diğer yayınlar arasında Diaspora Sorunları Bakanlığı tarafından yayınlanan bir dergi olan Çveneburebi ve bilimsel bir dergi olan Gantiadi bulunmaktadır.
TV: "Rioni"; Radio: "Dzveli Kalaki" (Eski Şehir)
Ayrıca Gürcistan'ın ulusal düzeydeki gazetelerinin, dergilerinin ve televizyon istasyonlarının neredeyse tamamının Kutaisi'de temsilcileri bulunmaktadır.
Kutaisi, Rioni Irmağı’nın her iki yakasında kuruludur. Kentin deniz seviyesinden yüksekliği 125-300 metredir. Kent, doğu ve kuzeydoğudan İmereti Dağları’nın etekleriyle çevirilidir. Kuzeyinde Samgureli Düzlüğü, batısında ve güneyinde de Kolheti Ovası yer alır.
Kutaisi kuzeydoğu ve kuzeybatıda yaprak döken ormanlarla çevrilidir. Şehrin alçak eteklerinde büyük ölçüde tarımsal bir manzara var. Şehir merkezi birçok bahçeye sahiptir ve sokakları uzun, yapraklı ağaçlarla çevrilidir. İlkbaharda, yakınlardaki dağlarda karlar erimeye başlayınca, şehrin ortasında fırtına gibi esen Rioni Nehri'nin sesi kıyılarının çok ötesinden duyulur.
Kutaisi, sonbahar ve kış aylarında iyi tanımlanmış bir kara/muson akışı (Kolhis Ovası'nın özelliği) ile nemli bir subtropikal iklime (Cfa) sahiptir. Yazlar genellikle sıcak ve nispeten kuru, kışlar ise yağışlı ve serin geçer. Şehirde yıllık ortalama sıcaklık 14.8 santigrat derecedir. Ocak, ortalama 5,4 santigrat derece ile en soğuk ay iken, Ağustos, ortalama 24,7 santigrat derece ile en sıcak aydır. Kaydedilen mutlak minimum sıcaklık −17.0 °C ve mutlak maksimum 43.1 °C'dir.
Ortalama yıllık yağış yaklaşık 1.500 mm'dir (59.06 inç). Yılın her mevsiminde yağmur yağabilir. Şehirde kış aylarında genellikle yoğun, ıslak kar yağışı görülür (tek bir kar fırtınası başına 30 cm/12 inç veya daha fazla kar yağışı nadir değildir), ancak kar örtüsü genellikle bir haftadan fazla sürmez. Kutaisi, yaz aylarında yakındaki dağlardan inen güçlü doğu rüzgarları yaşar.
| Yıl | Gürcüler | Yahudiler | Ermeniler | Ruslar | Diğerleri | Total |
|---|---|---|---|---|---|---|
| 18861 | 15,200 | 67.1% | 2.788 | 12.3% | 2,320 | 10.2% |
| 189723 | 22,017 | 67.8% | 3,419 | 10.5% | 1,264 | 3.9% |
| 19164 | 33,843 | 58.2% | 10,479 | 18% | 1,845 | 3.2% |
| 192656 | 39,871 | 82.7% | 4,738 | 9.8% | 830 | 1.7% |
| 193978 | 59,612 | 76.9% | 6,986 | 4.7% | 977 | 1.3% |
| 1959910 | 96,614 | 75.4% | 581 | 0.5% | 1,614 | 1.3% |
| 197011 | ||||||
| 197912 | ||||||
| 198913 | ||||||
| 200214 | 181,465 | 97.6% | 613 | 0.3% | ||
| 201415 | 146,153 | 99% | 60 | 0.04% | 127 | 0.09% |
Kutaisi geleneksel olarak Gürcistan'da önemli bir sanayi merkezi olmuştur, ancak Sovyetler Birliği'nin çöküşünden sonra eski üretim hatlarının çoğu ya çalışmayı durdurdu ya da faaliyetlerini büyük ölçüde azaltmak zorunda kaldı. Bununla birlikte, şehir, çevredeki kırsal bölge için bir ticaret merkezi olarak hareket eden daha büyük İmereti bölgesi için önemli bir bölgesel merkez olmaya devam ediyor. Son yıllarda, şehir çeşitli çok uluslu şirketlerden daha fazla yatırım çekmeye başladı.
Aslen 1945 yılında kurulan Oto Mekanik Tesisi, Kutaisi'de bulunmaktadır.
Kutaisi'de iki serbest sanayi bölgesi vardır: Kutaisi serbest sanayi bölgesi (Kutaisi FIZ) ve Hualing serbest sanayi bölgesi (Hualing FIZ).16 Kutaisi FIZ, 2009 yılında Mısır merkezli bir beyaz eşya üreticisi olan Fresh Electric'in girişimiyle kuruldu.17 Hualing FIZ, 2015 yılından beri faaliyet göstermektedir ve ahşap ve taş işleme, mobilya ve şilte üretimi ve metal konstrüksiyon alanlarında uzmanlaşmıştır. Her iki serbest sanayi bölgesi de yatırımcılara vergi muafiyetleri ve ticaret engellerinin azaltılması gibi çeşitli teşvikler sunmaktadır.18
2019 yılında Alman güneş paneli üreticisi AE Solar, Kutaisi'de yeni, tam otomatik bir üretim hattı açtı. Yıllık toplam 500 MW'lık üretim ile Avrupa'nın tek çatı altındaki en büyük güneş paneli fabrikasıdır.19 Aynı yıl Changan Automobile, Kutaisi'de yıllık 40.000 araca kadar üretim kapasitesine sahip bir elektrikli otomobil fabrikası kurmayı planladığını duyurdu. Şirket, AB'ye yılda yaklaşık 20.000 otomobil ihraç etmeyi planlıyor.20 Fabrika yaklaşık 3 bin kişiye istihdam sağlamayı planlıyor.21
Kutaisi, birçok ünlü spor kulübü ile büyük bir spor geleneğine sahiptir. SK Torpedo Kutaisi, Sovyetler Birliği futbol liginin en üst seviyesinde yer aldı. Gürcistan bağımsızlığını kazandıktan sonra takım birçok ulusal ve uluslararası unvan kazandı. RC AIA Kutaisi, rugby'de birkaç kez Sovyet Şampiyonasını ve bağımsızlıktan sonra ulusal şampiyonluklar ve kupalar kazandı. Bayanlar futbol kulübü SK Martve, 2016 yılında Gürcistan kadın futbol şampiyonasında şampiyon olduktan sonra 2017–18 UEFA Kadınlar Şampiyonlar Ligi ön eleme turunda yer aldı.22 Kutaisi'nin aynı zamanda etkili bir basketbol kulübü de var. İç saha maçlarını Kutaisi Sport Palas'ta oynuyor.
Kutaisi'de 12 idari birim vardır:
Kurucu Davit Kutaisi Uluslararası Havalimanı (IATA: KUT, ICAO: UGKO), Kutaisi'nin 14 km (8.70 mi) batısında bulunan bir havalimanıdır. Şu anda Gürcistan'da faaliyette olan üç uluslararası havaalanından biridir.
Kutaisi'de 2 ana tren istasyonunun yanı sıra çok sayıda küçük istasyon bulunur. Doğrudan şehirler arası ve banliyö demiryolu hizmetleri, Tiflis'e (Merkez) ve ülke çapındaki diğer büyük şehirlere sağlanmaktadır. Tüm hatlardaki demiryolu operatörü Gürcistan Demiryolları'dır.
Kutaisoba, Kutaisi'deki en önemli bayramdır. Mayıs ayının ikinci günü kutlanır. Bu günde Kutaisi halkı çocuklarıyla birlikte şehir merkezinde bulunan parka akın eder ve bayramı birlikte kutlar.
Bazı insanlar maskeler yapar ve çok çeşitli performanslar vardır, bu yüzden çok eğlencelidir. Ayrıca küçük çocuklar papatya satar. Bu eski bir gelenektir, eskiden hanımlar fakirler için para toplarlardı, bu yüzden bugün çocuklar da onlar için para toplar.
Kutaisoba'da geleneksel Gürcü danslarını izleyebilir ve halk müziği dinleyebilirsiniz. Ayrıca Kutaisi yakınlarındaki ormana gitmek de eski bir gelenektir. Aileler mangal yapar ve oyunlar oynar. Bu günde insanlar geleneksel kıyafetler giyerler, çoha, böylece katılımcılar geçmiş zamanlarda olduklarını hayal edebilirler. Ayrıca Kutaisili yazarlar tarafından yazılan sözlerin yazılması ve ardından uçakların onları gökyüzünden fırlatması geleneği vardır. Farklı dövüş sanatlarında da bir yarışma bulunmaktadır.
Kutaisi'nin kardeş şehirleri:23
Aşkelon, İsrail
Kolombiya, ABD
Dnipro, Ukrayna
Gence, Azerbaycan
Homyel, Belarus
Karşıyaka, Türkiye
Harkov, Ukrayna
Jinan, Çin
Lviv, Ukrayna
Mıkolayiv, Ukrayna
Nanchang, Çin
Newport, Birleşik Krallık
Poznań, Polonya
Sumı, Ukrayna
Szombathely, Macaristan
Ungheni, Moldova
Valka, Letonya
Jıtomır, Ukrayna
Kutaisi ile işbirliği anlaşması olan şehirler:24
Orijinal kaynak: kutaisi. Creative Commons Atıf-BenzerPaylaşım Lisansı ile paylaşılmıştır.
Free Zones in Georgia . Iven De Hoon. October 18, 2020 ↩
Egypt-based Company Plans Free Industrial Zone in Kutaisi . Civil Georgia. April 2, 2009 ↩
AE Solar, Our Story . AE Solar. October 18, 2020 ↩
New factory to produce electric cars in Georgia from 2020 . April 8, 2019 ↩
Kutaisi electric cars factory to produce first cars in August . January 24, 2020 ↩
Ne Demek sitesindeki bilgiler kullanıcılar vasıtasıyla veya otomatik oluşturulmuştur. Buradaki bilgilerin doğru olduğu garanti edilmez. Düzeltilmesi gereken bilgi olduğunu düşünüyorsanız bizimle iletişime geçiniz. Her türlü görüş, destek ve önerileriniz için iletisim@nedemek.page