kripteks ne demek?

Kripteks, romancı Dan Brown'un Da Vinci Şifresi (The Da Vinci Code) isimli ünlü romanında geçen bir neolojizmdir. Buna göre kripteks gizli iletileri saklamakta kullanılan, taşınabilir bir kasa/kutudur. Sözcük kriptoloji ve kodeks sözcüklerinden türetilmiştir.

Tarihi

Kripteks ilk kez Dan Brown'un Da Vinci Şifresi adlı kitabında tanımlanmıştır, Kriptoloji ve Kodeks terimlerinin bir araya gelmesinden oluşmuş bir kelimedir. İngilizcesi ise cryptex dir. Romanda anlatıldığı üzere Kripteks değerli ve çok gizli mesajları saklamak üzere tasarlanmış güvenlikli bir kasa gibidir. Romana göre Kripteks Da Vinci tarafından Da Vinci'nin gizli mesajlarını saklaması için tasarlanmıştır. Ama gerçekte böyle bir kasanın olduğu hiç kanıtlanamamıştır.

Yapısı

Kripteks, bir bisiklet kilidine benzetilebilir. Bir silindirin üstüne sabitlenmiş 5 adet halka ve her halkanın üstünde bulunan tüm alfabenin dizili olduğu bir halka var. Anahtar tam halkalara denk gelen yerlerde boşluklara sahip, diğer yerlerde çıkıntıları var. Harfler doğru sıraya getirildiğinde en alttaki halkalar anahtarın çıkabileceği bir boşluk oluşturuyorlar ve bu sayede anahtar çıkıyor.

Dan Brown'un anlattığına göre, güvenlik nedeniyle, papirüs üzerine yazılmış gizli belge bir şişe sirkeye sarılıp öyle kripteksin içine konuyor. Bunda amaç şifreyi bilmeyen ve zorla açmaya çalışan birinin şişeyi kırıp papirüsü eritmesini sağlayabilmek. Ayrıca her parça kendi ekseni etrafında diğer parçalardan bağımsız olarak dönebilmektedir. Bazı özel amaçlı yapılmış kriptekslerde şifreyi girmek için bir tek hakkınız vardır. Bu kripteksler Kurtlar Vadisi dizisinde de kullanılmıştır.

Gerçekten işe yaramış mıdır?

Çeşitli sıvıların antik belgelere zarar verdikleri bir gerçektir. Ama bugün, sirkenin papirüsü eritmediği bilinmektedir. Papirüs, güçlü bir maddedir. Bir ay boyunca sirkenin içinde kalsa bile papirüse bir zarar gelmez. Hatta hidroklorik asitin içinde bile birkaç saat dayanabilmektedir.

Ayrıca, kullanılan sirkeye göre değişmekle birlikte, sirkenin donma noktası -2 den düşük olamaz. Bu sıcaklıkta katılaşan sirke, papirüsü eritmez ve kripteks zor kullanılarak açılabilir. Kışın dünyanın çoğu yerinde sıcaklık bundan düşüktür. Fakat buradaki asıl amaç papirüsü eritmek değil yazıları okunmaz hale getirmektir.

Bugün işe yarar mıydı?

Kripteks, günümüz dünyasında çok az güvenlik sağlardı. Uygar tarama yöntemleriyle, örn: X ışınları veya sesötesi, kripteksin içi görülebilir ve açabilmek için halkaların nasıl ayarlanması gerektiği öğrenilebilirdi.

Orijinal kaynak: kripteks. Creative Commons Atıf-BenzerPaylaşım Lisansı ile paylaşılmıştır.

Kategoriler