kolelitiazis ne demek?

Kolelitiazis, safra kesesinde taş oluşması anlamına gelir. Safra kesesi, karaciğerde üretilen ve yağların sindirimine yardımcı olan safra sıvısını depolayan küçük, armut şeklinde bir organdır. Bu taşlar, kolesterol, bilirubin ve safra tuzlarının birleşmesi sonucu oluşur. Büyüklükleri kum tanesi kadar küçükten, golf topu kadar büyük olabilir ve sayıları da tek bir taştan yüzlerce taşa kadar değişebilir.

Kolelitiazisin Nedenleri:

Kolelitiazisin kesin nedeni her zaman bilinmese de, birkaç risk faktörü vardır:

• Kolesterol seviyelerinin yüksekliği: Yüksek kolesterol, safrada kolesterol kristallerinin oluşmasına yol açabilir.
• Safra kesesinde safra akışının yavaşlaması: Safra kesesinde safra birikmesi, taş oluşumuna katkıda bulunabilir.
• Safra bileşimindeki değişiklikler: Safradaki bilirubin ve safra tuzlarının oranlarındaki değişiklikler de taş oluşumuna neden olabilir.
• Obezite: Obezite, kolesterol seviyelerini yükselterek ve safra kesesinin işlevini etkileyerek risk artırır.
• Hızlı kilo verme: Hızlı kilo kaybı, safra bileşimini değiştirir ve taş oluşumuna katkıda bulunabilir.
• Hamilelik: Hamilelik sırasında hormonal değişiklikler, safra bileşimini değiştirir ve taş oluşumuna neden olabilir.
• Yaş: Yaş ilerledikçe kolelitiazis riski artar.
• Aile öyküsü: Ailede kolelitiazis öyküsü olan kişilerde risk daha yüksektir.
• Bazı ilaçlar: Bazı ilaçlar, safra kesesinde taş oluşumuna katkıda bulunabilir.
• Crohn hastalığı ve diğer gastrointestinal bozukluklar: Bu hastalıklar safra akışını değiştirebilir.

Kolelitiazisin Belirtileri:

Çoğu kişi, safra kesesinde taşları olduğu halde hiçbir belirti göstermez. Ancak, taşlar safra yollarını tıkadığında aşağıdaki belirtiler ortaya çıkabilir:

• Safra kesesi kolikleri: Ani başlayan, şiddetli ve kramp tarzı karın ağrısı. Genellikle sağ üst karın bölgesinde görülür ve sırt veya omuza yayılabilir. Süre genellikle 1-5 saat arasındadır.
• Bulantı ve kusma: Safra kesesi kolikleriyle birlikte görülebilir.
• Ateş ve üşüme: Enfeksiyon varsa ortaya çıkar.
• Sarılık: Cilt ve göz beyazlarında sararma, safra yollarının tıkanması nedeniyle olur.
• Koyu renkli idrar ve açık renkli dışkı: Sarılığın diğer belirtileri.

Kolelitiazisin Tanısı:

Tanı genellikle aşağıdaki yöntemlerle konur:

• Ultrason: Safra kesesindeki taşları tespit etmenin en yaygın ve güvenilir yöntemidir.
• BT (Bilgisayarlı Tomografi): Daha detaylı görüntüleme sağlar.
• MRCP (Manyetik Rezonans Kolanjio Pankreatografi): Safra yollarının daha detaylı görüntüsünü sağlar.

Kolelitiazisin Tedavisi:

Tedavi, semptomlara ve taşların konumuna bağlıdır. Belirti vermeyen taşlar genellikle tedavi gerektirmez. Belirtiler olanlarda ise aşağıdaki tedavi seçenekleri mevcuttur:

• Kolesistektomi (Safra kesesi ameliyatı): Safra kesesinin cerrahi olarak çıkarılması en yaygın tedavi yöntemidir. Laparoskopik yöntemle, yani küçük kesilerle gerçekleştirilebilir.
• Çözücü tedavi: Bazı durumlarda, ilaçlar kullanılarak taşların çözülmesi denenebilir ancak her zaman etkili değildir.
• ERCP (Endoskopik Retrograd Kolanjiyopankreatografi): Tıkanıklık durumunda, endoskopik yöntemle taşların çıkarılması yapılabilir.

Komplikasyonlar:

Tedavi edilmeyen kolelitiazis ciddi komplikasyonlara yol açabilir:

• Safra kesesi iltihabı (kolesistit): Safra kesesinde enfeksiyon ve iltihaplanma.
• Safra yollarının tıkanması (kolestazi): Safra akışını engellemeye neden olabilir.
• Pankreatit (Pankreas iltihabı): Safra taşları pankreas kanalını tıkayabilir.
• Safra kesesi fistülü: Safra kesesinden başka bir organa bağlantı oluşması.
• Safra kesesi kanseri: Nadirdir ancak olası bir komplikasyondur.

Bu bilgiler sadece genel bir bilgi niteliğindedir ve tıbbi tavsiye olarak değerlendirilmemelidir. Kolelitiazis şüphesi olan herkes mutlaka bir doktora danışmalıdır.