kolelitiazis ne demek?
Kolelitiazis (Safra Kesesi Taşı Hastalığı)
Kolelitiazis, safra kesesinde safra taşlarının oluşması durumudur. Safra taşları, safra sıvısının katılaşması sonucu meydana gelir. Safra, karaciğer tarafından üretilen ve yağların sindirimine yardımcı olan bir sıvıdır.
Nedenleri:
- Safra Kompozisyonundaki Dengesizlik: Safra sıvısında kolesterol, bilirubin veya safra tuzlarının oranında dengesizlik olması taş oluşumuna zemin hazırlayabilir.
- Safra Kesesi Boşalımının Yavaşlaması: Safra kesesinin düzenli olarak boşalmaması, safranın yoğunlaşmasına ve taş oluşumuna neden olabilir.
- Genetik Faktörler: Ailede safra taşı öyküsü olan kişilerde risk daha yüksektir.
- Diğer Risk Faktörleri: Obezite, hızlı kilo kaybı, bazı ilaçlar (örneğin, doğum kontrol hapları), diyabet, Crohn hastalığı gibi bazı hastalıklar safra taşı oluşumu riskini artırabilir.
Belirtileri:
Kolelitiazis genellikle belirti vermez. Ancak, taşlar safra kanalını tıkadığında şiddetli ağrıya neden olabilir. Bu ağrıya safra koliği denir.
- Safra Koliği: Genellikle karnın sağ üst kısmında veya orta kısmında hissedilen, sırta veya sağ omuza yayılabilen şiddetli, ani başlayan ağrı.
- Bulantı ve Kusma: Ağrıya eşlik edebilir.
- Sarılık: Safra kanalının tıkanması durumunda cilt ve gözlerde sararma görülebilir (Sarılık).
- İdrar Renginde Koyulaşma: Safra pigmentlerinin idrarla atılması sonucu oluşabilir.
- Dışkı Renginde Açılma: Safra pigmentlerinin eksikliği nedeniyle oluşabilir.
Tanı:
- Fizik Muayene: Doktor tarafından yapılan genel muayene.
- Ultrason: Safra kesesi ve safra taşlarını görüntülemek için kullanılan non-invaziv bir yöntem.
- Bilgisayarlı Tomografi (BT): Daha detaylı görüntüleme sağlar.
- Manyetik Rezonans Kolanjiyopankreatografi (MRCP): Safra kanallarını ve pankreas kanallarını görüntülemek için kullanılır.
- Endoskopik Retrograd Kolanjiyopankreatografi (ERCP): Hem tanı hem de tedavi amaçlı kullanılabilir. Safra kanalındaki taşları çıkarmak için de kullanılabilir.
- Kan Testleri: Karaciğer fonksiyonlarını değerlendirmek ve enfeksiyon belirtilerini araştırmak için yapılır.
Tedavi:
- Bekleme ve İzleme: Belirti vermeyen safra taşları için tedaviye gerek olmayabilir.
- Ağrı Kesiciler: Safra koliği ataklarını hafifletmek için kullanılabilir.
- Cerrahi: Safra kesesinin çıkarılması (kolesistektomi), en sık uygulanan tedavi yöntemidir (Kolesistektomi).
- Laparoskopik Kolesistektomi: Küçük kesilerden girilerek yapılan minimal invaziv bir cerrahi yöntemdir.
- Açık Kolesistektomi: Daha büyük bir kesiden yapılan cerrahi yöntemdir.
- İlaçla Taş Eritme: Ursodeoksikolik asit içeren ilaçlar, kolesterol taşlarını eritmek için kullanılabilir. Ancak, bu tedavi yöntemi uzun sürebilir ve taşların tekrarlama olasılığı yüksektir.
Komplikasyonlar:
- Kolesistit: Safra kesesinin iltihaplanması (Kolesistit).
- Koledokolitiazis: Safra taşlarının safra kanalına düşmesi (Koledokolitiazis).
- Pankreatit: Safra taşlarının pankreas kanalını tıkaması sonucu pankreasın iltihaplanması (Pankreatit).
- Kolanjit: Safra kanallarının enfeksiyonu (Kolanjit).
- Safra Kesesi Kanseri: Nadir durumlarda, kronik safra kesesi iltihabı safra kesesi kanserine yol açabilir (Safra%20Kesesi%20Kanseri).