kolestaz ne demek?

Kolestaz, safra akışının tıkanması veya azalması durumudur. Safra, karaciğer tarafından üretilen ve yağların sindirilmesinde ve vücuttan atılmasında önemli rol oynayan bir sıvıdır. Safra akışının engellenmesi, safra asitlerinin ve bilirubinin kan dolaşımına girmesine neden olur. Bu durum, çeşitli semptomlara ve ciddi sağlık sorunlarına yol açabilir.

Kolestazın Nedenleri:

Kolestazın birçok nedeni vardır ve bunlar kabaca iki kategoriye ayrılabilir:

• İntrahepatik Kolestaz: Karaciğer içindeki safra kanallarının tıkanması veya işlev bozukluğu. Bu, karaciğer hastalıkları, ilaçlar, gebelik, genetik bozukluklar veya bazı enfeksiyonlar nedeniyle olabilir. Örnekler şunlardır:

  • Primer biliyer kolanjit (PBC): Otoimmün bir hastalıktır.
  • Primer sklerozan kolanjit (PSC): Otoimmün bir hastalıktır.
  • Alkol kullanımı: Alkolün karaciğere verdiği zarar.
  • İlaçlar: Bazı ilaçların yan etkisi olarak.
  • Gebelik kolestazı: Hamilelikte oluşan bir kolestaz türü.
  • Sepsis (kan zehirlenmesi): Kan enfeksiyonunun karaciğerde oluşturduğu reaksiyon.

• Ekstrahepatik Kolestaz: Karaciğer dışındaki safra yollarının tıkanması. Bu, safra taşları, tümörler (karaciğer, safra kesesi veya pankreas tümörleri) veya safra yollarının daralması nedeniyle olabilir.

Kolestazın Belirtileri:

Kolestazın belirtileri değişkenlik gösterebilir, ancak yaygın olanlar şunlardır:

• Sarılık: Cilt ve göz beyazlarının sararması (bilirubin birikimi nedeniyle).
• Kaşıntı: Özellikle avuç içleri ve ayak tabanlarında şiddetli kaşıntı.
• Koyu renkli idrar: Safra pigmentlerinin idrar yoluyla atılması.
• Açık renkli dışkı: Safra pigmentlerinin dışkıya geçmemesi.
• Karın ağrısı: Özellikle üst karın bölgesinde.
• Yorgunluk: Enerji eksikliği ve halsizlik.
• İştahsızlık: Yemek yeme isteğinin azalması.
• Kusma: Bazı vakalarda.

Kolestazın Tanısı:

Kolestaz tanısı, fizik muayene, kan testleri (karaciğer fonksiyon testleri, bilirubin seviyeleri, safra asitleri) ve görüntüleme testleri (ultrason, MRCP, ERCP) ile konur.

Kolestazın Tedavisi:

Kolestazın tedavisi, altta yatan nedene bağlıdır. Tedavi yöntemleri şunları içerebilir:

• İlaçlar: Kaşıntıyı azaltmak için ilaçlar (örneğin, ursodeoksikolik asit), iltihabı azaltmak için ilaçlar veya altta yatan hastalığın tedavisi için ilaçlar.
• Cerrahi: Safra yollarındaki tıkanıklığı gidermek için cerrahi müdahale (örneğin, safra kesesi taşlarının çıkarılması veya safra yollarının genişletilmesi).
• ERCP (endoskopik retrograd kolanjiyopankreatografi): Safra yollarını görüntülemek ve tıkanıklığı gidermek için kullanılan bir işlem.
• Destekleyici bakım: Beslenme desteği, kaşıntı yönetimi ve diğer semptomların hafifletilmesi.

Sonuç:

Kolestaz ciddi bir durum olabilir ve altta yatan nedenin belirlenmesi ve tedavi edilmesi önemlidir. Belirtileriniz varsa, derhal bir doktora danışmalısınız. Bu bilgi tıbbi tavsiye yerine genel bilgi amaçlıdır. Tanı ve tedavi için mutlaka bir sağlık uzmanına danışmalısınız.