kolestaz ne demek?

Kolestaz Hakkında Bilgi

Kolestaz, safra akışının karaciğerden bağırsağa geçişinin engellenmesi veya azalması durumudur. Bu durum, çeşitli nedenlerle ortaya çıkabilir ve hem yetişkinlerde hem de çocuklarda görülebilir. Kolestaz, sarılık (cilt ve gözlerin sararması), kaşıntı, koyu renkli idrar ve açık renkli dışkı gibi belirtilere yol açabilir.

Nedenleri:

Kolestazın nedenleri oldukça çeşitlidir ve karaciğer içi (intrahepatik) ve karaciğer dışı (ekstrahepatik) olarak sınıflandırılabilir:

• İntrahepatik Kolestaz: Karaciğer içindeki safra kanallarında veya karaciğer hücrelerinde meydana gelen sorunlardan kaynaklanır. Bunlar arasında viral hepatit, alkolik karaciğer hastalığı, bazı ilaçların yan etkileri, gebelik kolestazı (özellikle hamileliğin son trimesterinde görülür) ve genetik hastalıklar (örneğin, kistik fibrozis) yer alır.

• Ekstrahepatik Kolestaz: Safra kanallarının karaciğer dışındaki tıkanıklıklarından kaynaklanır. Bu tıkanıklıklar, safra taşları, safra kanalı tümörleri, pankreas tümörleri veya safra kanallarının daralması (striktür) nedeniyle oluşabilir.

Belirtileri:

• Sarılık: Cilt ve gözlerin sararması en belirgin belirtilerden biridir.
• Kaşıntı: Safra tuzlarının ciltte birikmesi nedeniyle şiddetli kaşıntı olabilir.
• Koyu Renkli İdrar: Bilirubinin idrarla atılması sonucu idrar rengi koyulaşır.
• Açık Renkli Dışkı: Safra pigmentlerinin eksikliği nedeniyle dışkı rengi açılır.
• Yağlı Dışkı (Steatore): Yağların sindirimi için yeterli safra bulunmaması nedeniyle dışkıda yağlanma görülebilir.
• Yorgunluk ve Halsizlik: Kolestazın genel belirtileri arasında yorgunluk ve halsizlik yer alabilir.

Teşhis:

Kolestazın teşhisi için çeşitli testler yapılır:

• Kan Testleri: Karaciğer fonksiyon testleri (ALT, AST, ALP, GGT, bilirubin) ve safra asitleri seviyeleri ölçülür.
• Görüntüleme Yöntemleri: Ultrason, BT (Bilgisayarlı Tomografi) veya MR (Manyetik Rezonans) gibi yöntemlerle safra yolları ve karaciğer incelenir.
• ERCP (Endoskopik Retrograd Kolanjiyopankreatografi): Safra kanallarını görüntülemek ve gerekirse biyopsi almak için kullanılır.
• Karaciğer Biyopsisi: Karaciğerdeki hasarın nedenini belirlemek için karaciğerden örnek alınır.

Tedavi:

Kolestazın tedavisi, altta yatan nedene bağlıdır. Tedavi seçenekleri arasında:

• İlaç Tedavisi: Ursodeoksikolik asit (UDCA) gibi safra akışını iyileştiren ilaçlar kullanılabilir. Kaşıntıyı hafifletmek için antihistaminikler veya kolestiramin verilebilir.
• Cerrahi Müdahale: Safra taşları veya tümörler gibi tıkanıklıkların giderilmesi için cerrahi gerekebilir.
• Endoskopik Tedavi: ERCP ile safra kanallarındaki tıkanıklıklar açılabilir veya stent yerleştirilebilir.
• Karaciğer Nakli: Şiddetli karaciğer hasarı durumunda karaciğer nakli gerekebilir.

Kolestaz belirtileri gösteren kişilerin bir doktora başvurması önemlidir. Erken teşhis ve tedavi, komplikasyonları önlemeye yardımcı olabilir.