keto ne demek?
Keto, yani ketojenik diyet, vücudun enerji kaynağı olarak karbonhidrat yerine yağları kullanmasını hedefleyen düşük karbonhidratlı, yüksek yağlı bir beslenme şeklidir. Bu diyet, vücudun ketozis adı verilen metabolik bir duruma geçmesini sağlar.
Ketozis Nedir?
Ketozis, normalde glikoz (karbonhidratlardan elde edilen şeker) ile çalışan vücudun, yeterli glikoz olmadığında yağları yakarak keton cisimleri üretmesi ve bunları enerji kaynağı olarak kullanması durumudur. Karbonhidrat alımının ciddi şekilde kısıtlanması (genellikle günlük 20-50 gram) ve orta düzeyde protein tüketimi ile yağ alımının artırılmasıyla sağlanır.
Ketojenik Diyetin Temel İlkeleri:
- Düşük Karbonhidrat: Günlük karbonhidrat alımı oldukça sınırlıdır.
- Yüksek Yağ: Enerji ihtiyacının büyük bir kısmı sağlıklı yağlardan karşılanır.
- Orta Düzey Protein: Aşırı protein tüketimi glukoneogenezi tetikleyebilir ve ketozisi engelleyebilir.
Keto Dostu Besinler:
- Sağlıklı Yağlar: Avokado, zeytinyağı, hindistan cevizi yağı, kuruyemişler (aşırıya kaçmamak kaydıyla), tohumlar.
- Protein: Et, balık, yumurta.
- Düşük Karbonhidratlı Sebzeler: Yeşil yapraklı sebzeler, brokoli, karnabahar, kabak.
Keto'da Kaçınılması Gereken Besinler:
- Şekerli Gıdalar: Şeker, tatlılar, meyve suları, gazlı içecekler.
- Tahıllar: Ekmek, makarna, pirinç, mısır.
- Nişastalı Sebzeler: Patates, tatlı patates.
- Baklagiller: Fasulye, mercimek, nohut (bazı keto versiyonlarında sınırlı miktarda tüketilebilir).
- Meyveler: Birçok meyve şeker içeriği yüksek olduğundan tüketilmemelidir (küçük miktarlarda böğürtlen gibi düşük karbonhidratlı meyveler tüketilebilir).
Ketojenik Diyetin Potansiyel Faydaları:
- Kilo Kaybı: Yağ yakımını teşvik ederek kilo vermeye yardımcı olabilir.
- Kan Şekeri Kontrolü: Diyabet hastalarında kan şekerini dengelemeye yardımcı olabilir.
- Epilepsi: Özellikle çocuklarda epilepsi nöbetlerini azaltmaya yardımcı olabilir.
- Diğer Sağlık Durumları: Bazı araştırmalar Alzheimer, Parkinson gibi nörolojik hastalıklar ve bazı kanser türleri üzerinde potansiyel faydaları olduğunu göstermektedir (ancak bu konularda daha fazla araştırmaya ihtiyaç vardır).
Ketojenik Diyetin Potansiyel Riskleri ve Yan Etkileri:
- Keto Gribi: Diyetin başlangıcında görülen yorgunluk, baş ağrısı, mide bulantısı gibi semptomlar.
- Besin Eksiklikleri: Tek yönlü bir diyet olduğu için yeterli vitamin ve mineral alımına dikkat edilmelidir.
- Kabızlık: Lif alımının azalması nedeniyle kabızlık görülebilir.
- Böbrek Taşları: Bazı kişilerde böbrek taşı riskini artırabilir.
- Kolesterol Seviyelerinde Değişiklikler: Bazı kişilerde kolesterol seviyelerinde artış görülebilir.
Önemli Not: Ketojenik diyete başlamadan önce mutlaka bir doktora veya diyetisyene danışmak önemlidir. Özellikle kronik rahatsızlıkları olan kişiler için bu diyet uygun olmayabilir. Diyetin uzun süreli uygulanabilirliği ve sağlık üzerindeki etkileri kişiden kişiye değişebilir.
Ek Bilgiler: