izafiyet ne demek?

İzafiyet, genellikle Albert Einstein'ın geliştirdiği iki temel fizik teorisini ifade eder: özel izafiyet ve genel izafiyet. Bu teoriler, uzay, zaman, kütle çekimi ve evrenin yapısı hakkındaki anlayışımızı kökten değiştirmiştir.

Özel İzafiyet: 1905'te Einstein tarafından ortaya atılan bu teori, iki temel postülat üzerine kuruludur:

1. Fizik yasaları, tüm eylemsiz referans çerçevelerinde aynıdır.
2. Boşluktaki ışık hızı, ışık kaynağının veya gözlemcinin hareketinden bağımsız olarak tüm gözlemciler için aynıdır.

Bu postülatlar, zamanın ve mesafenin mutlak olmadığı, gözlemcinin hareketine göre değiştiği anlamına gelir. Bu durum, zaman genişlemesi (https://www.nedemek.page/kavramlar/zaman%20genişlemesi) ve uzunluk kısalması (https://www.nedemek.page/kavramlar/uzunluk%20kısalması) gibi ilginç sonuçlara yol açar. Ayrıca, kütle ve enerjinin birbirine denk olduğu ünlü E=mc² formülü de özel izafiyetin bir sonucudur. Bu formül, kütle-enerji eşdeğerliğini (https://www.nedemek.page/kavramlar/kütle-enerji%20eşdeğerliği) ifade eder.

Genel İzafiyet: 1915'te Einstein tarafından geliştirilen bu teori, kütle çekimini uzay-zamanın eğriliği olarak tanımlar. Kütleli cisimler, uzay-zamanı büker ve diğer cisimler bu eğrilik boyunca hareket ederler. Bu, Newton'un kütle çekimi teorisine göre tamamen farklı bir bakış açısıdır.

Genel izafiyetin önemli sonuçları şunlardır:

• Kütle çekimsel zaman genişlemesi: Kütle çekimi potansiyeli yüksek olan bölgelerde zaman daha yavaş akar (https://www.nedemek.page/kavramlar/kütle%20çekimsel%20zaman%20genişlemesi).
• Işığın bükülmesi: Kütleli cisimlerin yakınından geçen ışık ışınları bükülür (https://www.nedemek.page/kavramlar/ışığın%20bükülmesi).
• Kara delikler: Uzay-zamanın sonsuz derecede büküldüğü ve hiçbir şeyin, ışığın bile kaçamadığı bölgeler (https://www.nedemek.page/kavramlar/kara%20delik).
• Evrenin genişlemesi: Evrenin sürekli olarak genişlediği ve bu genişlemenin hızlandığı (https://www.nedemek.page/kavramlar/evrenin%20genişlemesi).
• Kütle çekimsel dalgalar: Hızlanan kütleli cisimler tarafından yayılan uzay-zamanın dalgalanmaları (https://www.nedemek.page/kavramlar/kütle%20çekimsel%20dalgalar).

İzafiyet teorileri, GPS sistemlerinden astro fiziğe kadar birçok alanda önemli uygulamalara sahiptir. Ayrıca, evrenin doğası ve evrimi hakkındaki anlayışımızı derinleştirmiştir.