izafi ne demek?

İzafiyet (relativite), fizikte uzay, zaman ve kütleçekimi arasındaki ilişkiyi inceleyen bir teoridir. İki temel kolu vardır:

• Özel İzafiyet (Special Relativity): 1905 yılında Albert Einstein tarafından geliştirilen bu teori, sabit hızda hareket eden eylemsiz referans sistemleri arasındaki ilişkileri ele alır. Teorinin temel postulatları şunlardır:

  • Fizik yasaları tüm eylemsiz referans sistemlerinde aynıdır. Yani, bir tren içinde bir deney yapsanız veya trenin dışında aynı deneyi yapsanız, sonuçlar aynı olacaktır (tren sabit hızda hareket ediyorsa).
  • Işık hızı tüm eylemsiz referans sistemlerinde aynıdır. Bu, ışık hızının gözlemcinin hızından bağımsız olarak sabit olduğu anlamına gelir. Bu postulat, klasik fiziğin varsayımlarını altüst eder.

  Özel izafiyetin sonuçları arasında zaman genişlemesi (hareket eden saatlerin daha yavaş işlemesi), boy kısalması (hareket eden cisimlerin kısalması) ve kütle-enerji eşdeğerliği (E=mc²) bulunur.

• Genel İzafiyet (General Relativity): 1915 yılında Einstein tarafından geliştirilen bu teori, ivmeli hareket eden referans sistemlerini ve kütleçekimini içerir. Genel izafiyet, kütleçekimini uzay-zamanın bir eğriliği olarak tanımlar. Büyük kütleli cisimler uzay-zamanı büker ve bu bükülme, diğer cisimlerin hareketini etkiler.

  Genel izafiyetin sonuçları arasında ışık sapması (kütleli cisimlerin etrafından ışığın bükülmesi), kara delikler ve kütleçekimsel dalgalar bulunur.

Özetle:

İzafiyet teorisi, klasik fiziğin bazı varsayımlarını çürütmüş ve evrenin yapısı ve işleyişi hakkında devrimsel bir anlayış sunmuştur. Özel izafiyet, sabit hızdaki hareketleri ele alırken, genel izafiyet kütleçekimini ve ivmeli hareketleri kapsar. Her iki teori de modern fiziğin temel taşlarıdır ve birçok deneysel gözlemle desteklenmektedir. Ancak, hala tam olarak anlaşılmayan ve araştırılmakta olan yönleri de vardır (örneğin, kuantum fiziği ile genel izafiyetin birleştirilmesi).