istihbarat ne demek?

İstihbarat ya da Bilgi alma, siyasi makamlara sunulmak üzere toplanmış ve çözümlenmiş izlemsel veya taktik içerikli işlenmiş bilgilere denir. Her türlü kaynaktan elde edilen ham bilgi ilişkisiz gibi görünen parçalardan oluşan, çelişkili, güvenilmez, yanıltıcı veya yanlış olabilir. İstihbarat ise birleştirilmiş, değerlendirilmiş, çözümlenmiş, yorumlanmış ve ayıklanmış bilgidir. Tamamlanmış bir istihbarat, istihbarat çevriminin sonuç ürünü olan ve siyasi belirleyicilere sunulmaya hazır olan işlenmiş bilgidir.¹ Her devlet için, ülkenin bölünmez bütünlüğüne, anayasal düzenine, varlığına, bağımsızlığına, güvenliğine ve ulusal gücünü oluşturan bütün unsurlarına karşı içten ve dıştan gelecek mevcut ve olası tehditler hakkında bilgi toplamak ve istihbarat oluşturmak için vazgeçilmez bir gereksinimdir. İstihbarat devlet için, hasım veya hasım olması olası kişi, kurum-kuruluş, devletler ve diğer organizasyonlar hakkında açık veya kapalı kaynaklardan bilgi toplayıp, çözümleme ve değerlendirmelere tabi tutarak sonuca ulaşılması anlamına gelmektedir.

Sözcüğün kökeni

İstihbarat (إستخبارات) yani anlık yahut geniş zamana ait bilgi anlamına gelen kökten gelir. İstihbar etmek, haber almak anlamına gelir. İstihbarat sözcüğü haline geldiğinde ise, kavramsallaşmış hale gelir ve haber alma anlamını belirtir. Sözcük anlamı olarak geniş anlamda bakıldığında, kişinin gideceği okulu, yahut babanın müstakbel damadını araştırması da istihbarattır. “Bilgi alma” ise; istihbarat kelimesinin Türkçe karşılığıdır.

Semantik boyutu

İstihbarat, kelime anlamı olarak haber alma anlamına gelse de, kavramın ifade ettiği anlam, biraz daha geniştir ve haber alma kavramı istihbarat kavramının kapsadığı sürecin sadece bir adımıdır. İstihbarat kavramı, ülke güvenliğinin sağlanması için karar mekanizmalarına gerekli bilginin toplanması, analiz ve tasnif edilmesi, raporlandırılması ve ilgili karar vericilere iletilmesi sürecidir. Bu anlamda, İngilizcedeki intelligence kelimesi, istihbarat kavramını daha iyi kapsamaktadır.