istiare ne demek?

İstiare, edebiyatta kullanılan bir söylem biçimidir. Bir şeyi, başka bir şeye benzetme yoluyla anlatma sanatıdır. Ancak, benzetme (metafor) gibi doğrudan bir karşılaştırma yapmaz. Benzetme işareti (gibi, misali, sanki gibi) kullanılmaz. İstiare, öznel bir yaklaşımla, bir kavramı, duyguyu veya nesneyi başka bir kavram, duygu veya nesneyle örtüştürerek anlatır. Okurun bu örtüşmeyi kavraması, yazanın kullandığı kelimeler ve bağlam sayesinde gerçekleşir.

İstiarenin temel unsurları:

• Müstenet (Konu): Benzetilen şey. Asıl anlatılmak istenen şeydir.
• Müstenad (Benzer): Benzetme yapılan şey. Müstenet'in özellikleriyle örtüştürülür.

İstiare ile metafor arasındaki fark:

Metafor, "A, B'dir" şeklinde doğrudan bir benzetme yaparken (örneğin: "Yüreğim bir kuş gibi çarpıyordu"), istiare, bu benzetmeyi ima yoluyla yapar (örneğin: "Yüreğim kuş gibi çarpıyordu" - burada "kuş gibi" yerine sadece "kuş" denilerek örtüştürme yapılmış ve dolayısıyla istiare oluşturulmuştur). Metafor açık ve belirgin bir benzetmedir, istiare ise daha incelikli ve gizlidir. Okur, yazının bağlamından ve kullanılan kelimelerden benzetmeyi anlamak zorundadır.

Örnekler:

• Metafor: "O, bir aslandır." (Açık bir benzetme)
• İstiare: "O aslan gibi savaştı." (İma yoluyla bir benzetme. Aslanın cesareti ve gücü ile savaşan kişinin cesareti ve gücü örtüştürülüyor.)
• Metafor: "Gözleri iki yıldız gibi parlıyordu."
• İstiare: "Gözlerinde yıldızlar parlıyordu."

İstiare, edebi eserlere derinlik, anlam zenginliği ve estetik bir güzellik katar. Okurun hayal gücünü harekete geçirerek, anlatılanı daha etkili ve duyarlı bir şekilde algılamasını sağlar.