fiilimsi ne demek?

"Fiilimsi" dilbilgisinde fiil kökünden türetilen, hem fiilin özelliklerini hem de başka sözcük türlerinin özelliklerini taşıyan kelimelerdir. Fiillerin zaman, kip ve şahıs özellikleri taşımazlar ancak fiilin anlamını taşırlar ve isim, sıfat veya zarf görevinde kullanılabilirler. Türkçe'de üç ana fiilimsi vardır:

• MaStar: Fiilin "mak" ekiyle (bazen "-me" ekiyle) türetilen halidir. İsim görevinde kullanılır. Örnekler: yazmak, okumak, gülmek, gitmek.

  • Özellikleri:
    • İsim görevinde kullanıldığından cümlenin öznesi, nesnesi veya tümleci olabilir.
    • Belli bir zamanı ifade etmez.
    • "Yapma işi, eylem" anlamı taşır.
    • Sıfat görevinde de kullanılabilir: Okunacak kitap çok fazla.

• Fiil Sıfatı (Partisip): Fiilin "-an", "-en", "-ar", "-er", "-ır", "-ir", "-dık", "-dik", "-mış", "-miş" gibi eklerle türetilmiş halidir. Sıfat görevinde kullanılır. Örnekler: yapan, okuyan, yazan, yazılmış, okunmuş.

  • Özellikleri:
    • İsim veya zamirleri niteler.
    • Fiilin yapıldığı zamanı, kipini belirtir. (örneğin "-mış" geçmiş zamanı ifade eder)
    • Fiilden türediği için fiilin anlamını taşır, ama isim gibi tek başına cümlenin öznesi olamaz.

• Fiil Zarfı (Gerundium): Fiilin "-arak", "-erek", "-ınca", "-ince" gibi eklerle türetilmiş halidir. Zarf görevinde kullanılır. Örnekler: yazarak, okuyarak, gülerek, gidince.

  • Özellikleri:
    • Fiilin nasıl yapıldığını, ne zaman yapıldığını, hangi şart altında yapıldığını gösterir.
    • Bir fiili niteler ve zarf görevinde kullanıldığı için genellikle fiilleri tamamlar. Cümlede zaman, sebep-sonuç, şart gibi durumları ifade eder.

Özetle, fiilimsiler fiillerden türetilmiş olup, cümle içinde isim, sıfat veya zarf görevi görürler. Ancak fiiller gibi zaman ve şahıs ekleri almazlar. Anlamlarını anlamak için cümlenin yapısına ve bağlamına bakmak gerekir.