wyoming ne demek?

Wyoming (), ABD'nin bir eyaletidir. Başkenti Cheyenne'dir. Wyoming'in yıllık ekonomik üretimi 27,4 milyar dolardır. (2005 verileri) Bölgenin dağlık olmasına karşın tarım faaliyetleri geçmişten bugüne dek sürmektedir. Ayrıca doğalgaz, uranyum, kömür gibi doğal kaynakları mevcuttur. ABD'nin en az nüfusa sahip eyaletidir.

Coğrafya

Yerleşim

Wyoming Eyaleti 41° K ve 45° K boylamlarında ve 104°3' B and 111°3' B enlemlerinde yer alır ve bir dörtgen şeklindedir.1 Wyoming doğal yer şekilleri yerine boylam ve enlemlerle sınırları oluşturulan üç eyaletten biridir. (Diğerleri Utah ve Colorado'dur.) Wyoming, Montana'nın güneyinde, Güney Dakota ve Nebraska'nın batısında, Colorado'nun kuzeyinde, Utah'ın kuzeydoğusunda ve Idaho'nun doğusunda yer alır. Wyoming ABD'nin alan olarak en büyük 10. eyaletidir. Eyalet 253.340 km²dir (97.814 mil kare) ve 23 countyden meydana gelir.

Adalar

Wyoming isimlendirilmiş 32 adaya sahiptir. Bu adaların çoğu Jackson Gölü ve Yellowstone Gölü'nde yer alırlar.

Kamu arazileri

Wyoming topraklarının %48'inden fazlası Amerika Birleşik Devletleri'nin yönetimine aittir.

Parklar

Ulusal Anıtlar

İklim

Wyoming'de genellikle step iklimi ve karasal iklim görülür. Amerika Birleşik Devletleri'nin genel iklimi ile karşılaştırılınca Wyoming'in iklimi daha kuru ve rüzgârlıdır. Yazın Wyoming temmuz ayı ile beraber en yüksek sıcaklıklara ulaşır ve sıcaklık genellikle 85 °F(29 °C) ve 95 °F (35 °C) arasındadır. Yükseklik arttıkça sıcaklık da düşer, 2.700 metrede (9.000 ft) sıcaklık 70 °F (21 °C)dır. Gece sıcaklığın hızlı düşmesi ile sıcaklık 50-60 °F'a ulaşır (10-16 °C). Kışları soğuktur fakat bazı bölgelerde Chinook Rüzgârları sayesinde hava çok daha sıcaktır. Bazen hava aşırı derecede soğur. Wyoming kurak bir eyalettir yıllık ortalama yağış miktarı 250 mm'dir (10 inç).

colspan= "15" style="background: #6688AA; color: #6688AA" | <span style="margin-left: 80px; color: white"><big>Casper Şehri İklimi:</big> </span>
Aylar
Ort. En Yüksek °F (°C)
Ort. En Düşük °F (°C)
Ortalama Yağış İnç (mm)
<small>Source:2</small>

Tarih

Şu an Wyoming olarak bilinen bölgede geçmişte çeşitli Kızılderili halkları yaşamıştır. Arapaholar, Apsalokeler, Lakotalar ve Şoşoniler bu halklar arasındadırlar ancak Avrupalı kâşifler buraya geldiğinde, yalnızca birkaç kabile bölgede bulunuyordu. Bölge İspanyol İmparatorluğu'nun bir parçası iken 1848'de Meksika-Amerika Savaşı bittiğinde Birleşik Devletler'e devredilmiştir. 18. yüzyılın sonlarında Québec ve Montréal'den gelen Fransız-Kanadalı avcılar bölgeye gelmiştir. Bu avcılar arasında Téton, La Ramie, John Colter gibi isimler bulunmaktadır.

Demografi

Nüfus

Amerika Birleşik Devletleri Sayım Bürosunun kayıtlarına göre Wyoming eyaletinin tahmini 2012 nüfusu 576.412'dir. Nüfus 2010 sayımına göre %2,3 artmıştır. .345 2010 sayımına göre nüfusun ırksal dağılımı şöyledir:

  • % 90.7 Beyaz Amerikalılar
  • % 0.8 Afroamerikan
  • % 2.4 Kızılderili ve Alaska yerlileri
  • % 0.8 Asyalı Amerikalılar
  • % 0.1 Hawaiili ve diğer Pasifik adalı
  • % 2.2 İki ya da daha fazla ırktan olanlar
  • % 3.0 diğer ırklar

Etnik olarak nüfusun % 8.9'u Hispanik ya da Latin kökenlidir.6 Nüfusun % 26'sı Alman, % 16'sı İngiliz, %13,3'ü İrlandalı, % 6.5'i Amerikan, %4,3'ü Norveçli ve % 3.5'i İsveçlidir.

İnanç

Wyoming'te en büyük mezhep Protestanlıktır. Dinsizler ve Katolikler de nüfusta önemli yer tutar.

Ekonomi

Birleşik Devletler Ekonomi Analiz Bürosunun kayıtlarına göre Wyoming eyaletinin GSP değeri 38,4 milyar dolardır.7

Eyaletin ocak 2010 işsizlik oranı %7,6'dır.8 Wyoming eyaletinin ekonomi hücreleri diğer eyaletlerden çok farklıdır.

Maden üretimi, seyahat ve turizm eyalet ekonomisinin temel taşlarıdır. Toprakların %50'si federal hükûmete, %6'sı ise eyalet yönetimine aittir. Wyoming'deki 2001 maden üretimi vergiler dâhil 6,7 milyar dolarlık bir değere sahiptir. Turizm sektörünün devlete katkısı ise 2 milyar dolardır.

2002 yılında 6 milyon kişi Wyoming'deki ulusal parkları ve anıtları ziyaret etmiştir. Eyaletin önemli turistik yerleri Yellowstone Millî Parkı,Grand Teton Ulusal Parkı, Independence Rock (Wyoming) ve Fossil Butte National Monument'dir. Yellowstone Ulusal Parkı yılda 3 milyon ziyaretçi alan ilk ulusal parktır.

Maden üretimi

Wyoming'de önemli ölçüde çıkarılan madenler: kömür, doğalgaz, kömür gazı, petrol ve tronadır.

  • Kömür: 2004 yılında Wyoming'den 358,8 milyon ton kömür çıkarılmıştır. Wyoming, Amerika Birleşik Devletlerin en çok kömür çıkarılan eyaletidir.9 Wyoming'de potansiyel olarak çıkarılmayı bekleyen 62,3 milyar ton kömür bulunmaktadır. Madenler Powder Nehri Havzası ve Green River Havzası'nda toplanmıştır.
  • Doğalgaz: 2007 yılında 2.254 trilyon kübik fit doğal gaz çıkarılmıştır. Wyoming, ülke çapında en çok doğal gaz çıkarılan 2. eyalettir.10
  • Kömür gazı: 2002 yılında 9.3 km³ kömür gazı üretilmiştir.
  • Petrol: 2007 yılında 8.490.000 m³ petrol çıkarılmıştır. Wyoming 2007 yılında ülkede en çok petrol çıkarılan 5. eyalettir.11 Petrol en çok kullanılan motor yakıtı olmasının yanında, petrolden plastik, boya ve sentetik kauçuk üretilmektedir.
  • Trona: Wyoming dünyanın en büyük trona rezervlerine sahip yeridir.12 Trona cam, kâğıt, sabun, kabartma tozu, yumuşatıcı ve ilaç üretiminde kullanılır. 2008 yılında Wyoming'den 41,7 milyon ton trona çıkarılmıştır, bu değer dünyada üretilen toplam tronanın %25'ini oluşturur.13

Vergiler

Wyoming, Alaska'dan sonra kişi başına en çok kalkınma payı alan eyalettir. Bu pay ülke ortalamasının iki katıdır.14 Diğer eyaletler bu durumdan hoşlanmazlar. Wyoming eyaleti satışlardan %4 vergi almaktadır. Countyler opsiyonel olarak fazladan %1 vergi alınma kararı verebilirler, ayrıca belirli amaçlar için %1 ek vergi de alabilirler. Gıda satışlarında vergi alınmaz.15 Countylerin %2 ile %5 arasında verdiği karara göre konakla için vergi alınır. Wyoming, eyalet içine ihraç edilen ürünlerden %5 vergi toplamaktadır.

Taşımacılık

Wyoming'in en büyük havalimanı 500 çalışanı ile Jackson Hole Havalimanı'dır. Üç eyaletler arası otoban ve on üç Birleşik Devletler otobanı Wyoming'den geçmektedir. Ek olarak Wyoming eyalet karayolları sistemini barındırmaktadır.

25 numaralı eyaletler arası otoban Cheyenne'nin kuzeyinden geçer ve Cheyenne'de 80 numaralı eyaletlerarası otoban ile kesişir. 90 numaralı eyaletler arası otoban Casper şehrinden geçer ve Buffalo şehri yakınlarında son bulur.

14, 16, 18, 20, 26, 30, 85, 87, 89, 189, 191, 212, ve 287 numaralı Birleşik Devletler otobanları Wyoming'den geçmektedir.

Ayrıca Wyoming kıta ABD'sinde olup da Amtrak tarafından hizmet verilmeyen iki eyaletten biridir (diğeri Güney Dakota).

Countyler

Wyoming eyaleti 23 countyden meydana gelir.

SıraCountyNüfusSıraCountyNüfus
1Laramie94.48313Converse14.008
2Natrona78.62114Goshen13.636
3Campbell47.87415Big Horn11.794
4Sweetwater45.26716Sublette10.368
5Fremont41.11017Platte8.756
6Albany37.27618Johnson8.615
7Sheridan29.59619Washakie8.464
8Park28.70220Crook7.155
9Teton21.67521Weston7.082
10Uinta21.02522Hot Springs4.822
11Lincoln17.96123Niobrara2.456
12Carbon15.666Wyoming Toplamı576.412

<big>Wyoming'in 23 countysi</big>16

License Plate PrefixCountyLicense Plate PrefixCountyLicense Plate PrefixCounty
1Natrona9Big Horn17Campbell
2Laramie10Fremont18Crook
3Sheridan11Park19Uinta
4Sweetwater12Lincoln20Washakie
5Albany13Converse21Weston
6Carbon14Niobrara22Teton
7Goshen15Hot Springs23Sublette
8Platte16Johnson  

Şehirler ve kasabalar

Wyoming 98 belediyeden oluşur.

SıraŞehirCountyNüfus
1CheyenneLaramie60.096
2CasperNatrona55.988
3City of LaramieAlbany31.312
4GilletteCampbell29.389
5Rock SpringsSweetwater23.229
6SheridanSheridan17.517
7Green RiverSweetwater12.622
8EvanstonUinta12.282
9RivertonFremont10.867
10JacksonTeton9.710
11CodyPark9.653
12RawlinsCarbon9.203
13LanderFremont7.571
16DouglasConverse6.084
15PowellPark6.393
14TorringtonGoshen6.690
17WorlandWashakie5.458
18BuffaloJohnson4.624
19NewcastleWeston3.485
20WheatlandPlatte3.680

Wyoming'in en büyük 20 şehri ve kasabası17

Metropoller

2008 istatistiklerine göre nüfusun %30,4'ü metropollerde yaşamaktadır.

Sayım BölgesiCountyNüfus
Cheyenne, WY,Büyükşehir Bölgesi İstatistiğiLaramie County, Wyoming91.738
Casper, WY, Büyükşehir Bölgesi İstatistiğiNatrona County, Wyoming75.450
Gillette, WY, Büyükşehir Bölgesi İstatistiğiCampbell County, Wyoming46.133
Rock Springs, WY, Büyükşehir Bölgesi İstatistiğiSweetwater County, Wyoming43.806
Riverton, WY, Büyükşehir Bölgesi İstatistiğiFremont County, Wyoming40.123
Laramie, WY, Büyükşehir Bölgesi İstatistiğiAlbany County, Wyoming36.299
Jackson, WY-ID, Büyükşehir Bölgesi İstatistiğiTeton County, Wyoming21.294
Teton County, Idaho8.833
Toplam30.127
Sheridan, WY, İstatistiğiSheridan County, Wyoming29.116
Evanston, WY, İstatistiğiUinta County, Wyoming21.118

Birleşik Devletler Sayım Bürosu, Wyoming Eyaleti İstatistikleri18

Eğitim

Eyalette devlet okulları devletin Wyoming hükümetinin atadığı kamu eğitim müfettişi tarafından yönetilir. Eğitim politikaları valinin atadığı dokuz üyeli bir kurul tarafından gerçekleştirilir. Müfredat ve ders kitapları eyalet tarafından belirlenir, federal hükûmet ders içeriğine karışamaz. 2000 yılının yazına kadar işitme engelliler için çalışan bir okul bulunmaktaydı ve bu okul eyalet çapında öğrenci kabul etmekteydi.

Yüksek öğrenim

Eyalette dört senelik eğitim veren Wyoming Ünivesitesi bulunmaktedır. Üniversite Laremie şehrinde yer alır. Eyalette iki yıllık eğitim veren yedi adet kolej bulunmaktadır.

2006 yılında yasa geçmeden önce var olan eğitim kurumları ile denk olmayan diplomalar birçok kurum tarafından verilmekteydi. 2006 yılında çıkan yasa ile bu kurumlar kapatıldı.

Spor

Çeşitli bilgiler

  • Eyaletin onuruna ABD gemisine USS Wyoming ismi verilmiştir.

Wyoming Free State Wyoming projesi için seçilen resmi eyalettir. Projenin amacı olduğunca özgür bir yaşam sağlamak ve tek bir devlet olma yolunda adım atmaktır. Eyalet, çöp ve enkaz temizlemede en iyi eyalet olarak seçilmiştir.

Brokeback Dağı kitabı ve filmi büyük oranda burada oluşturulmasına rağmen, film de olaylar Kanada'nın Alberta eyaletinde geçmektedir.

Wyoming eyaletinin tamamında yalnızca iki adet yürüyen merdiven bulunmaktadır.19

İlgili filmler

'Heaven's Gate', (1980) Cennet Kapısı: Roller Skate Dance Youtube

Kaynakça

Dış bağlantılar

Orijinal kaynak: wyoming. Creative Commons Atıf-BenzerPaylaşım Lisansı ile paylaşılmıştır.

Footnotes

  1. Wyoming QuickFacts from the US Census Bureau . Quickfacts.census.gov. Retrieved on 2013-07-12.

  2. Bls.gov ; Local Area Unemployment Statistics

  3. Votes back repeal of food tax , Billings Gazette, March 3, 2006

Kategoriler