Vietnam alfabesi (Vietnamca: kelimenin tam anlamıyla "[Ulusal dil]") Vietnamca dilinin yazılmasında kullanılan modern yazı sistemidir. Latin dillerinin alfabeleri,1 özellikle Portekiz alfabesinden alınmış bazı digraflar ve dokuz aksan işareti veya aksan kullanır. Bu diyakritik işaretler aynı sesli harfte iki tane görülebildiği için yazılı Vietnamcayı Latin alfabelerinin yerelleştirilmiş varyantları arasında kolayca tanınabilir kılar.2
Vietnam alfabesinde 29 harf vardır. Uluslararası Fonetik Alfabe'de fonetik değeri takiben üstküme olarak işaretlenen 4-6 ton vardır.
<table> <caption>Vietnam alfabesi <a href="#fn1" class="footnote-ref" id="fnref1" role="doc-noteref"><sup>1</sup></a></caption> <thead> <tr class="header"> <th><p>mektup</p></th> <th><p>ad</p></th> <th><p>Yazımda kullanıldığında ad</p></th> <th><p><a href="Uluslararası_Fonetik_Alfabe" title="wikilink">IPA</a></p></th> </tr> </thead> <tbody> <tr class="odd"> <td><p><a href="A" title="wikilink">A</a> <a href="a" title="wikilink">a</a></p></td> <td></td> <td></td> <td></td> </tr> <tr class="even"> <td><p><a href="Ă" title="wikilink">Ă</a> <a href="ă" title="wikilink">ă</a></p></td> <td></td> <td></td> <td></td> </tr> <tr class="odd"> <td><p><a href="Â" title="wikilink">Â</a> <a href="â" title="wikilink">â</a></p></td> <td></td> <td></td> <td></td> </tr> <tr class="even"> <td><p><a href="B" title="wikilink">B</a> <a href="b" title="wikilink">b</a></p></td> <td></td> <td></td> <td></td> </tr> <tr class="odd"> <td><p><a href="C" title="wikilink">C</a> <a href="c" title="wikilink">c</a></p></td> <td></td> <td></td> <td></td> </tr> <tr class="even"> <td><p><a href="D" title="wikilink">D</a> <a href="D" title="wikilink">D</a></p></td> <td></td> <td></td> <td></td> </tr> <tr class="odd"> <td><p><a href="Đ" title="wikilink">Đ</a> <a href="đ" title="wikilink">đ</a></p></td> <td></td> <td></td> <td></td> </tr> <tr class="even"> <td><p><a href="E" title="wikilink">E</a> <a href="e" title="wikilink">e</a></p></td> <td></td> <td></td> <td></td> </tr> <tr class="odd"> <td><p><a href="Ê" title="wikilink">Ê</a> <a href="ê" title="wikilink">ê</a></p></td> <td></td> <td></td> <td></td> </tr> <tr class="even"> <td><p><a href="G" title="wikilink">G</a> <a href="g" title="wikilink">g</a></p></td> <td></td> <td></td> <td></td> </tr> <tr class="odd"> <td><p><a href="H" title="wikilink">H</a> <a href="h" title="wikilink">h</a></p></td> <td></td> <td></td> <td></td> </tr> <tr class="even"> <td><p>Ben ben</p></td> <td></td> <td></td> <td></td> </tr> <tr class="odd"> <td><p><a href="K" title="wikilink">K</a> <a href="k" title="wikilink">k</a></p></td> <td></td> <td></td> <td></td> </tr> <tr class="even"> <td><p><a href="L" title="wikilink">L</a> <a href="l" title="wikilink">l</a></p></td> <td></td> <td></td> <td></td> </tr> <tr class="odd"> <td><p><a href="M" title="wikilink">M</a> <a href="m" title="wikilink">m</a></p></td> <td></td> <td></td> <td></td> </tr> <tr class="even"> <td><p><a href="N" title="wikilink">N</a> <a href="n" title="wikilink">n</a></p></td> <td></td> <td></td> <td></td> </tr> <tr class="odd"> <td><p><a href="O" title="wikilink">O</a> <a href="o" title="wikilink">o</a></p></td> <td></td> <td></td> <td></td> </tr> <tr class="even"> <td><p><a href="Düzeltme_işareti" title="wikilink">Ô</a> <a href="Düzeltme_işareti" title="wikilink">ô</a></p></td> <td></td> <td></td> <td></td> </tr> <tr class="odd"> <td><p>Ç Ç</p></td> <td></td> <td></td> <td></td> </tr> <tr class="even"> <td><p><a href="P" title="wikilink">P</a> <a href="p" title="wikilink">p</a></p></td> <td></td> <td></td> <td></td> </tr> <tr class="odd"> <td><p><a href="Q" title="wikilink">Q</a> <a href="q" title="wikilink">q</a></p></td> <td></td> <td></td> <td></td> </tr> <tr class="even"> <td><p><a href="R" title="wikilink">R</a> <a href="r" title="wikilink">r</a></p></td> <td></td> <td></td> <td></td> </tr> <tr class="odd"> <td><p><a href="S" title="wikilink">S</a> <a href="s" title="wikilink">s</a></p></td> <td></td> <td></td> <td></td> </tr> <tr class="even"> <td><p><a href="T" title="wikilink">T</a> <a href="t" title="wikilink">t</a></p></td> <td></td> <td></td> <td></td> </tr> <tr class="odd"> <td><p><a href="U" title="wikilink">U</a> <a href="u" title="wikilink">u</a></p></td> <td></td> <td></td> <td></td> </tr> <tr class="even"> <td><p>Ư ư</p></td> <td></td> <td></td> <td></td> </tr> <tr class="odd"> <td><p><a href="V" title="wikilink">V</a> <a href="v" title="wikilink">v</a></p></td> <td></td> <td></td> <td></td> </tr> <tr class="even"> <td><p><a href="X" title="wikilink">X</a> <a href="x" title="wikilink">x</a></p></td> <td></td> <td></td> <td></td> </tr> <tr class="odd"> <td><p><a href="Y" title="wikilink">Y</a> <a href="y" title="wikilink">y</a></p></td> <td></td> <td></td> <td></td> </tr> </tbody> </table> <section class="footnotes footnotes-end-of-document" role="doc-endnotes"> <hr /> <ol> <li id="fn1" role="doc-endnote"><a href="#fnref1" class="footnote-back" role="doc-backlink">↩︎</a></li> </ol> </section>Vietnam alfabesi 3
Alfabe büyük ölçüde Portekizce'den türetilmiştir, ancak gh ve gi kullanımı İtalyancadan ödünç alınmış (ghetto, Giuseppe) ve Yunanca ve Latince'den c / k / qu (canis, karşılaştırması), bu harflerin İngilizce kullanımını yansıtır (cat, kite, queen).
Yazım ve telaffuz arasındaki bağlantı biraz karmaşıktır. Bazı durumlarda, aynı harf birkaç farklı sesi temsil edebilir ve farklı harfler aynı sesi temsil edebilir. Çünkü ortografi yüzyıllar önce tasarlanmıştı ve doğrudan yukarıdaki grafikte gösterildiği gibi Orta ve Modern Vietnamca arasındaki farktan da anlaşılabileceği üzere konuşulan dil değişti.
Vietnamca bir tonlu dilidir, yani her kelimenin anlamı, telaffuz edildiği tona bağlıdır. Standart kuzey lehçesinde altı farklı ton vardır. Güneyde, hỏi ve ngã tonlarının birleşmesi vardır, aslında beş temel ton bırakır. Birincisi ("seviye tonu") işaretlenmez ve diğer beşi hecenin sesli harf kısmına uygulanan aksanlarla gösterilir. Ton adları, her tonun adı tanımladığı tonda söylenecek şekilde seçilir.
Çin yazı sisteminden gelen etkinin bir sonucu olarak, Vietnamca hece her biri sanki bir sözcükmiş gibi yazılır. Geçmişte, çok heceli kelimelerdeki heceler tireler ile birleştirildi, ancak bu uygulama öldü ve tireleme artık ödünç kelimeler için ayrıldı. Yazılı hece soldan sağa aşağıdaki sırayla en fazla üç bölümden oluşur:
M.Ö. en az 111'den beri Vietnam edebiyatı, hükümet makaleleri, bilimsel çalışmalar ve dini yazılar klasik Çince ( ch ( Han ) dilinde yazılmıştır. En azından 8. yüzyıldan beri Vietnamca, çeşitli Çince karakterler () kullanılarak yazılmıştır, her biri bir kelimeyi temsil eder. Sistem chu Han'a dayanıyordu, ancak Vietnamca icat edilen karakterlerle de desteklendi ( , uygun Nom karakterleri) yerel Vietnamca kelimeleri temsil eder.
1520 gibi erken bir tarihte, Vietnam'daki Portekizli ve İtalyan Cizvit misyonerleri Latin alfabesini dili öğrenmeye yardımcı olmak ve yazmak için kullanmaya başladılar. Bu çabalar sonunda Portekizli misyoner Francisco de Pina tarafından başlatılan mevcut Vietnam alfabesinin geliştirilmesine yol açtı. Çalışmalarına, ülkede 1624-1644 yılları arasında çalışan Avignon misyoneri Alexandre de Rhodes tarafından devam edildi. Gaspar do Amaral ve António Barbosa'nun önceki sözlüklerini temel alan Rhodes, daha sonra 1651'de Roma'da yazım sistemlerini kullanarak yazdırılan Vietnamca – Portekizce – Latin sözlük olan Dictionarium Annamiticum Lusitanum et Latinum'u yazdı.
1910'da Fransız Çinhindi yönetimi chữ Quốc ngữ'yu (modern Vietnam alfabesi) zorunlu kıldı.4
Başlangıçta Vietnam'daki Hristiyan topluluklarında kullanılmıştır. Bazı misyonerler Konfüçyüsçü edebiyatı Vietnam'daki Katolik dönüşümünün (ve Vietnam'ın Fransız kontrolünün) ana engeli olarak gördüler. Latin alfabesi, Çinli eğitimli emperyal seçkinler tarafından kaba olarak küçülen Vietnamca popüler literatürü yayınlamanın bir aracı haline geldi.5
Tarihçi Pamela A.Pears Vietnam'da, Latin alfabesini oluşturarak Fransızların Vietnamlıları geleneksel edebiyatlarından kestiğini ve okuyamadıklarını iddia etti.6 Bazı Fransızlar başlangıçta Vietnamca'yı tamamen Fransızca diliyle değiştirmeyi planladılar, ancak yerli nüfusa kıyasla az sayıda Fransız yerleşimci göz önüne alındığında, bu asla ciddi bir proje değildi. 1910'a kadar Vietnamca yazmak için chữ Quốc ngữ kullanımını kabul ettiler, çünkü hâlâ dili romanlaştırma ve Han Nom'u silme hedeflerine ulaşmışlardı.7
1907-1908 yılları arasında kısa ömürlü Tonkin Özgür Okulu quoc ngu'yu ilan etti ve genel nüfusa Fransızca öğretti.
1917'de Fransızlar, "eski rejim" ile bağlantılı aristokrat bir sistem olarak görülen Vietnam'ın Konfüçyüsçü sınav sistemini bastırdı ve böylece Vietnamlı seçkinlerin çocuklarını Fransız dil eğitim sisteminde eğitmeye zorladı. İmparator Khải Định, 1918'de geleneksel yazı sisteminin kaldırıldığını ilan etti.8 En geleneksel milliyetçiler Konfüçyüsçü sınav sistemini ve ideogramların kullanılmasını desteklerken, Vietnamlı devrimciler ve ilerici milliyetçiler ve Fransız yanlısı seçkinler Fransız eğitim sistemini eski Çin hakimiyetinin tüm kalıntılarından kurtulmanın, demokratikleştirmenin bir yolu olarak gördüler; Vietnamlıları modern dünyaya ve Fransız cumhuriyeti ile belirlenen ideallere açmak.
Fransız sömürge rejimi daha sonra yerliler için başka bir eğitim sistemi kurdu ve Vietnamca'yı Latin alfabesi kullanarak ilkokulda ilk dil olarak, sonra Fransızca'yı ikinci dil olarak öğrettiler. İlköğretim için yüz binlerce ders kitabı Latin alfabesi kullanılarak yayınlanmaya başladı, Vietnam kültürünün ifadesi için popüler ortama dönüştürmenin istemsiz sonucu ile. 1930'ların sonlarına doğru nüfusun yaklaşık % 10'u okuryazardı. Bu birkaç on yıl öncesine kıyasla dev bir artış idi.9
21. yüzyıl bilgisayar destekli dizgi yöntemlerinin ortaya çıkmasından önce, Vietnamlıların dizgi ve baskı sistemi, aksan ve diyakritik işaret sayısı nedeniyle bir "kabus" olarak tanımlanmıştı.101112
Çağdaş Vietnamca metinler bazen Vietnamca yazım kurallarına uyarlanmamış kelimeler içerebilir.
Orijinal kaynak: vietnam alfabesi. Creative Commons Atıf-BenzerPaylaşım Lisansı ile paylaşılmıştır.
Haudricourt, André-Georges. 2010. "The Origin of the Peculiarities of the Vietnamese Alphabet." Mon-Khmer Studies 39: 89–104. Translated from: Haudricourt, André-Georges. 1949. "L'origine Des Particularités de L'alphabet Vietnamien." Dân Viêt-Nam 3: 61–68. ↩
Jakob Rupert Friederichsen Opening Up Knowledge Production Through Participatory Research? Frankfurt 2009 [6.1 History of Science and Research in Vietnam] Page 126 "6.1.2 French colonial science in Vietnam: With the colonial era, deep changes took place in education, communication, and ... French colonizers installed a modern European system of education to replace the literary and Confucianism-based model, they promoted a romanized Vietnamese script (Quốc Ngữ) to replace the Sino-Vietnamese characters (Hán Nôm)" ↩
Vietnamese writing system | erişimtarihi = 13 Nisan 2019 | dil = İngilizce | çalışma = Encyclopedia Britannica | arşivurl = https://web.archive.org/web/20150719132607/https://www.britannica.com/topic/Quoc-ngu | arşivtarihi = 19 Temmuz 2015 | ölüurl = hayır }} ↩
Nguyên Tùng, "Langues, écritures et littératures au Viêt-nam", Aséanie, Sciences humaines en Asie du Sud-Est, Vol. 2000/5, pp. 135-149. ↩
Note 3. "The French had to accept reluctantly the existence of chữ quốc ngữ. The propagation of chữ quốc ngữ in Cochinchina was, in fact, not without resistance [by French authority or pro-French Vietnamese elite] [...] Chữ quốc ngữ was created by Portuguese missionaries in the phonemic orthography of Portuguese language. The Vietnamese could not use chữ quốc ngữ to learn French script. The French would mispronounce chữ quốc ngữ in French orthography, particularly people's names and place names. Thus, the French constantly disparaged chữ quốc ngữ because of its uselessness in helping with the propagation of French script." ↩
Anderson, Benedict. 1991. Imagined Communities: Reflections on the Origin and Spread of Nationalism. London: Verso. pp. 127-128. ↩
Wellisch 1978 , p. 94. ↩
"Language Monthly, Issues 40–57" 1987 , p. 20. ↩
Sassoon 1995, p.
Ne Demek sitesindeki bilgiler kullanıcılar vasıtasıyla veya otomatik oluşturulmuştur. Buradaki bilgilerin doğru olduğu garanti edilmez. Düzeltilmesi gereken bilgi olduğunu düşünüyorsanız bizimle iletişime geçiniz. Her türlü görüş, destek ve önerileriniz için iletisim@nedemek.page