triyaj ne demek?

Triyaj, acil tıpta kullanılan, yaralı veya hasta kişilerin acil durumun ciddiyetine göre sıralanması ve tedavi edilmesi için kullanılan bir sistemdir. Amaç, sınırlı kaynaklarla en fazla sayıda insanın hayatını kurtarmak veya en fazla faydayı sağlamaktır. Triyaj, savaş alanlarında, doğal afetlerde, büyük kazalarda ve aşırı yoğun acil servislerde kullanılır.

Triyaj sistemleri farklılık gösterebilir, ancak temel prensip, hastaların ve yaralıların acil durumun ciddiyetine ve hayatta kalma şanslarına göre kategorilere ayrılmasıdır. Genellikle kullanılan kategoriler şunlardır:

• Acil (Kritik): Hayati tehlikesi olan ve acil müdahale gerektiren hastalar. Örneğin, solunum sıkıntısı çeken, ağır kanama yaşayan veya şok halindeki kişiler. Bu kişiler en öncelikli olarak tedavi edilir.

• Aciliyetli (Ciddi): Hayati tehlikeleri olmasa da ciddi yaralanmaları veya hastalıkları olan kişiler. Örneğin, kırık kemikleri olan, ciddi yanıkları olan veya orta derecede kanama yaşayan kişiler. Acil durumdan sonra tedavi edilirler.

• Az Aciliyetli (Orta): Hayati tehlikesi olmayan ve tedavi beklemeyi göze alabilecek hastalar. Örneğin, hafif yaralanmaları olan veya hafif hastalığı olan kişiler. Acil ve aciliyetli vakalardan sonra tedavi edilirler.

• Acil Değil (Düşük): Tedaviye hemen ihtiyaç duymayan kişiler. Örneğin, sadece küçük bir sıyrık veya kesik olan kişiler. Son sırada tedavi edilirler.

Triyaj sistemlerinde sıklıkla kullanılan yöntemlerden bazıları şunlardır:

• START (Simple Triage And Rapid Treatment): Hızlı bir değerlendirme yöntemi olup, solunum, perfüzyon (kan akışı) ve mental durumu değerlendirerek hastaları kategorize eder.

• SALT (Simple Assessment and Lifesaving Treatment): START'a benzer ancak daha basit bir yöntemdir.

• Manchester Triage System (MTS): Hastanelerde kullanılan daha kapsamlı bir sistemdir. Hastanın yaşını, şikayetlerini ve hayati bulgularını değerlendirir.

Triyaj, etik ve pratik kararlar gerektiren zorlu bir süreçtir. Kaynakların sınırlı olduğu durumlarda, bazı hastaların tedaviyi geciktirebileceği veya tedavi edilemeyeceği anlamına gelir. Bu durum, tıbbi personelin zorlu etik ikilemlerle yüzleşmesine neden olabilir. Ancak, mevcut kaynakların en etkili şekilde kullanılmasını sağlayarak en fazla insanın hayatını kurtarmayı hedefler.