tezkire ne demek?

Tezkire, Osmanlı döneminde edebiyatçıların hayatlarını, eserlerini ve edebi kişiliklerini anlatan biyografik eserlere verilen addır. Bir nevi edebiyat tarihçesi ve biyografi antolojisi niteliğindedirler. Tezkireler, sadece biyografik bilgiler vermez; aynı zamanda yazarların şiirlerinden örnekler, edebi görüşleri ve kişiliği hakkında değerlendirmeler de içerir. Bu özelliğiyle dönemin edebiyat hayatını ve zevklerini anlamak için önemli bir kaynaktır.

Tezkirelerin özellikleri şunlardır:

• Biyografik Bilgi: Yazarın adı, doğum yeri ve tarihi, vefat tarihi, hayatı hakkında kısa bir özet, eserlerinin listesi gibi bilgiler içerir.
• Edebi Değerlendirme: Yazarın edebi kişiliği, tarzı, güçlü ve zayıf yönleri hakkında yazarın görüşleri yer alır. Bu değerlendirmeler, tezkire yazarının edebi zevki ve bakış açısını da yansıtır.
• Şiir Örnekleri: Yazarın şiirlerinden seçmeler sunar. Bu seçkiler, yazarın tarzını ve yeteneğini göstermek amacıyla yapılır.
• Edebiyat Tarihi: Tezkireler, sadece bireysel yazarları değil, aynı zamanda dönemin edebiyatını ve gelişmesini de yansıtır. Bir dönemde hangi türlerin popüler olduğunu, hangi edebiyatçıların öne çıktığını gösterir.
• Sınıflandırma: Tezkireler genellikle yazarları alfabetik sıraya göre veya coğrafi bölgelere göre sınıflandırır. Bazı tezkirelerde yazarlar, mensup oldukları edebi okullara veya tarzlarına göre de gruplandırılabilir.

Önemli Tezkire Yazarları ve Eserleri:

• Latifi'nin Tezkiresi: En eski ve önemli tezkirelerden biridir.
• Şeyhülislam Yahya Efendi'nin Tezkiresi: Geniş kapsamlı bir eserdir.
• Âşık Çelebi'nin Keşfü'z-Zünûn: Daha çok genel bir eser olsa da, edebiyatçılar hakkında da bilgiler içerir.
• Mustafa Âli'nin Menakıb-ı Âli Paşa: Bir şahsın hayatını anlatırken dönemin edebiyatçılarından da bahsetmektedir.

Tezkireler, Osmanlı Türk edebiyatının anlaşılması ve incelenmesi için vazgeçilmez kaynaklardır. Bu eserler, sadece edebiyat tarihi açısından değil, aynı zamanda o dönemin sosyal, kültürel ve siyasi hayatı hakkında da bilgi verir. Günümüzde de araştırmacılar tarafından yoğun bir şekilde kullanılmaktadırlar.