Tenge (Kazakça: teñge, sembolü:₸ ISO 4217 kodu: KZT), Kazakistan'ın para birimidir. Ülkenin SSCB'den ayrılması sonucu ekonominin yeniden yapılandırılması ve 1993 yılında ulusal para birimi olan tenge, Kazakistan Ulusal Bankası tarafından tedavüle sürüldü.1 Kazakistan'ın bağımsız bir ekonomik gelişme yolunda ilerleme çabaları 1996 yılından itibaren sonuç vermeye başladı ve bağımsızlık tarihinde ilk defa büyümeye geçmiş, aynı yıl içerisinde enflasyon denetim altına alınmaya başlanmıştır.
Ayrıca Kazakistan tenge'si üst üste 3 yıl boyunca dünyanın en güzel banknotu olarak seçilmiştir.23
1991'de Sovyetler Birliği'nin dağılması sonrası çoğu ülke tarafından ortak para birimini koruma girişiminde bulunuldu. Bu yüzden eski Sovyet ülkeleri arasındaki güçlü ticari ilişkileri sürdürme isteği en önemli hedef olarak kabul edildi. Ancak siyasi durum, ortak bir para birimini korumak için elverişli değildi.4
12 Kasım 1993'te, Kazakistan cumhurbaşkanı Nursultan Nazarbayev, "Kazakistan Cumhuriyeti'nin ulusal para biriminin tanıtılması" kararını çıkarttı. 15 Kasım 1993'te ise bu yeni para birimi 1 tenge = 500 ruble oranıyla tanıtıldı. 1991'de paranın tasarlanması için Mendybay Alin, Timur Suleymenov, Asimsaly Duzelkhanov ve Khayrulla Gabzhalilov'un içinde bulunduğu tasarımcılardan oluşan özel bir grup oluşturuldu. Bu nedenle, her 15 Kasım "Kazakistan Cumhuriyeti Ulusal Para Birimi Günü" olarak kutlanmaktadır. İlk banknotlar Birleşik Krallık'ta, madeni paralar ise Almanya'da basıldı. 1995 yılında ise paranın Kazakistan'da basılması için bir tenge baskı fabrikası açıldı.
Şubat 2019'da Kazakistan cumhurbaşkanı Nursultan Nazarbayev, Kazakistan'ın resmi dili (Kazakça) olmadığı için gelecekte basılacak olan banknot ve madeni paralardan Rusça yazıları kaldıracak bir yasa tasarısı imzaladı.5
2006 sonbaharında, Kazakistan Ulusal Bankası tenge sembolü için bir yarışma düzenledi ve 30.000'den fazla başvuru gerçekleşti. 20 Mart 2007'de, Nevruz tatilinden iki gün önce, Kazakistan Ulusal Bankası tenge simgesini onayladı: ₸. 29 Mart 2007'de ise, iki tasarımcıyı (Vadim Davydenko ve Sanzhar Amirhanov) yarışmanın kazananı olarak ilan etti. 1.000.000 tenge ödülünü ve Kazakistan tenge simgesinin "ebeveynleri" unvanını paylaştılar. Simge, 2008 yılında Unicode kodlaması için önerildi ve U+20B8 kod numarasıyla Unicode 5.2.0'a (Ağustos 2009) dahil edildi.6
Dolaşımdaki madeni paralar Kazakistan Öskemen Darphanesi tarafından üretildi.
1993 yılında ilk madeni para dizisi, 2, 5, 10, 20 ve 50 tiyin değerlerinde ve üzerlerinde Kazakistan arması olacak şekilde bronzdan, 1, 3, 5, 10 ve 20 ise üzerlerinde efsanevi hayvanların yer alacağı şekilde nikelden üretildi.
Dosya:KAZ-2ty.jpg|2 Tiyin Dosya:KAZ-5ty.JPG|5 Tiyin Dosya:KAZ-10ty.JPG|10 Tiyin Dosya:KAZ-20ty.JPG|20 Tiyin Dosya:KAZ-50ty.JPG|50 Tiyin Dosya:KAZ-1t1.jpg|1 Tenge Dosya:KAZ-3t.jpg|3 Tenge Dosya:KAZ-5t1.jpg|5 Tenge Dosya:KAZ-10t1.jpg|10 Tenge Dosya:KAZ-20t1.jpg|20 Tenge
1997'de, tiyin'in olmadığı ve en küçük paranın 1 tenge olacağı yeni bir seri tedavüle çıkarıldı.
Dosya:1tenge 1997.png|1 Tenge Dosya:2tenge 2005.png|2 Tenge Dosya:5tenge 1997.png|5 Tenge Dosya:10tenge 1997.png|10 Tenge Dosya:20tenge 1997.png|20 Tenge Dosya:50tenge 1997.png|50 Tenge Dosya:100tenge 2002.png|100 Tenge
26 Nisan 2019'da ikinci seri ile tamamen aynı özelliklere sahip olarak tedavüle çıkarıldı. Değişiklik olarak yazıların Kiril alfabesi yerine Latin alfabesi ile yazıldı. Yazılar ön yüze Qazaqstan Respýblıkasy (Kazakistan Cumhuriyeti), arka yüze ise Teńge şeklinde yazıldı.7 Üçüncü seri dönemin Cumhurbaşkanı Nursultan Nazarbayev tarafından Kiril tabanlı bir alfabeden Latin kökenli bir alfabeye geçme, Kazak kültürünü ve ülkeyi Rus etkisinden uzaklaştırma konusundaki geçiş kararının bir parçası olarak yayınlandı. Madeni paraların tasarımları ise 20 Mart 2019'da geçici cumhurbaşkanı Kasım Cömert Tokayev tarafından onaylandı.
2020 yılında Kazakistan Ulusal Bankası 200 tenge değerinde yeni madeni para birimini çıkardı.8
Dosya:1-TEŃGE.jpg|1 tenge Dosya:2-TEŃGE.jpg|2 tenge Dosya:5-TEŃGE.jpg|5 tenge Dosya:10-TEŃGE.png|10 tenge Dosya:20-TEŃGE.jpg|20 tenge Dosya:50-TEŃGE.png|50 tenge Dosya:100-TEŃGE.jpg|100 tenge Dosya:200-TENGE.jpg|200 tenge
Hatıra paralar 20, 50, 100, 500, 1.000, 2.500, 5.000 ve 10.000 tenge cinsinden tedavüle çıkartılır. Gümüş ve altın paralar ise 1, 2, 5, 10, 20, 50 ve 100 tenge cinsinden tedavüle çıkartılır.
15 Kasım 1993'te Kazakistan Ulusal Bankası 1, 2, 5, 10, 20 ve 50 tiyn, 1, 3, 5, 10, 20 ve 50 tenge olacak şekilde paraları tedavüle çıkarttı. Kısa süre sonra 100 tenge tedavüle çıkartıldı. Bunları 1994 yılında 200, 500 ve 1.000 tenge takip etti. 1996'da 2.000 tenge, 1999'da 5.000 tenge ve 28 Temmuz 2003'te 10.000 tenge tedavüle çıkartıldı.9
| 1993 Serisi |
|---|
| Resim |
| Ön yüz |
Kazakistan Ulusal Bankası 2006 yılında yeni bir banknot serisi yayınladı. Banknotlar öncekilerle aynı değerlerdedir.
2006 serisi öncekilerden tasarımsal olarak çok daha farklı. Ayrıca paranın ön yüzü dikeydir ve Kazakça yazılmıştır. Tüm banknotlarda Astana Bayterek anıtı, Kazakistan bayrağı, Kazakistan arması, Kazakistan'ın ilk cumhurbaşkanı Nursultan Nazarbayev'in imzalı el izi ve Kazakistan milli marşı'nın sözleri yer almaktadır. Tek farkları renkleridir.
| 2006 Serisi |
|---|
| Resim |
| Ön yüz |
Kazakistan Ulusal Bankası, 2011, 2012, 2013 ve 2014 yıllarında 1.000, 2.000, 5.000 ve 10.000 tenge cinsinden yeni bir banknot serisi yayınladı. Bu serinin tasarımlarında "Kazak Eli" anıtı yer alıyor. 2017 yılında, Kazakistan Ulusal Bankası bu serinin bir parçası olarak 500 tenge değerinde bir banknot tedavüle çıkarttı, ancak banknotun arka tarafında bir martı görüntüsü ve Kazakistan'ın başkenti Astana'daki Moskova iş merkezinin görüntüsü yer alması tartışmalara neden oldu.10
| 2011-2017 Serisi |
|---|
| Resim |
| Ön yüz |
2008'den bu yana, Astana düzenlenen 2011 Asya Kış Oyunları'nın tasvir edildiği banknotlar da dahil olmak üzere bir dizi hatıra tasarımı tedavüle çıkartıldı. Hatıra banknotlar 1.000 tenge, 2.000 tenge, 5.000 tenge ve 10.000 tenge olarak tedavüle çıkartılır.
| Yıl | Birim | Ön yüzü | Arka yüzü | Açıklama |
|---|---|---|---|---|
| 2001 | 5.000 tenge | Sovyetler Birliği'nden bağımsızlığın 10. yıldönümünü anmak için basılmıştır. | ||
| 2008 | 5.000 tenge | Kazak tengesi'nin 15. yıldönümünü anmak için basılmıştır. | ||
| 2010 | 1.000 tenge | AGİT'in Kazakistan Devletinde buluşmasını anmak için basılmıştır. | ||
| 2011 | 1.000 tenge | Kazakistan'ın İslam İşbirliği Teşkilatı başkanlığını anmak için basılmıştır. | ||
| 2011 | 2.000 tenge | Astana'nın ev sahipliği yaptığı Asya Kış Oyunları anısına basılmıştır. | ||
| 2011 | 10.000 tenge | Sovyetler Birliği'nden bağımsızlığın 20. yıldönümünü kutlamak için basılmıştır. | ||
| 2013 | 1.000 tenge | Ön yüzünde Kül Tigin, arka yüzünde ise Kül Tigin Yazıtı yer almaktadır. | ||
| 2016 | 10.000 tenge | Sovyetler Birliği'nden bağımsızlığın 25. yıldönümünü kutlamak için basılmıştır. Ayrıca 1 Aralık İlk Devlet Başkanı Günü sebebiyle arka yüzünde Nursultan Nazarbayev'in bir portresi yer almaktadır.11 |
Orijinal kaynak: tenge. Creative Commons Atıf-BenzerPaylaşım Lisansı ile paylaşılmıştır.
Ne Demek sitesindeki bilgiler kullanıcılar vasıtasıyla veya otomatik oluşturulmuştur. Buradaki bilgilerin doğru olduğu garanti edilmez. Düzeltilmesi gereken bilgi olduğunu düşünüyorsanız bizimle iletişime geçiniz. Her türlü görüş, destek ve önerileriniz için iletisim@nedemek.page