subjektivizm ne demek?
Subjektivizm
Subjektivizm, bilginin, gerçeğin veya ahlaki değerlerin bireyin öznel deneyimlerine, duygularına, inançlarına ve algılarına bağlı olduğunu savunan felsefi bir görüştür. Nesnel, bağımsız bir gerçekliğin varlığını reddetmez, ancak bu gerçekliğe dair bilgimizin bireysel yorumlarımızla şekillendiğini vurgular.
Temel İlkeler:
- Öznelliğin Önceliği: Subjektivizm, bilginin veya değerin kaynağının bireysel özne olduğunu savunur. Dış dünyadaki olaylar veya nesneler, ancak bireyin zihninde anlam kazandığında önemli hale gelir.
- Görecelilik: Gerçek veya değerler, kişiden kişiye değişebilir. Bir kişi için doğru veya iyi olan bir şey, başka bir kişi için yanlış veya kötü olabilir.
- Kesin Bilginin İmkansızlığı: Tamamen nesnel ve kesin bir bilgiye ulaşmanın mümkün olmadığını savunur. Çünkü her bilgi, bireyin algı süzgecinden geçerek anlam kazanır.
Çeşitleri:
Subjektivizm, farklı alanlarda farklı şekillerde kendini gösterir:
- Metafiziksel Subjektivizm: Gerçekliğin, bireyin zihni tarafından yaratıldığını veya şekillendirildiğini savunur.
- Epistemolojik Subjektivizm (Bilgi Kuramsal Subjektivizm): Bilginin bireysel deneyimlere ve algılara bağlı olduğunu savunur. Nesnel bir gerçekliğin varlığına inanılsa bile, bu gerçekliğe dair bilgimizin her zaman öznel bir yorum içerdiği öne sürülür.
- Ahlaki Subjektivizm: Ahlaki değerlerin bireysel tercihler veya duygularla belirlendiğini savunur. Nesnel ahlaki ilkelerin varlığını reddeder.
Eleştiriler:
Subjektivizm, bazı eleştirilere maruz kalmaktadır:
- Görecelilik Sorunu: Her şeyin öznel olduğu kabul edilirse, farklı görüşler arasında nasıl bir değerlendirme yapılacağı sorusu ortaya çıkar.
- Nesnel Gerçekliğin Reddi: Dış dünyanın varlığını tamamen reddetmek, gerçeklikle bağımızı koparmak anlamına gelebilir.
- Evrensel Değerlerin Yokluğu: Ahlaki subjektivizm, evrensel ahlaki değerlerin olmadığı anlamına gelir ki bu da ahlaki tartışmaları ve işbirliğini zorlaştırır.
İlgili Kavramlar: