sitotoksik ne demek?
Sitotoksik, hücrelere toksik (zehirli) etki gösteren maddeler veya süreçler için kullanılan bir terimdir. Bu maddeler veya süreçler, hücrelerin normal fonksiyonlarını bozarak veya doğrudan hücre ölümüne (apoptoz veya nekroz) yol açarak hücrelere zarar verirler.
Sitotoksik Etki Mekanizmaları:
- Hücre Membranına Zarar Verme: Bazı sitotoksik maddeler, hücre zarının yapısını bozarak hücrenin içeriğinin dışarı sızmasına ve hücrenin ölmesine neden olur.
- DNA Hasarı: DNA'ya zarar veren maddeler, hücrenin genetik bilgisini bozarak hücrenin normal fonksiyonlarını yerine getirmesini engeller veya kontrolsüz hücre bölünmesine (kanser) yol açabilir.
- Protein Sentezini İnhibe Etme: Protein sentezini engelleyen maddeler, hücrenin hayati öneme sahip proteinleri üretmesini engelleyerek hücre ölümüne neden olur.
- Metabolik Süreçleri Bozma: Hücrelerin enerji üretimi gibi temel metabolik süreçlerini bozan maddeler, hücrenin hayatta kalması için gerekli olan enerjiyi sağlamasını engelleyerek hücre ölümüne yol açar.
- Apoptozu Tetikleme: Bazı sitotoksik maddeler, hücrede programlanmış hücre ölümü olarak bilinen apoptoz sürecini tetikleyerek hücrenin kontrollü bir şekilde ölmesini sağlar.
Sitotoksik Maddelere Örnekler:
- Kemoterapi İlaçları: Kanser tedavisinde kullanılan birçok ilaç, hızlı bölünen kanser hücrelerini hedef alarak sitotoksik etki gösterir. (Kemoterapi)
- Bazı Toksinler: Bakteriler, mantarlar veya bitkiler tarafından üretilen bazı toksinler, hücrelere zarar vererek sitotoksik etki gösterir.
- Ağır Metaller: Kurşun, civa gibi ağır metaller, hücrelerde birikerek sitotoksik etki gösterebilir.
- Radyasyon: Yüksek dozda radyasyon, DNA'ya zarar vererek sitotoksik etki gösterebilir.
Sitotoksisite Testleri:
Sitotoksik maddelerin hücreler üzerindeki etkilerini değerlendirmek için çeşitli laboratuvar testleri kullanılır. Bu testler, hücre canlılığını, hücre proliferasyonunu (çoğalmasını) veya hücre ölümünü ölçerek sitotoksik etkinin derecesini belirlemeye yardımcı olur. (Sitotoksisite%20Testleri)