psikanaliz ne demek?

Psikanaliz, Sigmund Freud tarafından geliştirilen ve daha sonra diğer düşünürler tarafından genişletilen bir psikolojik tedavi yöntemi ve bir kişilik teorisi. Temel olarak, bilinçdışı zihinsel süreçlerin davranış, düşünce ve duygular üzerindeki etkisini anlamaya ve değiştirmeye odaklanır. Psikanalizin temel varsayımları şunlardır:

Temel Kavramlar:

• Bilinçdışı: Bilincin dışında kalan, ancak davranışlarımızı, düşüncelerimizi ve duygularımızı etkileyen düşünce, duygu ve anıların deposudur. Psikanalize göre, bilinçdışındaki çatışmalar ve bastırılmış dürtüler, psikolojik problemlere yol açar.
• Bastırma (Represyon): Rahatsız edici düşünce, duygu veya anıları bilinçdışına itme mekanizmasıdır.
• Savunma Mekanizmaları: Ego'nun (kişiliğin bilinçli kısmı), id'in (ilkel dürtülerin merkezi) ve süperego'nun (ahlaki değerlerin merkezi) arasındaki çatışmalardan kaynaklanan anksiyeteyle başa çıkmak için kullandığı yöntemlerdir. Örnekler arasında inkar, projeksiyon, rasyonalizasyon ve yer değiştirme bulunur.
• İd, Ego, Süperego: Kişiliğin üç temel bileşenidir. İd, ilkel dürtülere (örneğin, cinsellik ve saldırganlık) odaklanır; ego, gerçeklikle başa çıkma ve dürtülerin tatminini geciktirme işlevini görür; süperego ise ahlak ve vicdanı temsil eder.
• Psikoseksüel Gelişim: Freud'a göre, çocukluk dönemindeki deneyimler, özellikle cinsel dürtülerin gelişimini etkileyen deneyimler, yetişkinlikteki kişilik ve psikolojik sağlığı şekillendirir. Belirli gelişim aşamalarında yaşanan sorunlar, psikolojik sorunlara yol açabilir.
• Rüyalar: Bilinçdışının içeriğini ortaya çıkaran bir yol olarak görülür. Rüya analizi, psikanalizde önemli bir tekniktir.
• Transferans: Terapistle olan ilişkide, geçmiş ilişkilerdeki duyguların ve kalıpların yansıtılmasıdır. Psikanalizde, transferansın analizi önemlidir.
• Karşı Transferans: Terapistin danışana karşı geliştirdiği duygusal tepkilerdir.

Psikanalitik Tedavi Yöntemleri:

• Serbest Anlatım: Danışanın aklına gelen her şeyi engellenmeden ifade etmesi.
• Rüya Analizi: Rüyaların sembolik anlamının yorumlanması.
• Transferans Analizi: Terapistle olan ilişki içinde ortaya çıkan duyguların ve davranışların incelenmesi.
• Yorumlama: Terapistin danışanın sözleri, davranışları ve rüyalarının altında yatan bilinçdışı anlamı ortaya çıkarması.

Psikanalizin Eleştirileri:

Psikanaliz, bilimsel olarak kanıtlanması zor olan birçok kavrama dayanır ve bazı eleştiriler almıştır:

• Bilimsel Kanıt Eksikliği: Birçok psikanalitik kavramın ampirik olarak doğrulanması zordur.
• Subjektiflik: Yorumlama büyük ölçüde terapistin subjektif görüşüne bağlıdır.
• Uzun Süreli ve Pahalı Tedavi: Psikanalitik tedavi genellikle uzun ve pahalıdır.
• Seks ve Saldırganlık Odaklılığı: Bazıları Freud'un seks ve saldırganlık üzerine odaklanmasının aşırı olduğunu düşünür.

Sonuç olarak, psikanaliz psikoloji tarihinde önemli bir yere sahiptir ve modern psikolojinin gelişimini etkilemiştir. Ancak, bilimsel kanıt eksikliği ve subjektifliği nedeniyle eleştirilmektedir. Günümüzde, psikanaliz saf haliyle daha az kullanılmakta, ancak bazı kavramları ve teknikleri diğer psikoterapi yaklaşımlarında adapte edilerek kullanılmaktadır.