prolaktin ne demek?

Prolaktin, hipofiz bezinin ön lobu tarafından salgılanan iç salgı hormonudur. İnsanlarda PRL geni tarafından kodlanır.¹

Gebelik sırasında öbür iç salgı hormonları tarafından tam olarak gelişmeleri sağlanmış meme bezlerinden süt salgısını uyaran prolaktin, diğer hipofiz maddeleri olmaksızın etkisini gösteremez. Süt salgısını uyarmasının yanı sıra, cinsel bezleri, gonadotropin salgılanmasını, böbreklerden su, sodyum ve potasyum atılmasını da etkiler. Aşırı salgılanması, böbreklerde çeşitli bozukluklara yol açabilir. Süt bezinin çalışmasını etkileyerek süt salgılanmasını sağlar. Annelik duygusu gelişir.

Etkileri

Beyinde bulunan ve birçok hormonun salgılandığı hipofiz salgı bezinde üretilerek salgılanan ve lohusalık ve emzirme döneminde süt üretiminden, yumurtlamanın ve böylece âdetin durmasından sorumlu olan, böylece emzirme döneminde kadını yeniden gebe kalmaktan koruyan prolaktin hormonu çeşitli nedenlere bağlı olarak farklı salgılanmaya başladığında âdet dönemlerinin düzeninin bozulmasına ve beraberinde göğüslerden süt veya süt benzeri bir sıvının salgılanmasına neden olabilir (galaktore). Prolaktin hormonun süt üretim ve salgılamanın dışında âdet düzeni ve üreme fonksiyonları üzerinde de önemli bir etkisi vardır. Prolaktin salgılanmasında artma olduğu zaman âdet düzeni bozulmakta ve bazen âdet tamamen kesilebilmekte veya âdet kanamalarında artış görülebilir.

Düzensizlikleri

Prolaktin hormonunun yükselmesine sebep olan ve en sık karşılaşılan neden hipofizdeki küçük tümörlerdir. Bu tümörler 1 cm’den küçük ise mikroadenom 1 cm'den büyükse makroadenom adını almaktadırlar. Bu hastalarda âdet döneminin geçikmesi, âdetin erken gelmesi veya âdet görememe, göğüsten süt gelmesi ve çocuk sahibi olmada zorluk görülebilmektedir. Göğüsten süt gelmesi durumunda sütün uyarı veya sıkma ile değil, kendi kendine gelmesi gerekir. Prolaktin düzeyi yüksek olduğu halde âdet düzeni normal olabilir ve göğüsten süt gelmeyebilir. Dikkat edilmesi gereken nokta hiçbir yakınması olmayan hastalarda da hipofizde tümör görülebilmesidir.

Hormonal dengesizlikler de prolaktin hormonunun yükselmesine neden olabilmektedir. Hormon düzeylerine bakılırken testin tercihen sabah aç karına bakılmasında yarar vardır. Ayrıca tiroid bozukluklarına bağlı olarak da prolaktinde yükselme görülebileceği için TSH ve T4 gibi tiroid fonksiyonlarının gösteren hormon ölçümleride yapılmalıdır. TSH ölçümünün değer aralıkları 0.27-4.2p IU/ml, 0,68-11 pIU/ml(yenidoğan) , 0.55-11 pIU/ml (yenidoğan 0 ay-1 ay), 0.55-6.7 pIU/ml(yenidoğan 1ay-12ay) ve FT4 ölçümünün değer aralıkları 0.93-1.7 ng/dl özel normal değerler aralığındadır.

Ayrıca prolaktin yüksekliğine bakılırken hastanın örneğin psikiyatride kullanılan bazı ilaçlar, bazı tansiyon ilaçları, doğum kontrol hapları ve diğer bazı ilaçları alınıp alınmadığı hastaya sorulmalıdır bu ilaçların alımı prolaktin hormonunun özel normal değer aralığından fazla çıkmasına neden olabilmektedir. Uzun süreli ruhsal stres prolaktin hormonun yükselmesine neden olabilir.