podcast ne demek?

Podcasting, çoğunlukla dizi hâlindeki sayısal ses ve dijital medya ürünlerinin (radyo programları, videolar vs.) internet üzerinden -genellikle bildirim yoluyla- bilgisayar ve taşınabilir cihazlara (cep telefonu, tablet vs.) indirilebilecek şekilde yayınlanması. Bu şekilde indirilmiş dosyalara ise podcast denir.¹

Podcast sözcüğü 2000'li yıllarda "iPod" sözcüğündeki pod (küçük kapsül) ve "broadcast" (yayın) sözcüklerinden oluşturulmuştur.² Podcastlar ilk defa iPod için geliştirilmiş olmakla birlikte podcast tabiri günümüzde sadece iPod için kullanılmaz.

Podcast sisteminin internetten bir programın ses ya da video kaydını indirmekten farkı 'feed' kullanılması ve böylece her yeni bölümü özel yazılımların izleyerek otomatik olarak yükleniyor olmasıdır. Podcast sistemi sayesinde amatör radyo/televizyon programlarına abone olunarak herhangi bir zamanda, herhangi bir cihazla izlenebilir.

Çalışma ilkesi

Podcasting, çevrimiçi yayının üyelik gibi yollarla kullanıcılara ulaştırılmasıdır. Birçok podcast, MP3 ve görüntü dosyaları biçimlerinde olup RSS protokolüyle yayınlanır. Podcasting, kullanıcılarının herhangi bir zamanda kullanabildikleri dergi ya da belgesel gibi eğitici yönü olan yayınların hepsini içine almaktadır. Bu elemanlardan farkı duyma ve görme yoluyla iletilmesidir.

Podcasting'in ortaya çıkışındaki amaç bireylerin kendi dinletilerini dağıtmalarıydı.

Hızla ve çok fazla yolla genişleyen alan günümüzde özellikle eğitim, tanıtım gibi alanlarda ve hatta emniyetten sorumlu kurumların dahi güvenlik amaçlı kullanımına girdi. Eğitim alanındaki işleviyle podcasting, öğrencilerin ve öğretmenlerin herhangi bir zaman ve yerde bilgiyi paylaşmalarını sağlayabilmektedir. Bu özelliğinden dolayı uzaktan eğitimdeki yeri önemlidir.

Teknik bilgiler

Podcast, bir oynatıcı için dağıtılan uygun ses ya da görüntü dosyasıdır. Kullanıcılar abonelik yöntemiyle bir dizi podcast’e ulaşabilir. Podcast’in kalbinde RSS (really simple syndication) özellikleriyle birlikte, XML (extensible markup language) dosyası yer almaktadır. Bu dosya ulaşılabilir olan tüm ögelerin ve bölümlerin listesini barındırmaktadır. İçinde yer alan toplayıcı program, düzenli olarak kayıtlı dosyaları örneklenip yeni bölümleriyle otomatik olarak güncelleştirmektedir. Podcast’in gezici bir enstrüman ile dinlenebilmesi (PDA, cep telefonu, bilgisayar) onu etkin bir öğrenme aracı hâline getirmektedir.

Kullanım alanları

Podcastların eğlence amaçlı kullanımı dışında eğitim amaçlı ve iş amaçlı kullanımı da yaygınlaşmaktadır. Örneğin öğrencilerin çeşitli dersleri podcast olarak takip etmesi ya da iş dünyasında çeşitli verilerin podcastlar sayesinde takibi mümkündür.

Avantajları

Herhangi bir zamanda izleme veya dinleme
Tekrar izleme veya dinleme
Ücretli veya ücretsiz abonelik sistemi sayesinde yeni bölümlere kolay erişim
İnternete bağlanan herhangi bir cihaz üzerinden kolayca yayın yapabilme
Çabuk değişen verilerin sık sık güncellenebilmesi

Tarihçe

Kullanıcıların çoğu tarafından online bir günlük gibi kullanılan blogların popülerleşmesi ve yaygınlaşması okuyucuların blogları düzenli bir şekilde takip etmelerini zorlaştırınca Dave Winer tarafından geliştirilen RSS feed teknolojisi, kullanıcının takip ettiği bloglarda bir güncelleme olup olmadığını kontrol edip eğer varsa yeni veriyi otomatik olarak kullanıcının bilgisayarına indirerek bu konuya büyük bir kolaylık getirdi. Zamanla insanlar bloglarında ses kayıtları kullanmaya ve herhangi bir konudaki düşüncelerini daha hızlı daha efektif bir şekilde paylaşmaya başladılar. Bu blog kullanımının büyük bir parçası oldu ve insanlar bu dosyaları indirip dinlemeye başladılar.

2001 yılı itibarıyla podcasting için teorik olarak bütün bileşenler hazırdı fakat podcast kavramı ancak 2003 yılında RSS feed kullanımıyla ses dosyalarının (özellikle mp3 formatında) otomatik olarak indirilip taşınabilir müzik çalarlara aktarılması ihtiyacı doğunca ortaya çıktı. 2001 – 2003 yılları arasında ses dosyalarının internet üzerinden paylaşımı ve taşınabilir müzik çalarların kullanımı oldukça yaygınlaşmıştı. 2003 yılında Dave Winer radyo sunucusu arkadaşı Christopher Lydon için RSS feedleri mp3 dosyaları içerecek şekilde geliştirmişti ve Christopher Lydon NPR’daki programının ses dosyalarını web blogundan RSS feed yoluyla dinleyicilerine ulaştırıyordu. Bu otomasyon bloglardaki ses dosyaları için büyük bir kolaylıktı.

Adam Curry bir sonraki aşamada iPodder isimli bir program yazarak RSS feed yardımıyla indirilen ses dosyalarının Apple firmasının meşhur müzik çaları iPod’lara senkronize edilmesini, yani otomatik olarak aktarılmasını sağladı. Podcasting bu gelişmeyle birlikte resmen doğmuş oldu. Böylece insanlar iPodlarını ve Adam Curry’nin yazdığı scripti kullanarak sevdikleri bloglardaki ses dosyalarını istedikleri zaman istedikleri yerde dinleyebiliyorlardı ve bunun için ekstra bir uğraş da gerekmiyordu.

Podcast isminin ortaya çıkışı ise yazar Ben Hammersley’nin The Guardian’da 12 Şubat 2004’te yayınladığı makaleye dayanıyor. Bu konuda çok kesin bir bilgi olmamasına rağmen podcast isminin bilinen ilk kullanılışı bu makalededir. Ben Hammersley podcast ismini tahmin edilebileceği gibi iPod ve broadcast (yayın) kelimelerini bütünleştirerek yaratmıştı.³

2005 yılında New Oxford American Dictionary editörleri ”podcasting”i yılın kelimesi seçtiler ve anlamını "bir radyo yayını veya benzer bir programın internetten şahsi bir sesçalara indirilebilen dijital kaydı" olarak tanımladılar.⁴

Öncüler

Podcast kişisel kullanımda olan bloglara hitab ettiği için çok kısa bir sürede yaygınlaşmıştır ve bulucularıyla, birkaç ilk kullanıcısı dışında fazla öncü insana sahip değildir. Benimsenmesi ve yaygınlaşması kullanım kolaylığı dolayısıyla çok hızlı olmuştur. Podcastingin ortaya çıkışında da bahsedildiği gibi aslan payı Adam Curry’ye aittir. Podcast kavramının hayata gelişinden sonraki ilk kullanımlarında ise Stephen Dowes’un ve Christopher Lydon’un öncülük etmiştir. 2003 yılının Haziran ayında Stephen Dowes Ed Radio programına RSS feed ile topladığı MP3 dosyalarını tek bir feede dönüştürerek müzik çalarlara aktarılmasının bir canlandırmasını yapmıştır. 2003 yılının Eylül’ünde ise Dave Winer’ın arkadaşı Christopher Lydon kendi radyo programı için podcastler hazırlamıştır. Adam Curry’nin iPodder scriptiyle birlikte podcast herkesin kullanımına girmiştir.

Podcasting öncüleri podcast kavramını ortaya çıkan insanlar arasından da bir tartışma konusu. Adam Curry podcast keşfini oldukça sahiplenmişe benziyor. İnternette yayınlanan bir habere göre (daha sonra bu Adam Curry tarafından da doğrulanmıştır) Adam Curry kendine ait bir IP adresinden Wikipedia’daki Podcasting makalesindeki Stephen Dowes’un podcastingin yaygınlaşmasındaki rolünü anlatan bir cümleyi silmiş ve bir cümleyi de podcastingi kendisinin bulduğunu belirtecek şekilde değiştirmiştir. Wikipedia'daki spam filtreleri IP adresini kötü amaçlı kullanımları engellemek için kaydettiğinden değişikliği yapan IP adresinin Adam Curry adına kayıtlı olduğu ortaya çıkmıştır.

Yaygınlaşması

Podcast’in yaygınlaşmasında iki kilit etkenin rolü olduğunu görülür. Birincisi Apple’ın iTunes yazılımının 2005’in 2. yarısında çıkan sürümüne podcast desteği koyması, ikincisi ise internet kullanıcılarının kendi radyo programlarını podcast teknolojisi ile internete koymaları.

Apple iPodların çok hızlı bir şekilde yaygınlaşması ve taşınabilir müzikçalarlar arasında en popüler olan haline gelmesiyle birlikte iTunes’un podcast desteği podcastingi yüzbinlerce insana doğrudan tanıtmış oldu. Ellerinde zaten iPodları ve iTunes yazılımını yükleyebilecek bir bilgisayarı olan insanlar podcasting için gerekli tüm donanıma da sahiplerdi ve bu sayede podcasting dünyasına hızlı bir giriş yaptılar.

İnternetin yaygın olarak kullanılmaya başlamasıyla, internet üzerinden yapılan radyo yayınları fazlasıyla popüler hale geldi. Yalnız insanların radyo yayınlarını duyurmaları ve yayın sırasında yayını dinleyebilecek insanlar bulmaları büyük bir problemdi. Radyo programlarının podcastleri çıkmaya başlayınca bu problem ortadan kalktı ve insanlar radyo programlarını parça parça bir biçimde istedikleri zaman istedikleri yerde internet erişimi olmaksızın dinleyebilir hale geldiler. Bunu fark eden yenilikçi radyo programcıları bu konunun üstüne gittiler ve podcastlerin bu konudaki başarısı bir anlamda podcasting isminin radyo programlarıyla anılmasını sağladı.