mukataa ne demek?

Mukataa, Osmanlı İmparatorluğu'nda devletin gelir kaynaklarından biri olan ve belirli bir bedel karşılığında kişilere devredilen vergi toplama veya işletme hakkıdır. Bu sistemde devlet, bir bölgedeki vergiyi toplama veya bir kaynağı (örneğin bir maden ocağı, tuzla veya gümrük) işletme hakkını, belirli bir süre için bir kişiye (mültezim) ihale yoluyla devrederdi. Mültezim, devlete önceden belirlenmiş bir meblağı öder, karşılığında o bölgedeki vergileri toplama veya kaynağı işletme hakkını elde ederdi.

Mukataalar genellikle üç şekilde uygulanırdı:

• İltizam: En yaygın mukataa türü olup, bir bölgedeki vergiyi toplama hakkının ihale yoluyla devredilmesidir. Mültezim, devlete belirli bir miktar öder ve o bölgedeki vergileri toplama yetkisine sahip olurdu. (İltizam)

• Emanet: Bazı durumlarda devlet, vergi toplama işini doğrudan kendi memurları (eminler) aracılığıyla yapardı. Bu sisteme emanet denirdi.

• Arpalık: Yüksek rütbeli devlet görevlilerine hizmetleri karşılığında verilen, gelir getiren toprak veya vergi kaynaklarıdır.

Mukataa sistemi, devletin gelirlerini artırma ve merkezi otoriteyi güçlendirme amacı taşısa da, zamanla suistimallere yol açmış ve halkın üzerinde ağır bir vergi yükü oluşturmuştur. Mültezimler, kârlarını maksimize etmek için genellikle yasal sınırların ötesinde vergi toplama yoluna gitmişlerdir. Bu durum, halkın devlete karşı hoşnutsuzluğuna ve zaman zaman isyanlara neden olmuştur. (Osmanlı%20Devleti) ve (Vergi) sistemleri ile de yakından ilişkilidir.