ms-dos ne demek?

MS-DOS (MicroSoft Disk Operating System. Türkçe: Microsoft Disk İşletim Sistemi), Microsoft firmasının geliştirdiği bir DOS sistemidir. 1980'li yıllarda PC uyumlu platformlar üzerinde kullanılan en yaygın işletim sistemiydi. 1990'lı yılların ortalarından 2000 yılına kadar ki en popüler işletim sistemleri olan Windows 9x ailesinin temeli olarak kullanıldı. Masaüstü bilgisayarlardaki popülerliğini, zamanla Windows NT mimarisi kullanan yeni nesil Windows işletim sistemlerine bıraktı.

MS-DOS, ilk olarak 1981 yılında piyasaya sürüldü. Microsoft firmasının bu ürünü geliştirmeyi 2000 yılında durdurdu. MS-DOS'un tam sekiz ana sürümü vardır. Sağladığı önemli gelir ve pazarlama kaynakları ile MS-DOS, Microsoft'un programlama dilleri üzerinde çalışan küçük bir şirket kimliğinden çıkıp, çeşitli yazılım ürünleri geliştirebilen büyük bir firma olma yolunda ilerlemesine neden oldu.

Microsoft MS-DOS'u geliştirmeyi durduğunu ilan ettiğinde, serbest DOS'u yaşatmak için FreeDOS projesi doğmuştur.

Microsoft'un Windows NT'ye kadar olan sürümleri (3.x, 95, 98 ve ME) DOS üstüne kurulmuş grafiksel kullanım yazılımlarıdır. Daha modern Windows sürümleri ise kendi çekirdeğine sahip olup MS-DOS yazılımlarını kullanabilmek için DOS'u sadece varsayım olarak barındırmaktadır.

DOS tabanlı yazılımlar, genelde bilgisayarın grafik ve ses özelliklerini ya hiç ya da çok sınırlı olarak kullanıma sunar. Çoklu işlem (Multitasking) ise ancak bazı sürümlerde, sınırlı imkânlar içinde olabilmiştir.

MS-DOS Tarihi

MS-DOS, 1980 yılında, Seattle Computer Products (SCP) şirketinde çalışan 24 yaşındaki Tim Paterson tarafından, daha sonraları 86-DOS olarak bilinecek QDOS (Quick and Dirty Operating System) ismiyle 4 ayda geliştirildi. QDOS, SCP'nin 8086 işlemcili bilgisayarına uygun bir işletim sistemi ihtiyacını karşılamak için tasarlandı. Digital Research tarafından 8-bit olarak geliştirilmiş ve o yıllarda popüler olan CP/M işletim sisteminin 16-bit olarak klonlanmasıyla kısa sürede tamamlandı. Temmuz 1981 tarihinde, Microsoft, SCP firmasından 86-DOS işletim sisteminin tüm haklarını 50,000 Amerikan Doları'na ilk kişisel bilgisayarların piyasaya çıkmasından bir ay önce satın aldı.

MS-DOS Sürümleri

IBM ve Microsoft kendi DOS versiyonlarını piyasaya sürdü. IBM versiyonu, IBM PC ile beraber verilen PC-DOS idi. IBM, Microsoft'un geliştirdiği DOS sistemlerini kendi ismi altında paketliyordu. Bu nedenle IBM versiyonları Microsoft'dan daha sonra piyasada yerini alıyordu. Ancak bu kural, Microsoft firmasını OS/2 üzerine yoğunlaştığı dönemde MS-DOS 4.0 sürümünün, IBM PC-DOS 4.0 üzerine kurulması ile bozuldu. Microsoft kendi versiyonlarını "MS-DOS"; IBM ise "PC-DOS" adı altında müşterilerine sundu. Microsoft, MS-DOS OEM versiyonlarını lisanslarken, diğer bilgisayar üreticileri ürüne kendi isimlerini vermek istedi (TandyDOS, Compaq DOS..,vb.). Ancak, Microsoft OEMlerin MS-DOS ismini kullanmalarında ısrar etti. Sadece IBM bu ısrara uymadı.

Reklamlarda, bilgisayarların MS-DOS uyumluluğundan daha çok IBM uyumluluğu ön plana çıktı. MS-DOS kullanan bilgisayarlarda, IBM uyumlu makinelerde çalışan her yazılım çalışmıyordu. IBM uyumlu olmayan ve MS-DOS kullanan Pivot bu duruma örnek olarak gösterilebilir. IBM standartlarına uygun bir yazılım, yavaş MS-DOS fonksiyonlarını kullanmadığında daha hızlı çalışıyordu.

MS-DOS birçok önemli özelliklerini diğer ürünlerden ve işletim sistemlerinden(Xenix, Unix, DR-DOS, Norton Utilities, PC Tools, QEMM expanded memory manager, Stacker disk compression,..vb) alarak hızla gelişti.


PC DOS 1.0	Ağustos, 1981	İlk IBM-PC de kullanılan ilk sürüm
PC DOS 1.10	Mayıs, 1982	_
MS-DOS 1.25	Mayıs, 1982	IBM uyumlu olmayan donanımlar için ilk sürüm
MS-DOS 2.0	Mayıs 1983	Unix özellikleri eklendi. Sabit Disk ve 360KB Floppy Disk desteği eklendi.
PC DOS 2.1	Ekim, 1983	_
MS-DOS 2.11	Mart, 1984	_
MS-DOS 3.0	Ağustos, 1984	1.2MB Floppy Disk ve daha büyük Sabit Disk desteği eklendi.
MS-DOS 3.1	Kasım, 1984	_
MS-DOS 3.2	Ocak, 1986	2 tane 32MB'a kadar Sabit Disk partition desteği eklendi.
PC DOS 3.3	Nisan, 1987	_
MS-DOS 3.3	Ağustos, 1987	Multiple Logical Drive desteği eklendi.
MS-DOS 4.0	Haziran, 1988	IBM kodları temel alındı.
PC DOS 4.0	Temmuz, 1988	DOS Shell, grafiksel menü seçici, & Compaq DOS 3.31'deki formatları kullanan 32MB sabit disk desteği eklendi. Bu sürümdeki hatalar ve daha az boş bellek kullanımı nedeniyle başarısız bulundu.
MS-DOS 4.01	Kasım, 1988	Bug fix sürümü.
MS-DOS 5.0	Haziran, 1991	DR-DOS 5.0'a cevap olarak, memory management, full-screen editor, QBasic programming language, online help, eklendi ve DOS Shell'e task switcher eklendi. \|-Explorer USB Desteği FAT32 Desteği DMA Desteği Windows 95 Retail 4.00.950 1995 Hayır(Plus'la) Hayır Hayır Hayır Windows 95 Retail SP1 4.00.950A 1996 Hayır (Plus'la) Hayır Hayır Hayır OEM Service Release 1 4.00.950A 1996 2.0 Hayır Hayır Hayır OEM Service Release 2 4.00.950B (4.00.1111) 1996 3.0 Hayır Evet Evet
MS-DOS 6.2	Kasım, 1993	Bug fix sürümü
MS-DOS 6.21	Şubat, 1994	DoubleSpace disk compression özelliği çıkarıldı.
PC DOS 6.3	Nisan, 1994	_
MS-DOS 6.22	Haziran, 1994	Son stand-alone sürümü. DoubleSpace, DriveSpace ile değiştirildi.
PC DOS 7.0	Nisan,1995	DriveSpace yerine Stacker kullanıldı.
MS-DOS 7.0	Ağustos, 1995	Windows 95 içinde. large disk (LBA) ve Long File Name (LFN) desteği eklendi.
MS-DOS 7.1	Ağustos, 1996 Explorer USB Desteği FAT32 Desteği DMA Desteği Windows 95 Retail 4.00.950 1995 Hayır(Plus'la) Hayır Hayır Hayır Windows 95 Retail SP1 4.00.950A 1996 Hayır (Plus'la) Hayır Hayır Hayır OEM Service Release 1 4.00.950A 1996 2.0 Hayır Hayır Hayır OEM Service Release 2 4.00.950B (4.00.1111) 1996 3.0 Hayır Evet Evet	Windows 95B (OSR2) (ve Haziran 1998'de , Windows 98). FAT32 file system eklendi.
MS-DOS 8.0	Eylül, 2000	Windows ME içinde. MS-DOS son sürümü. SYS komutu ve komut satırına boot edilebilme özelliği kaldırıldı.
PC DOS 2000	_	Windows 2000 ve üstü için "Komut İstemi" sürüm.

Kaynak: PC Museum

Intel 80286 işlemcisinin çıkmasıyla, IBM ve Microsoft OS/2 projesi üzerinde birlikte çalıştılar. MS-DOS'un güvenli modlu versiyonu hedeflenerek OS/2 projesi başladı. Ancak kısa bir süre sonra Microsoft stratejik bir kararla projeden çekildi ve tüm kaynaklarını Windows ve Windows NT projelerine aktardı. Bu dönemde, Digital Research Atari ST makinelerinde çok başarılı olan GEM grafiksel kullanıcı arayüzünü geliştirdi. Ancak, Microsoft'un Windows 3.0'ü piyasaya sürmesi ile pazarda daha fazla tutunamadı. Masaüstü bilgisayar sistemlerindeki rolünün çok azalmasına rağmen basit mimarisi ve minimal işlemci hızı ve bellek gereksimi nedeniyle bugün çeşitli gömülü x86 sistemlerinde hala MS-DOS kullanılmaktadır.

MS-DOS Kullanımı

MS-DOS, uygulama programları için bilgisayarın işleyişini koordine eder. Bu gerçekten de çok önemlidir, ama MS-DOS’ un avantajları yalnızca bundan ibaret değildir.

Her ne kadar insanlara basit ve kullanması garip olarak görünse de MS-DOS işletim sistemi bilgisayarın zarar görmesi durumunda bir numaralı ilaçtır. MS-DOS donanım kurucularının bir numaralı kullandıkları sistemdir. Örneğin Windows açılmıyor, devamlı sorun veriyor ise, bu sorunları genellikle HDD’ye format atarak ve işletim sistemini tekrar yüklemekle becerirler ama hatadır. Çünkü devamlı HDD’ye format atılırsa HDD zarar görünür "bad sector" (kullanılamayan veya bozuk alan) oluşmasına "boot sector"un (HDD’nin bilgilerinin tutulduğu yer) zarar görmesine neden olur. Ama format atmadan MS-DOS’tan yine yararlanarak bilgisayarın sistemi dahil geri getirilebilir. Bunların yapılması çok güzeldir ama bunları yapmak için grafik ekrandan (Windows Ekranı) biraz vazgeçip MS-DOS’ ta çalışmak gerekir. Bu yüzden, Microsoft Windows 95/98/ME sürümleriyle kullanıcının DOS ile olan iletişimini minimuma indirmeye çalışmış olsa bile DOS’ tan tam olarak vazgeçememiştir.

Ayrıca, Windows 95/98/ME kullanıyor olsanız da bazen DOS’a işiniz düşebilir. Örneğin birçok oyun programı Windows ile çalışmaz veya oynanamayacak kadar yavaş çalışır. Ayrıca Windows'a giremediğiniz durumlarda da sorunu DOS’ tan halletmeniz gerekebilir. Bazen de tek bir dosyayı kopyalamak için bilgisayarınızı açtığınızda, Windows’ un çalışmasını beklemeniz gerekmez.

MS-DOS’ un kendisini de belirli işler için kullanabilirsiniz.; komut adı verilen yönergeleri (talimatları ) kullanarak MS-DOS’ u dosya yönetiminde, iş akışının denetlenmesinde ve ek yazılımlar gerektirmeden günlük işler gerçekleştirmede yönlendirebilirsiniz.

Örneğin MS-DOS metinlerden (text) oluşan dosyalar yaratmakta ve değiştirmekte kullanabileceğiniz bir program içerir.MS-DOS editör bir sözcük işlemci olmasa da, kısa yazışmalar listeler için çok kullanışlıdır. Onu kullanarak, küçük belgeleri bir sözcük işlemciye göre çok daha kısa sürede yazabilirsiniz. Veya bilgisayarı açtığınızda yüklenmesini veya çalışmasını istediğiniz dosyaları da bilgisayarın açılırken okuduğu Autoexec.Bat dosyasına koyarak otomatik olarak çalışmasını sağlamış oluruz.

MS-DOS’ ta özel gereksinimlerinizi karşılamak için olan komutları birleştirerek güçlü komutlar, hatta kendi küçük uygulamalarınızı yaratabilirsiniz. Örneğin, yalnızca MS-DOS komutları kullanarak, basit bir dosya yöneticisi ( belirli bilgiler için dosyalarda arama yapan bir program ) oluşturabilirsiniz.

MS-DOS’ un 4.0 ve sonraki sürümleri, komut ve dosyaları menü adı verilen listelerden seçmenize olanak sağlayan ayrı bir program içerirler. Shell adı verilen bu program ile tüm rutin işlerinizi gerçekleştirebilir, ondan zaman zaman yararlanabilir ya da isterseniz hiç kullanmayabilirsiniz.

Artık tüm bu uygulamalar, MS-DOS için oluşturulan Windows ara yüzünden (interface) sonra Dos’ un uygulamaları daha kolay ve anlaşılır olmuştur. Aynı zamanda MS-DOS’ u soğuk gösteren siyah beyaz ekran da ortadan kalkmıştır.

MS-DOS Dosya Yapısı

Dosya (File)

Tüm bilgiler ve programlar dosya (file) adı verilen bilgi topluluğu olarak disk/diskete kaydedilir. DOS işletim sisteminde bir dosya iki kısımda oluşur, dosya adı ve dosya uzantısı. Genel olarak bir dosyanın yapısı DOSYA_ADI ve DOSYA_UZANTISI şeklindedir. Burada DOSYA_ADI en fazla 8, DOSYA_UZANTISI en fazla 3 karakterden oluşur. Dosya isminin büyük veya küçük yazılması hiçbir şey değiştirmemektedir, büyük ya da küçük yazmak aynı dosyaya karşılık gelmektedir. MS-DOS’ ta dosyaların ifadesi;

LATS.TXT (Lats isimli yazı dosyası)
LATS.* (İsmi Lats olan bütün dosyalar)
*.COM (Uzantısı Com olan bütün dosyalar)
*.* (Bütün dosyalar)
????????.??? (Bütün dosyalar)
. (Bütün dosyalar)

MS-DOS dosya ismi ve dosya uzantısı kuralları;

::* Dosya ismi en fazla 8 karakterden oluşur.

::* Dosya uzantısı en fazla 3 karakterden oluşur.

::* Dosya ismi ile uzantısı arasında nokta (.) işareti bulunur.

::* Dosya ismi ve uzantısı içerisinde boşluk karakteri bulunmaz.

::* Dosya isimleri büyük küçük harfe duyarlı değildir.

::* Dosya ismi ve uzantı ismi yazılırken 0-9 arası rakamları, A’ dan Z’ ye harfleri ve bazı özel karakterleri ($, %, &, #...) kullanabiliriz. Fakat bazı özel karakterlerde (*, ., ? gibi) kullanılmaz.

XXXXXXXX . XXX

Dosya adı.Uzantısı

Örneğin : COMMAND.COM, CONFIG.SYS, AUTOEXEC.BAT ve LATS.DOC gibi

Dosya İsmi Uzantıları ve Anlamları

COM : Makine dilinde yazılmış program dosyalarını ifade eder. Büyüklüğü en fazla 64K olabilir.
EXE : Executive’ den gelmektedir ve hemen çalıştırılabilir program dosyalarını ifade eder.
BAT : Toplu işlem dosyasını ifade eder.

Yukarıda belirtilen 3 dosya MS-DOS’ ta dosya isminin yazılması ile çalıştırılabilir, geriye kalan dosyalar ise başka programlar yardımı ile çalıştırılır. Bu 3 dosya ismi uzantısı aynı isimli dosyalara verilse (yani, LATS.EXE, LATS.BAT ve LATS.COM gibi) çalıştırılma sırası dosyanın büyüklüğüne ve küçüklüğüne bakılmaksızın bu dosyaları çalıştırma önceliği COM, EXE ve BAT sırasındadır.

Genellikle Windows'un kullandığı bazı dosya türleri:

TXT : Text (metin) dosyasını ifade eder.
SYS : Sistem Dosyalarını (System File) ifade eder.
HLP : Yardım dosyasını ifade eder.
DOC : Word’ de oluşturulmuş dosyaları ifade eder.
XLS : Excel’ de oluşturulmuş dosyaları ifade eder.
PPT : Powerpoint’ de hazırlanmış dosyaları ifade eder.
WIN : Windows’ la oluşturulmuş dosyaları ifade eder.
INI : Windows’ un sistem dosyalarını ifade eder.

MS-DOS’ un açılması için gerekli 3 dosya vardır. Bunlar Config.sys, Autoexec.bat, Command.com’ dur. Ayrıca, sistem dosyası olarak Msdos.sys (Dos ile ilgili sistem bilgilerini tutar. Örnek, versiyon bilgisi gibi) ve Io.sys (Dos’ un giriş/çıkış sistem bilgilerini tutar) vardır.

CONFIG.SYS

Bu dosya, bilgisayarın donanım özelliklerini değiştirmemizi sağlayan bir metin dosyasıdır. Yani bu dosyaya eklenecek komutlar aracılığı ile memory, fare, klavye, ekran ve bunun gibi araçların nasıl çalışacağı belirlenir. CONFIG.SYS dosyasının MS-DOS tarafından okunup işlenebilmesi için açılış diskinin ana dizininde bulunması gerekir.

AUTOEXEC.BAT

Bu dosya, DOS çalıştığında bazı programları otomatik olarak çalıştırma olanağı verir, ekran ve dil düzenlemesini sağlar. Bu sayede bilgisayarın her açılışı sırasında yüklemek zorunda kalacağımız klavye, fare, monitör dil ... programları yüklenmiş olur.

COMMAND.COM

Bu dosya, bilgisayar komutlarını yazdığımız komut derleyicisini görüntüler. COMMAND.COM bilgisayarın açılış diskinin ana dizininde bulunması gerekir. Bu olmadan bilgisayarın açılması mümkün değildir. Direkt makine dilinde yazılmış olduğu için çok hızlıdır.

Dizin (Directory) Yapısı

Bilgisayarda dosyalar içeriklerine veya özelliklerine göre dosya gruplarına ayrılabilir. Bu gruplara dizin adı verilir. Windows ortamında dizin ismi yerine klasör ismi kullanılır. 3 değişik dizin tipi vardır. Bunlar,

Ana veya kök dizin (Root Directory)

Bilgisayarın ana dizinidir. Kullanılan sürücüyü (a:\ , b:\ , c:\) gibi harflerle tanımlar. Kullanıcı kök dizin yaratamaz ve silemez. Bu ancak yönetici tarafından disk bölümlendirme araçları ile yapılabilir (örneğin fdisk).

Dizin veya klasör (Directory)

Kök dizin altında oluşturulan klasörlerdir.

Alt dizin (Subdirectory)

Kullanıcıların oluşturdukları klasörlerin altında (içinde) oluşturulan klasörlerdir. Alt dizinler (bir klasörün içinde yer alan klasörler) kök dizindeyken sadece DIR komutunun yazılması ile ekranda görülmezler. DIR /S ile tüm alt dizinleri gösterebilirsiniz.

MS-DOS Komutları

Komutlar İkiye Ayrılır ve komut isminin büyük veya küçük yazılması hiçbir şey değiştirmemektedir, büyük ya da küçük yazmak aynı komuta karşılık gelmektedir. İç Komutlar : COMMAND.COM dosyası içinde bulunan temel komutlardır ve çalıştırılması ile belleğe yüklenerek çalıştırılan komutlardır. Örnek : Ver, Dir, vs. Dış Komutlar : Çalıştırılabilmesi için disk veya disket içinde dosya halinde bulunması zorunlu olan komutlardır. Örnek : Xcopy, format, vs.

İç Komutlar

DOS’ ta çalıştırılan komutun, çalışması için herhangi bir dosyaya ihtiyaç duymadan çalışan komutlara iç komutlar denir (Bilgisayarın açılışında kullanılan Command.com dosyasının içinde bulunan komutlardır).Command.com dosyası 6,22 de 54645 Bayt'dır bilgisayar virüslü ise bu dosyanın boyutu uzar çünkü bilgisayar ilk çalıştığında bu dosya belleğe yüklenir Çalışması için program dosyasının varlığına ihtiyaç duyulan komutlara Dış Komutlar denir. Dış komutları çalıştırabilmek için, o komutun programlama dosyasına ihtiyaç vardır. Örneğin format komutunu kullanabilmek için DOS’ da Format.com programının bulunması gerekir. Önemli İç Komutları, aşağıda inceledik. Bunlar ;

CLS komutu: Ekranı temizler. Örnek: C:\> CLS <ENTER>

DIR komutu: Disk veya disket üzerindeki dosyaları görüntüler. Örnek: C:\> DIR <ENTER>

DIR Parametreleri :

::* /P : (Dosyaları sayfa sayfa listeler) C:\> DIR/P <ENTER>

::* /W : (Dosyaları yan yana listeler) C:\> DIR/W <ENTER>

::* /A: (Gizli dosyaları listeler) C:\> DIR/A <ENTER>

Joker karakterler (? , *);

* : Bilinmeyen bir isim veya uzantının yerine kullanılan joker karakterlerdir. Örnek: C:\> DIR *.EXE <ENTER> (Dosya Adı ne olursa olsun, uzantısı EXE olan dosyaları listeler)

C:\> DIR LATS.* <ENTER> (Dosya Adı LATS olan, tüm dosyaları listeler)

? : Bilinmeyen bir karakter yerine kullanılan jokerdir.

Örnek: C:\> DIR A??S.EXE <ENTER> (İlk harfi A , 4.harfi S olan , EXE uzantılı dosyaları listeler.

VOL komutu: Disk veya disketin etiketini ve seri numarasını görüntülemeyi sağlar. Örnek: C:\> VOL <ENTER>
VER komutu: MS-DOS’ un versiyonunu görüntülemeyi sağlar.

Örnek: C:\> VER <ENTER>

DATE komutu: Bilgisayarın sistem tarihini görüntülemeyi sağlar.

Örnek: C:\> DATE <ENTER>

TIME komutu: Bilgisayarın sistem saatini görüntülemeyi sağlar.

Örnek: C:\> TIME <ENTER>

PROMT komutu: Komut satırı uyarısını değiştirmeyi sağlar. Bulunduğumuz yeri gösterir.

Örnek: C:\> PROMPT <ENTER> (sürücüyü ilkel PROMT’ a dönüştürür.) C> (ilkel PROMT)

PROMPT Parametreleri

$P: Aktif sürücüyü ve dizini görüntüler.
$G: “>” işaretini görüntüler.
$T: Enter’ e basıldığı andaki saati gösterir.
$D: O günkü tarihi gösterir.

Görüntüsü değiştirilen PROMT’ u eski haline getirmek için; C:\> PROMPT $P$G <ENTER> tanımlaması yazılır.

COPY CON komutu: Dosya oluşturmayı sağlar. Ama artık bunun yerine Word gibi programlar vardır.

Örnek: C:\> COPY CON LATS.TXT <ENTER> (TXT uzantılı, LATS adlı dosya oluşturur.) Oluşturduğumuz bu dosyayı kaydedip bitirmek için ^Z (Ctrl+Z) tuşlarına basılır. Kayıt yapmadan çıkmak için ^C (Ctrl+C) tuşlarına basılır.

TYPE komutu: Dosya içeriğini görüntülemeyi sağlar.

Örnek: C:\> TYPE LATS.TXT <ENTER> C:\> TYPE LATS.TXT | MORE <ENTER> (LATS.TXT dosyasını sayfa sayfa görüntüler)

REN komutu: Dosya adının veya uzantısının değiştirilmesini sağlar.

Örnek: C:\> REN LATS.TXT TUFAN.DOC <ENTER> (LATS.TXT dosyasının ismini TUFAN.DOC yapar)

MD komutu: Dizin oluşturmayı sağlar.

Örnek: C:\> MD LATS <ENTER> (LATS adlı dizin açar)

CD komutu: Dizin değiştirmeyi sağlar.

Örnek: C:\> CD LATS <ENTER> (LATS adlı dizine girer) C:\LATS> CD.. <ENTER> (LATS adlı dizinden çıkar) (Aktif olan dizinden bir önceki dizine çıkışı sağlar) C:\LATS\DENEME> CD\ <ENTER> (LATS ve DENEME dizinlerinden çıkar) (İç içe girilmiş dizinlerden bir seferde köke (ROOT) çıkmayı sağlar)

RD komutu: Dizinleri silmeyi sağlar, yalnız dizin içinde hiçbir dosya veya altdizin olmamalıdır. Eğer varsa öncelikle altdizinler ve dosyalar silinmelidir. Silinecek dizin içinde hiçbir şey bulunulmaması gerekir. Eğer silinecek dizin içinde dosya veya dizin bulunuluyorsa önce o dizinin bir önündeki dizine çıkılmalı ve sıra ile temizlemelidir. Bu işlemi DELTREE komutu ile dizin içerisine bakmaksızın silebiliriz.

Örnek: C:\> RD LATS <ENTER>

COPY komutu: Dosya veya dosyaları belirtilen ortama kopyalamayı sağlar. Kullanım şekli ise nereden nereye şeklindedir. İlk belirtilen yer nereden olduğu ikinci belirtilen yer ise nereye kopyalanacağıdır. Copy komutu, birden çok dosyayı bir seferde kopyalamaz her dosyayı tek tek kopyalar.

Örnek: C:\> COPY C:\LATS.TXT C:\DOS <ENTER> (C Root’ unda bulunan LATS.TXT dosyasını C’ nin altındaki DOS dizinine kopyalar)

DEL komutu: Dosya veya dosyaları silmeyi sağlar

Örnek: C:\> DEL LATS.TXT <ENTER> (LATS dosyasını siler) C:\> DEL *.* <ENTER> (Tüm dosyaları siler) C:\> DEL *.EXE <ENTER> (EXE uzantılı dosyaları siler)

Dışsal Komutlar

Bilgisayarda dosyalar halinde bulunması gereken komutlardır. Kullanılacak komuta ait dosyanın çalışılan sürücüdeki disk veya diskette bulunması gerekmektedir. Aksi takdirde komut ile ilgili çalışma gerçekleştirilemez.

FORMAT komutu: Yeni alınan disk veya disketi biçimlendirir ve kullanılır hale getirir yanı sıra dolu olan bir disk veya diskete uygulandığında içindeki tüm bilgileri siler, disk veya disketteki bozuk olan sektörleri düzeltir (düzelebilecek durumda olanları), virüslü olan disk veya disketteki virüsleri temizlemeyi sağlar (temizlenebilecek durumda olanları).

Örnek: C:\> FORMAT A: <ENTER> a disketini biçimler, kullanılır hale getirir.

FORMAT Parametreleri

/s : Disk veya diskete bilgisayarı açmayı sağlayan sistem dosyalarının yüklenmesini sağlar.

Örnek: C:\> FORMAT a:/s <ENTER>

/q : Disk veya disketin hızlı bir şekilde Formatlanmasını sağlar. Q parametresi ile Formatlanan disk veya disketin bozuk olan sektörleri düzeltilmez.

Örnek: C:\> FORMAT a:/q <ENTER>

/v: : Disk veya diskete Formatlama sırasında isim vermeyi sağlar. Verilecek isim

11 karakteri aşmamalıdır. Örnek: C:\> FORMAT a:/v:ÇALIŞMA <ENTER>

/F: : Formatlanacak DD bir disketin kapasitesini tanımlamayı sağlar.

Örnek: C:\> FORMAT A:/F:720 <ENTER>

/u : Disketi kurtarılmayacak şekilde Formatlamayı sağlar.

Örnek: C:\> FORMAT A:/U <ENTER> Gerektiğinde birden fazla parametre aynı komut satırında tanımlanabilir. Örnek: C:\> FORMAT A:/S/V:DERS/F:720/u <ENTER>

UNFORMAT komutu: Yanlışlıkla Formatlanmış bir disk veya disketi eski haline getirmeyi sağlar. U parametresi ile Formatlanmış kayıt ortamı UNFORMAT ile kurtarılamaz.

Örnek: C:\> UNFORMAT A: <ENTER>

LABEL komutu: Disk veya disketin ismini değiştirmeyi sağlar. Verilecek isim 11 karakteri aşmamalıdır.

Örnek: C:\> LABEL EĞİTİM <ENTER>

DISCOPY komutu: Diskcopy işlemi aynı kapasitedeki 2 disket veya disk arasında gerçekleşir. Kaynak (A) disketteki tüm dosyalar, hedef (B) diskete kopyalanmadan önce hedef disket formatlanır. İşlem bittikten sonra her iki disket içindeki dosyaların aynı olduğu görülür.

İşlem sırasında disket isterken karşılaşılan mesajlar; Source : Kaynak disketi tanımlar. Mesaj görüldüğünde sürücüye kaynak (kopyası alınan) disket takılır. Target : Hedef disketi tanımlar. Mesaj görüldüğünde sürücüye hedef (alınan kopyayı konacağımız) disket takılır. Örnek: C:\> DISCOPY A: B: <ENTER>

MEM komutu: Bilgisayarın hafızası (MEMORY) ile ilgili bilgilerin ve bellek bilgilerinin görüntülenmesini sağlar.

Örnek: C:\> MEM <ENTER>

ATTRIB komutu: Dosyalara özellik vermeyi veya iptal etmeyi sağlar. Özellikler, (+) işaretinin ardından özelliğin baş harfinin yazılması ile verilir, (-) işaretinin ardından yine özelliğin baş harfinin yazılması ile iptal edilir. Özellikler şunlardır;

Özelliğin Adı Verilmesi/İptali

READ ONLY (Salt Okunur) +R -R
HIDDEN (Gizli) +H -H
SYSTEM (Sistem) +S -S
ARCHIVE (Arşiv) +A -A

Örnek: C:\> ATTRIB <ENTER> (Tüm dosyalardaki özellikleri görüntüler)
C:\> ATTRIB +H LATS.TXT <ENTER>
C:\> ATTRIB -H LATS.TXT <ENTER>
C:\> ATTRIB +H,+R LATS.TXT <ENTER>
C:\> ATTRIB -H,-R LATS.TXT <ENTER>

TREE komutu: Dizinleri, altdizinleri ve dosyaları ağaç yapısında görüntülemeyi sağlar.
/f : Dizin ve altdizin içindeki dosyaları ağaç yapısında görüntüler.

Örnek: C:\> TREE <ENTER> (Sadece dizinleri ve altdizinleri ağaç yapısında görüntüler) C:\> TREE/F <ENTER> (Dizin ve altdizinleri içlerindeki dosyalarla beraber görüntüler)

MOVE komutu: Dosya veya dosyaları belirtilen ortamlara taşımayı sağlar. İşlem bittikten sonra tanımlanan dosyaların kaynak ortamdan silindiği ve hedef ortama aktarıldığı görülür. Copy komutunda olduğu gibi Move komutunda da "NEREDEN" ve "NEREYE" sorularına yanıt aranır. (Bunu bir evden başka bir eve taşınmayı örnek alabiliriz. Artık eski adreste kalmıyoruz ve yeni adresteyiz gibi düşünebiliriz.)

Move NEREDEN NEREYE Örnek: C:\> MOVE A:\LATS.TXT C:\SINIF <ENTER> Diğer bir özelliği de dizinlerin isimlerini değiştirmeyi sağlar. Örnek: C:\> MOVE SINIF DERS <ENTER>

MORE komutu : /P parametresi olmayan komutlar için sayfa sayfa döküm almayı sağlar.

MORE Parametreleri

| : Sayfa sayfa döküm almayı sağlar.

Örnek: C:\> TREE | MORE <ENTER> C:\> ATTRIB | MORE <ENTER>

< : Dosya içerisine yazılmış uzun metinlerin sayfa sayfa alınmasını sağlar.

Örnek: C:\> MORE < LATS.TXT <ENTER>

SYS komutu: Disk ve veya disket içerisine sadece bilgisayarı açmaya yarayan sistem dosyalarını yüklemeyi sağlar. Yapılan işlemden kayıt ortamındaki diğer dosyalar etkilenmez.

Örnek: C:\> SYS A: <ENTER>

DELTREE komutu: Dizinleri içlerindeki altdizinler ve dosyalarla beraber silmeyi sağlar. Komut satırına ROOT’ a bağlı olan dizin adı yazılır.
/Y : Onay almadan silme işleminin doğrudan gerçekleştirilmesini sağlar.

Örnek: C:\> DELTREE DENEME <ENTER> C:\> DELTREE/Y DENEME <ENTER>

XCOPY komutu: Dizinleri içlerindeki altdizin ve dosyalarla beraber belirtilen ortamlara kopyalamayı sağlar. Kullanım şekli copy komutu ile aynıdır, fakat birkaç tane ek parametresi vardır. Xcopy komutu dosyaları copy komutu gibi tek tek değil bellek kapasitesine göre, topluca kopyalamayı da sağlar.

XCOPY Parametreleri

/S : Dizinleri içlerindeki altdizin ve dosyalarla beraber kopyalamayı sağlar.
/E : İçi boş olan dizinleri kopyalamayı sağlar.

Örnek: C:\> XCOPY DOS\*.* A:\DOS/S/E <ENTER>

UNDELETE komutu: Del komutu ile silinen dosyaları, kurtarmayı sağlar. Silinen dosyaların ilk karakterlerinin yerine (?) görülür. Buraya dosyanın ilk karakteri yazılarak kurtarılması sağlanır)

UNDELETE Parametreleri

/LIST : Kurtarılacak veya kurtarılamayacak dosyaların listesini görüntüler. Kurtarılamayacak olan dosyalarının yanında (**) görülür.
/ALL : Silinmiş dosyaların bilgisayar tarafından kurtarılmasını sağlar. Kurtarılan dosyaların ilk karakterinin yerinde (#) görülür.

Örnek: C:\> UNDELETE/LIST <ENTER> C:\> UNDELETE/ALL <ENTER> C:\> UNDELETE LATS.TXT <ENTER>

DOSKEY Komutu: Komut satırına yazılan tanımlamaları, belleğe yükleyerek tekrar kullanma olanağı sağlar. Bilgiler bellekte bilgisayar açık kaldığı süre içinde saklanır. Bilgisayar kapandığı andan itibaren tüm bilgiler silinir. Doskey komutunu bilgisayara yüklemek için komut satırına DOSKEY yazılarak enter tuşuna basılır.

Örnek: C:\> DOSKEY <ENTER>

BACKUP komutu: Hard Disk’ teki dosyaları diskete yedeklemeyi sağlar. Yedekleme sırasında bilgisayar her diskete bir numara verir. Fakat bu işlem dosyaları sıkıştırmadan gerçek boyutu ile yaptığı için pek kullanışlı değildir, bunun yerine sıkıştırma programları ile yedek almak daha karlıdır.
/S : dizinleri içlerindeki altdizin ve dosyalarla beraber yedekler.

Örnek: C:\> BACKUP C:\WINDOWS\*.* A: <ENTER> C:\> BACKUP C:\WINDOWS A:/S <ENTER>

RESTORE komutu: Backup ile diskete yedeklenmiş dosyaları hard disk’ e geri yüklemeyi sağlar.

Örnek: C:\> RESTORE A: C: <ENTER> C:\> RESTORE A: C:/S <ENTER>

ARJ komutu: Dosyaları sıkıştırmak veya sıkıştırılan dosyaları açmayı sağlar. Sıkıştırılan dosyalar tek bir dosya haline gelir. Ayrıca dosyalar döküm alındığında görülürler. Bunun yerine günümüzde çoğunlukla WinZip kullanılmaktadır.

ARJ Parametreleri

X : Dosya açmayı sağlar.

A : Dosya sıkıştırmayı sağlar.

-V1440 (720) : 3.5 HD veya 3.5 DD standardına göre dosyayı sıkıştırır ya da açmayı sağlar. Bu parametre kullanıldığında dosya uzantıları ARJ, A01, A02 ve bunun gibidir.

-R : Bulunulan ortamdaki directory’ lerin sıkıştırılıp açılmasını sağlar.

Hard Disk İçinde Sıkıştırma Örnek: C:\> CD YEDEK <ENTER> C:\YEDEK> ARJ A -R ÇALIŞMA.ARJ <ENTER>

Hard Disk İçinde Açma Örnek: C:\> CD YEDEK <ENTER> C:\YEDEK> ARJ X -R ÇALIŞMA.ARJ <ENTER>

'''Not :

C:\>format c:

Bir Hard Diski biçimlendirmek (formatlamak) ihtiyacı, çoğu zaman mevcut işletim sisteminin yersizliği veya “çökmesi” durumundan kaynaklanır. Bu komut çok dikkatli kullanılmalıdır. Çünkü diskteki tüm veriler kaybolacaktır. Eğer disk biçimlendirilmeye karar verilmişse, Winsows 9x/Me işletim sistemlerinde bilgisayar MS-DOS kipinde başlatmalıdır. Windows 2000 ve sonrası işletim sistemleri DOS kipini desteklemediği için, biçimlendirme işlemi işletim sisteminin kurulum ya da kurtarma diski ile yapılabilmektedir.

C:\><span style="text-decoration:blink">_</span>

</div>