methotrexate ne demek?

Metotreksat Hakkında Bilgi

Metotreksat, çeşitli otoimmün hastalıkların ve bazı kanser türlerinin tedavisinde kullanılan bir ilaçtır. Temel olarak, folik asit analoğu olarak işlev görür ve hücre büyümesini ve çoğalmasını engeller.

Kullanım Alanları:

• Otoimmün Hastalıklar:
  • Romatoid Artrit: Eklem iltihaplanmasıyla karakterize kronik bir hastalıktır.
  • Sedef Hastalığı: Ciltte kızarıklık, pullanma ve kalınlaşmaya neden olan bir cilt hastalığıdır.
  • Crohn Hastalığı: Sindirim sisteminde iltihaplanmaya neden olan bir inflamatuar bağırsak hastalığıdır.
• Kanser:
  • Lösemi: Kan hücrelerinin anormal şekilde çoğalmasıyla karakterize bir kan kanseridir.
  • Lenfoma: Bağışıklık sisteminin bir parçası olan lenfositlerin kanseridir.
  • Meme Kanseri: Memede başlayan bir kanser türüdür.
  • Akciğer Kanseri: Akciğerlerde başlayan bir kanser türüdür.
• Ektopik Gebelik: Döllenmiş yumurtanın rahim dışında bir yere yerleştiği durumdur.

Nasıl Çalışır?

Metotreksat, dihidrofolat redüktaz (DHFR) enzimini inhibe ederek folik asit metabolizmasını etkiler. Bu enzim, DNA ve RNA sentezi için gerekli olan tetrahidrofolat üretiminde rol oynar. Metotreksat, DHFR'yi bloke ederek DNA ve RNA sentezini yavaşlatır ve hücre büyümesini ve çoğalmasını engeller. Bu etki, özellikle hızla bölünen hücreleri (kanser hücreleri ve otoimmün hastalıklarda aktif olan bağışıklık hücreleri gibi) etkiler.

Yan Etkileri:

Metotreksatın yaygın yan etkileri şunlardır:

• Mide bulantısı
• Kusma
• İshal
• Ağız yaraları
• Yorgunluk
• Saç dökülmesi
• Karaciğer fonksiyon testlerinde yükselme
• Kemik iliği baskılanması (anemi, lökopeni, trombositopeni)

Daha ciddi yan etkiler şunları içerebilir:

• Akciğer hasarı (pnömoni)
• Karaciğer hasarı (siroz)
• Enfeksiyonlara karşı artan duyarlılık
• Cilt reaksiyonları (Stevens-Johnson sendromu, toksik epidermal nekroliz)

Önemli Notlar:

• Metotreksat kullanırken düzenli kan testleri (karaciğer fonksiyon testleri, tam kan sayımı) yapılması önemlidir.
• Metotreksat hamilelikte kesinlikle kontrendikedir, çünkü doğum kusurlarına neden olabilir.
• Metotreksat kullanırken alkol tüketimi karaciğer hasarı riskini artırabilir.
• Metotreksatın diğer ilaçlarla etkileşime girebileceği unutulmamalıdır. Bu nedenle, doktorunuza kullandığınız tüm ilaçları (reçeteli, reçetesiz ve bitkisel ürünler dahil) bildirin.
• Folik asit takviyesi, metotreksatın bazı yan etkilerini azaltmaya yardımcı olabilir. Ancak, folik asit takviyesinin metotreksatın etkinliğini azaltabileceği de unutulmamalıdır. Doktorunuzun önerdiği dozu aşmamaya özen gösterin.

Bu bilgiler sadece genel bir rehberdir ve doktor tavsiyesi yerine geçmez. Metotreksat kullanmadan önce mutlaka doktorunuza danışın.