kohlberg ne demek?

Lawrence Kohlberg ve Ahlaki Gelişim Teorisi

Lawrence Kohlberg (1927-1987), ahlaki muhakeme üzerine yaptığı çalışmalarla tanınan Amerikalı bir psikologdur. Jean Piaget'nin bilişsel gelişim teorisinden etkilenen Kohlberg, ahlaki gelişimin evreler halinde ilerlediğini savunmuştur.

Ahlaki Gelişim Evreleri

Kohlberg, ahlaki gelişimi üç ana seviyede ve her seviyeyi iki evrede olmak üzere toplam altı evrede incelemiştir:

1. Gelenek Öncesi Düzey: Bu düzeyde ahlaki yargılar, kişisel sonuçlara ve otoritenin beklentilerine dayanır.

   • 1. Evre: Ceza ve İtaat Yönelimi: Kurallara uymanın amacı cezadan kaçınmaktır. (Ceza ve İtaat Yönelimi)
   • 2. Evre: Araçsal Amaç Yönelimi (Çıkar Yönelimi): Eylemlerin doğruluğu, bireyin kendi ihtiyaçlarını karşılayıp karşılamamasına göre belirlenir. "Sen benim sırtımı kaşı, ben de seninkini" ilkesi geçerlidir. (Araçsal Amaç Yönelimi)

2. Geleneksel Düzey: Bu düzeyde ahlaki yargılar, toplumsal beklentilere ve kurallara uyuma dayanır.

   • 3. Evre: Kişilerarası Uyum Yönelimi (İyi Çocuk Yönelimi): Eylemlerin doğruluğu, başkalarının onayını kazanmaya ve iyi bir insan olarak görülmeye dayanır. (Kişilerarası Uyum Yönelimi)
   • 4. Evre: Yasa ve Düzen Yönelimi: Eylemlerin doğruluğu, toplumsal düzeni korumaya ve yasalara uymaya dayanır. (Yasa ve Düzen Yönelimi)

3. Gelenek Sonrası Düzey: Bu düzeyde ahlaki yargılar, evrensel etik ilkelere ve bireysel vicdana dayanır.

   • 5. Evre: Sosyal Sözleşme Yönelimi: Yasaların ve kuralların, toplumsal faydayı maksimize etmek için yapıldığı ve gerektiğinde değiştirilebileceği kabul edilir. (Sosyal Sözleşme Yönelimi)
   • 6. Evre: Evrensel Ahlaki İlkeler Yönelimi: Eylemlerin doğruluğu, adalet, eşitlik ve insan hakları gibi evrensel etik ilkelere dayanır. Birey, bu ilkelere aykırı olan yasalara karşı gelebilir. (Evrensel Ahlaki İlkeler Yönelimi)

Kohlberg'in Metodolojisi

Kohlberg, ahlaki ikilemleri içeren hikayeler (örneğin, "Heinz İkilemi") kullanarak bireylerin ahlaki muhakemelerini değerlendirmiştir. Bireylerin bu ikilemlere verdikleri cevaplar, onların hangi ahlaki gelişim evresinde olduklarını belirlemede kullanılmıştır.

Eleştiriler

Kohlberg'in teorisi, kültürel farklılıkları yeterince dikkate almadığı ve kadınların ahlaki gelişimini yeterince temsil etmediği gibi konularda eleştirilmiştir. Carol Gilligan, Kohlberg'in araştırmasının erkek odaklı olduğunu ve kadınların ahlaki muhakemelerinin farklı bir şekilde geliştiğini savunmuştur.