iltizam ne demek?

İltizam, Osmanlı Devleti'nde vergi toplama yöntemlerinden biridir. Devletin, belirli bir bölgedeki veya belirli bir gelir kaynağındaki vergi toplama hakkını, belirli bir bedel karşılığında kişilere (mültezimlere) devretmesidir.

İltizam Sisteminin Özellikleri:

• Vergi Toplama Hakkının Devri: Devlet, doğrudan vergi toplamak yerine, bu işi ihale yoluyla mültezimlere bırakır.
• Mültezim: İltizamı alan kişiye denir. Mültezimler, vergiyi toplama karşılığında devlete belirli bir miktar öderler ve topladıkları verginin geri kalanı onların kârı olur.
• Süre: İltizam genellikle belirli bir süre için (genellikle bir yıl, üç yıl gibi) geçerlidir.
• İhale: İltizam hakkı, genellikle açık artırma (ihale) yoluyla en yüksek teklifi veren kişiye verilir.

İltizamın Amaçları ve Sonuçları:

• Devletin Gelirlerini Artırmak: Devlet, vergi toplama işini daha hızlı ve etkili bir şekilde yapmak, gelirlerini artırmak amacıyla iltizam sistemini kullanmıştır.
• Nakdi İhtiyacı Karşılamak: Özellikle savaş dönemlerinde devletin nakit ihtiyacını karşılamak için iltizam önemli bir kaynak olmuştur.
• Mültezimlerin Güçlenmesi: İltizam sistemi, mültezimlerin ekonomik ve siyasi olarak güçlenmesine yol açmıştır.
• Halk Üzerindeki Baskı: Mültezimler, kârlarını artırmak için halktan daha fazla vergi toplamaya çalışmışlardır, bu da halk üzerinde baskıya neden olmuştur.
• Adaletsizlikler: İltizam sisteminde suiistimaller ve adaletsizlikler yaşanmıştır. Mültezimler, bazen devletin belirlediği kuralların dışına çıkarak halkı sömürmüşlerdir.

İltizam sistemi, Osmanlı Devleti'nde uzun süre boyunca uygulanmış ve devletin mali yapısı, ekonomisi ve toplumsal ilişkileri üzerinde önemli etkileri olmuştur. Zamanla ortaya çıkan sorunlar ve adaletsizlikler nedeniyle 19. yüzyılda Tanzimat Fermanı ile kaldırılmaya başlanmış ve yerine daha merkezi bir vergi toplama sistemi getirilmiştir.