illeizm ne demek?

İlleizm (Latince kişi zamiri olan o veya işaret zamiri olan bu anlamına gelen ille sözcüğünden), konuşan kişinin kendini birinci tekil şahıs yerine üçüncü tekil şahıs olarak imlemesidir. Edebiyatta veya liderlerin söylev tarzlarında görülebilir.

Edebiyatta

En erken illeizm kullanımı Jül Sezar'ın Gallia Savaşı ve Ksenofon'un Anabasis adlı eserlerinde görülür. Her iki eserde de illeizm, tanık oldukları savaş hakkında tarafsız bir yorum sağlama amacıyla kullanıldı.

Yazarlar kimi zaman illeizmi karakterlerin aptallığını göstermek için kullanır. Örneğin Blazing Saddles'teki Mango karakteri "Mango şekeri sever." ve "Mango hayat oyununda sadece bir piyondur." gibi tümceler kurar. Bunun yanında Harry Potter'daki Dobby gibi saflığı da vurgulayabilir.

Günlük konuşmada

İlleizm, Bob Dole'un komik olmak için kullanması gibi, kişinin kendi karakterini vurgulaması isteğiyle de kullanılabilir. Bu özellikle 1996 Amerika Birleşik Devletleri başkanlık seçimlerinde gündeme geldi ve eleştiri konusu oldu.

Başka kullanımlarda ise ciddi olmamaya dayanan bir ironi olabilmektedir. Çünkü "ben" zamirini vurgulamak narsisizm ve egosantrizmin eseri olabilir.¹ Psikolojik çalışmalar, kendinden üçüncü şahıs olarak bahsetmenin bilgeliği arttırdığını ve empati kurma ve başkalarını anlama yeteneğini ilerlettiğini göstermiştir.²³⁴

Marilyn Monroe,⁵⁶ Alice Cooper⁷ ve Deanna Durbin⁸ gibi ünlüler kendi benliklerinden kaçmak için illeizme başvurdular.

Kimi ebeveynler kendilerini "Babacım" veya "Annecim" der çünkü küçük çocukların zihni henüz "ben" veya "sen" gibi özneleri anlayacak kıvama gelmemiştir.⁹¹⁰ Yürümeye yeni başlamış çocuklar "ben" demek yerine kendilerinden üçüncü şahıs olarak bahseder. Konuşmaları iki yaşından sonra oturmaya başlar.¹¹

Kayda değer illeistler

Politika

• Jül Sezar (MÖ 58-49)¹²
• Douglas MacArthur (1880-1964)¹³
• Charles de Gaulle (1890-1970)¹⁴¹⁵
• Richard Nixon (1913-1994)¹⁶
• Bob Dole (1923-2021)¹⁷
• Mihail Gorbaçov (1931)¹⁸
• Paulo Maluf (1931)¹⁹
• Silvio Berlusconi (1936)²⁰
• Bernie Sanders (1941)²¹
• Herman Cain (1945-2020)²²
• Donald Trump (1946)²³
• Narendra Modi (1950)²⁴
• Çen Şui-bian (1950)²⁵

Spor

• Pelé (1940)²⁶²⁷
• Diego Maradona (1960-2020)²⁸
• Lothar Matthäus (1961)²⁹
• Karl Malone (1963)³⁰
• Billy Davies (1964)³¹
• Dwayne Johnson (1972)³²
• Zlatan Ibrahimović (1981)³³
• LeBron James (1984)³⁴³⁵

Sanat

• Salvador Dalí (1904-1989)³⁶
• Norman Mailer (1923-2007)³⁷

Kaynakça

Orijinal kaynak: illeizm. Creative Commons Atıf-BenzerPaylaşım Lisansı ile paylaşılmıştır.

Footnotes

1. ↩
2. ↩
3. ↩
4. ↩
5. ↩
6. ↩
7. ↩

8. Private letter to film historian/critic William K. Everson in the late 1970s ↩

9. ↩
10. ↩
11. ↩
12. ↩
13. ↩
14. ↩
15. ↩
16. ↩
17. ↩
18. ↩
19. ↩
20. ↩
21. ↩
22. ↩
23. ↩
24. ↩
25. ↩
26. ↩
27. ↩
28. ↩

29. e. g. here ↩

30. ↩
31. ↩
32. ↩
33. ↩
34. ↩
35. ↩
36. ↩
37. ↩

Kategoriler