hanefilik ne demek?

Hanefilik, İslam'ın dört mezhebinden biridir. Adını, mezhebin kurucusu olan Ebû Hanife (İmam Azam) Numan bin Sabit'ten (699-767) alır. Hanefilik, özellikle fıkıh (İslam hukuku) alanında gelişmiş ve dünyanın birçok yerinde, özellikle Türkiye, Orta Asya, Hindistan ve Balkanlar'da yaygın olarak uygulanmaktadır.

Hanefiliğin temel özellikleri şunlardır:

• Akılcılık (Ray): Hanefilik, Kur'an ve Sünnet'in yanında aklı ve kıyas (istinbat) yöntemini önemli ölçüde kullanır. Kur'an ve Sünnet'te açık bir hüküm bulunmadığında, akıl yürütme yoluyla hükümler çıkarmaya çalışır. Bu, diğer mezheplere göre daha esnek bir yaklaşım anlamına gelir.

• Örf ve Âdetin Önemi: Hanefi fıkhında, toplumda yaygınlaşmış örf ve adetlerin de hükümlerin belirlenmesinde dikkate alınması gerektiği vurgulanır. Bu, İslam hukukunun uygulandığı coğrafi ve kültürel bağlama göre değişkenlik gösterebileceği anlamına gelir.

• Maslahat (Genel Fayda): Hanefilik, dini hükümlerin belirlenmesinde genel faydayı (maslahat) göz önünde bulundurur. Bir hüküm, genel faydaya hizmet ediyorsa kabul edilir, aksine ise reddedilebilir.

• İstihsan (İyinin Seçilmesi): Hanefiler, bazen diğer delillere rağmen, daha uygun görülen bir hükmü tercih edebilirler. Bu, adalet ve iyiliğe ulaşmak için esnek bir yaklaşımı temsil eder.

• Mezhep İçinde Görüş Çeşitliliği: Hanefi mezhebi içinde farklı görüşler mevcuttur. İmam Azam'ın kendi görüşleri yanında, onun öğrencilerinin ve sonraki dönemlerdeki alimlerin görüşleri de önemlidir. Bu, Hanefiliğin tek bir görüşe indirgenmeye çalışılmadığını gösterir.

• Fıkıhta Tasnif Sistemi: Hanefi fıkıh usulü, konuları sistematik bir şekilde ele alır ve kendi içinde alt dallara ayırır. Bu da hukukî konuların daha anlaşılır ve uygulanabilir olmasını sağlar.

Hanefiliğin diğer mezheplerden (Malikilik, Şafii ve Hanbelilik) farklılıkları, özellikle kıyas ve istihsan gibi yöntemlerin kullanım sıklığı ve yorumlama farklılıklarıdır. Bu farklılıklar, aynı ayet veya hadisi farklı şekillerde yorumlamaya ve farklı hükümlere varmaya yol açabilir.

Özetle, Hanefilik, akılcılığı ve esnekliğini öne çıkaran, Kur'an ve Sünnet'in yanında akıl yürütme, örf ve adet, ve genel faydayı da göz önünde bulunduran bir İslam hukuk mezhebidir. Dünyanın birçok yerinde milyonlarca insan tarafından uygulanmakta ve İslam düşüncesinin zenginliğine önemli bir katkı sağlamaktadır. Ancak unutulmamalıdır ki, bu bilgiler genel bir bakış açısı sunmaktadır ve Hanefiliğin derinlemesine anlaşılması için daha detaylı çalışmalara ihtiyaç duyulmaktadır.