gelgitler ne demek?
Gelgitler Hakkında Bilgi
Gelgitler, ve okyanus sularının periyodik olarak yükselip alçalması olayıdır. Esas olarak 'ın ve Güneş'in kuvvetlerinin etkisiyle oluşur. Ay, Dünya'ya Güneş'ten çok daha yakın olduğu için gelgitler üzerindeki etkisi daha fazladır.
Oluşum Mekanizması:
- Ay'ın Çekim Kuvveti: Ay, Dünya'nın kendisine yakın olan tarafındaki suları çeker ve bu tarafta bir gelgit kabarması oluşturur.
- Merkezkaç Kuvveti: Dünya'nın Ay etrafında dönmesiyle oluşan merkezkaç kuvveti, Dünya'nın Ay'dan uzak tarafında da bir gelgit kabarması oluşturur.
- Güneş'in Etkisi: Güneş de gelgitlere etki eder, ancak Ay'a göre daha uzakta olduğu için etkisi daha azdır. Güneş, Ay ve Dünya aynı hizaya geldiğinde (Yeni Ay ve Dolunay evrelerinde) gelgitler daha yüksek olur. Bu duruma [https://www.nedemek.page/kavramlar/bahar%20gelgiti](bahar gelgiti) denir.
- Küçük Gelgitler: Ay ve Güneş'in çekim kuvvetleri birbirini dengelediğinde (İlk Dördün ve Son Dördün evrelerinde) gelgitler daha düşük olur. Bu duruma [https://www.nedemek.page/kavramlar/küçük%20gelgit](küçük gelgit) denir.
Gelgitlerin Çeşitleri:
- Günlük Gelgit: Bir gün içinde bir yüksek ve bir alçak suyun yaşandığı gelgit türüdür.
- Yarı Günlük Gelgit: Bir gün içinde iki yüksek ve iki alçak suyun yaşandığı gelgit türüdür.
- Karışık Gelgit: Farklı yüksekliklerdeki yüksek ve alçak suların yaşandığı gelgit türüdür.
Gelgitlerin Etkileri:
- Denizcilik: giriş-çıkışlarını ve rotalarını etkiler.
- Enerji Üretimi: Gelgit enerjisinden yararlanılarak elektrik üretilebilir.
- Ekoloji: Kıyı ekosistemlerini şekillendirir ve bazı canlı türlerinin yaşam döngüsünü etkiler.
- Erozyon: Kıyı şeridinde ve sedimentasyon süreçlerini etkiler.