elisa ne demek?

ELISA (Enzyme-Linked Immunosorbent Assay), bir numunedeki belirli bir antijeni veya antikoru tespit etmek için kullanılan bir laboratuvar tekniğidir. Çok çeşitli uygulamalarda kullanılan hassas ve spesifik bir yöntemdir. İşte ELISA hakkında daha detaylı bilgi:

ELISA Nasıl Çalışır?

ELISA, antijen-antikor bağlanmasına dayanır. Temel prensip şu şekildedir:

1. Kaplama (Coating): Bir plakanın yüzeyine (genellikle polivinil klorür veya polystyrene) hedef antijen veya antikor bağlanır. Bu, hedef molekülün plakaya yapışmasını ve sonraki adımlar için bir temel oluşturmasını sağlar.

2. Blokaj (Blocking): Plakanın kaplanmamış alanları, spesifik olmayan bağlanmayı önlemek için bir blokaj çözeltisi (örneğin, sığır serum albümini veya kazein) ile kaplanır. Bu, diğer proteinlerin plakaya bağlanmasını engeller ve sonuçların doğruluğunu artırır.

3. Numune Ekleme (Sample Addition): Test edilecek numune (örneğin, kan serumu, idrar veya doku özütü) plakaya eklenir. Numunedeki hedef antijen veya antikor, plakaya bağlanmış moleküle bağlanır.

4. İkincil Antikor Ekleme (Secondary Antibody Addition): Bir enzimle konjuge edilmiş (bağlanmış) bir ikincil antikor eklenir. Bu ikincil antikor, numunedeki hedef antijene veya antikoruna spesifiktir.

5. Substrat Ekleme (Substrate Addition): Enzim, bir substrat (renk değiştiren bir kimyasal) ile reaksiyona girer ve renk değişimi oluşturur. Oluşan renk yoğunluğu, numunedeki hedef molekülün miktarıyla orantılıdır.

6. Okunma (Reading): Oluşan renk değişikliği, bir spektrofotometre kullanılarak ölçülür. Ölçüm, numunedeki hedef antijen veya antikorun konsantrasyonunun belirlenmesini sağlar.

ELISA Çeşitleri:

Birkaç farklı ELISA tipi vardır, bunların en yaygın olanları şunlardır:

• Direkt ELISA: Hedef antijene doğrudan bir enzimle konjuge edilmiş bir birincil antikor bağlanır.
• İndirekt ELISA: Hedef antijene önce bir birincil antikor bağlanır, daha sonra bu antikoru tanıyan ve bir enzimle konjuge edilmiş bir ikincil antikor eklenir.
• Sandviç ELISA: Hedef antijen iki antikor arasında "sandviçlenir". Plaka, hedef antijene spesifik bir yakalama antikoru ile kaplanır. Daha sonra numune eklenir ve hedef antijen yakalama antikoruna bağlanır. Son olarak, enzimle konjuge edilmiş bir tespit antikoru eklenir. Bu yöntem özellikle yüksek hassasiyet gerektiren durumlarda kullanılır.
• Kompetitif ELISA: Bu yöntemde, numunedeki hedef antijen ile plakaya bağlanmış hedef antijen, sınırlı miktarda bir enzimle konjuge edilmiş antikor için yarışır. Numunedeki hedef antijen ne kadar fazlaysa, enzim aktivitesi o kadar düşük olur.

ELISA'nın Kullanım Alanları:

ELISA, birçok alanda yaygın olarak kullanılır, bunlardan bazıları:

• Enfeksiyon hastalıklarının teşhisi: HIV, hepatit, Lyme hastalığı gibi birçok enfeksiyonun teşhisinde kullanılır.
• Otokorunlu hastalıkların teşhisi: Romatoid artrit, lupus gibi hastalıkların teşhisinde kullanılır.
• Hamilelik testleri: Beta-hCG hormonunu tespit ederek hamileliği belirlemek için kullanılır.
• Gıda güvenliği: Gıdalardaki alerjenleri, toksinleri ve patojenleri tespit etmek için kullanılır.
• İlaç keşfi ve geliştirme: İlaç etkileşimlerinin ve immünolojik yanıtların değerlendirilmesinde kullanılır.

ELISA, hızlı, hassas, nispeten ucuz ve otomasyona uygun bir tekniktir. Bu nedenle, tıp, veterinerlik, çevre bilimi ve biyoteknoloji gibi birçok alanda yaygın olarak kullanılmaktadır.