Edilgenlik, bir eylemin öznesinin, eylemi gerçekleştiren değil, eylemden etkilenen konumda olduğu dilbilgisel yapıdır. Bu yapıda, eylemi yapan kişi veya şey genellikle belirtilmez veya dolaylı olarak ifade edilir.
**Edilgenliğin Temel Özellikleri:**
* **Eylemden Etkilenen Özne:** Cümledeki özne, eylemi yapan değil, eylemden etkilenen unsurdur. Örneğin, "Kitap okundu" cümlesinde, kitap okuma eyleminden etkilenen öznedir.
* **Belirsiz veya Gizli Eyleyici:** Eylemi gerçekleştiren kişi veya şey genellikle belirsizdir veya cümlede açıkça belirtilmez. Örneğin, "Ev boyandı" cümlesinde evi kimin boyadığı belirtilmemiştir. Eyleyici belirtilmek istendiğinde genellikle "tarafından" edatı kullanılır. ("Ev, ustalar tarafından boyandı.")
* **Fiil Çekimi:** Türkçede edilgen çatılı fiiller, genellikle "-il, -in" ekleri ile türetilir. ("kır-ıl-mak", "sev-in-mek")
**Edilgenliğin Kullanım Alanları:**
* **Eyleyicinin Önemsiz Olduğu Durumlar:** Eylemi yapanın kim olduğu önemli değilse veya bilinmiyorsa edilgenlik tercih edilir. ("Hırsız yakalandı.")
* **Eylemden Etkilenenin Vurgulanmak İstendiği Durumlar:** Eylemi yapan yerine, eylemden etkilenen kişi veya nesne ön plana çıkarılmak istendiğinde edilgenlik kullanılır. ("Proje tamamlandı.")
* **Resmi veya Nesnel Dil:** Bilimsel metinlerde, raporlarda veya resmi yazışmalarda nesnelliği korumak amacıyla edilgenlik sıkça kullanılır.
**Edilgenlik ile İlgili Kavramlar:**
* [Etkenlik](https://www.nedemek.page/kavramlar/etkenlik): Edilgenliğin zıttı olan durumdur.
* [Fiil%20Çatısı](https://www.nedemek.page/kavramlar/fiil%20çatısı): Fiilin özne ve nesne ile olan ilişkisini belirten dilbilgisel özelliktir. Edilgenlik de fiil çatılarından biridir.
* [Dönüşlülük](https://www.nedemek.page/kavramlar/dönüşlülük): Öznenin hem eylemi gerçekleştirdiği hem de eylemden etkilendiği fiil çatısıdır. Edilgenlikle karıştırılabilir.
Edilgenlik, dilin anlatım gücünü artıran önemli bir araçtır. Doğru kullanıldığında, ifadenin daha etkili ve amaca uygun olmasını sağlar.
Ne Demek sitesindeki bilgiler kullanıcılar vasıtasıyla veya otomatik oluşturulmuştur. Buradaki bilgilerin doğru olduğu garanti edilmez. Düzeltilmesi gereken bilgi olduğunu düşünüyorsanız bizimle iletişime geçiniz. Her türlü görüş, destek ve önerileriniz için iletisim@nedemek.page