edatlar ne demek?

Edatlar (İlgeçler)

Edatlar (ilgeçler), tek başlarına anlamları olmayan, ancak cümle içinde kullanıldıkları kelimeler veya kelime grupları arasında çeşitli anlam ilişkileri kuran sözcüklerdir. Genellikle isim soylu sözcüklerle öbekleşerek kullanılırlar ve cümleye anlam, yön, zaman, neden, amaç gibi farklı anlamlar katarlar.

Edatların Temel Özellikleri:

• Tek başlarına anlamları yoktur: Cümle içinde anlam kazanırlar.
• İsim soylu sözcüklerle öbekleşirler: İsimler, zamirler veya isim görevinde kullanılan sözcüklerle birlikte kullanılırlar.
• Cümleye farklı anlamlar katarlar: Zaman, neden, amaç, araç, birliktelik, benzerlik gibi anlamlar katabilirler.
• Çekimlenmezler: Hal eki almazlar, değişmezler.
• Edat öbeği oluştururlar: Edatın ve öbekleştiği sözcüğün oluşturduğu gruba edat öbeği denir. Bu öbekler cümlede zarf tümleci, belirtili nesne, dolaylı tümleç gibi görevlerde bulunabilirler.

Sık Kullanılan Edatlar ve Örnekleri:

• Gibi: Benzerlik anlamı katar. (gibi)
  • Örnek: Aslan gibi güçlü.
• İçin: Neden, amaç, uğruna anlamları katar. (için)
  • Örnek: Sınav için çalışıyorum.
• İle: Araç, birliktelik, durum anlamları katar. (ile)
  • Örnek: Otobüs ile gideceğiz.
• Kadar: Miktar, zaman, benzerlik anlamları katar. (kadar)
  • Örnek: Sabaha kadar ders çalıştım.
• Göre: Karşılaştırma, uygunluk anlamları katar. (göre)
  • Örnek: Bana göre hava çok sıcak.
• -e Doğru: Yönelme anlamı katar. (doğru)
  • Örnek: Eve doğru yürüyorum.
• -den Beri/-den Önce/-den Sonra: Zaman anlamı katar. (beri, önce, sonra)
  • Örnek: Sabahtan beri ders çalışıyorum.
• Karşı: Yönelme, zıtlık anlamları katar. (karşı)
  • Örnek: Denize karşı oturuyoruz.
• Dolayı: Neden anlamı katar. (dolayı)
  • Örnek: Yağmurdan dolayı geciktim.

Edatların Cümledeki Görevleri:

Edatlar, içinde bulundukları edat öbeği ile birlikte cümlede çeşitli görevler üstlenebilirler. En sık görülen görevleri şunlardır:

• Zarf Tümleci: Zaman, durum, neden, amaç gibi anlamlar katarlar.
• Belirtili Nesne: Nadiren de olsa belirtili nesne görevinde kullanılabilirler.
• Dolaylı Tümleç: Yönelme, bulunma, ayrılma anlamları katabilirler.
• Sıfat Tamlaması: Bazı durumlarda sıfat tamlaması içinde yer alabilirler.

Uyarılar:

• Bazı sözcükler hem edat hem de zarf olarak kullanılabilir. Cümledeki anlamına göre belirlenir.
• "-ile" edatı bazen "-le, -la" şeklinde bitişik yazılabilir.
• Edatların anlamları cümle içindeki kullanımına göre değişebilir.